Saga - 1992, Blaðsíða 7

Formáli
Árið 1992 er merkisár á ferli Sögufélags. Á útmánuðum var þess
minnst, að 90 ár voru liðin frá því að hópur áhugamanna í Reykjavík
kom saman og stofnaði félagið í því skyni að efla rannsóknir í sagn-
fræði og útgáfu rita um sagnfræðileg efni. Þá kemur hér út 30. bindi
af Sögu, tímariti félagsins, sem undanfarna áratugi hefur með nokkr-
um hætti verið eins konar andlit félagsins út á við.
Saga er að þessu sinni mikil að vöxtum og flytur að vanda fjölbreytt
efni: fræðilegar ritgerðir, deilugreinar og ritfregnir um sagnfræðirit.
Ritgerðirnar eru að þessu sinni sjö talsins. Þær spanna vítt svið í tíma
og rúmi, og efni þeirra er margbreytilegt. Sumir höfundanna eru les-
endum Sögu áður að góðu kunnir, en aðrir koma fram á þessum vett-
vangi í fyrsta sinn. í síðari hópnum eru tveir ungir fræðimenn á sviði
fornleifafræði, þeir Adolf Friðriksson og Orri Vésteinsson, sem leggja
nú fram niðurstöður ítarlegra athugana sinna á dómhringum og lög-
réttum. Sæta niðurstöður þeirra verulegum tíðindum, enda fela þær
í sér róttækt uppgjör við eldri rannsóknahefð.
Háskólakennararnir Loftur Guttormsson og Sveinbjörn Rafnsson
hafa oftsinnis áður gert grein fyrir niðurstöðum rannsókna sinna á
síðum Sögu. Að þessu sinni fjallar Sveinbjörn um latneskt miðaldarit,
Disciplina clericalis, og áhrif þess á íslenska menningu. Loftur heldur
sig á slóðum hugarfarssögu í samanburðarathugun sinni á árstíða-
sveiflum hjónavígslna 1660-1860. Sú athugun leiðir í ljós, að íslenska
mynstrið í þessu efni víkur með sérkennilegum hætti frá því, sem
tíðkaðist annars staðar á Norðurlöndum.
Tvær þeirra ritgerða, sem birtast í Sögu að þessu sinni, má með
nokkrum hætti kenna við tímamót, þótt báðar séu ögn síðbúnar. Á sl.
ári var hálf öld liðin frá því íslendingar gerðu herverndarsamninginn
við Bandaríkin. Sá samningur markaði upphafið að samskiptasögu
íslands og Bandaríkjanna á hernaðarsviðinu, en þau mál hafa löngum
verið umrædd og umdeild hér á landi. Ritstjórn Sögu telur því feng að
því að birta ritgerð eftir bandarískan háskólakennara, Michael T.