Saga - 1992, Page 136

134
MICHAEL T. CORGAN
1940. Par reynir Vilhjálmur aö færa rök fyrir því að „Monroekenning-
una megi túlka á þann veg að ísland sé með í myndinni."21 Ekki er
frekar minnst á ísland í skjölum Hvíta hússins það árið nema hvað
varðar bréfaskipti frá forsetanum um ljósrit úr Flateyjarbók sem hann
hafði fengið frá Vilhjálmi Þór í júní.22
Vissulega varð hernám Breta í maí til þess að ísland færðist yfir á
vettvang hernaðaráætlananna. Prátt fyrir það var ísland enn þá utan
Vesturálfu í augum bandarískra hernaðarskipuleggjenda. Hendur
forsetans voru bundnar. í grein sem birtist í tímaritinu Foreign Affairs
í júlí 1940, „ísland og Grænland: Vandi Bandaríkjanna", eftir Philip
Mosley frá Cornellháskóla, var gerð tilraun til að beina athygli manna
að því hvaða áhrif það gæti haft á vígstöðuna í heimsmálunum ef
þessi tvö lönd kæmust undir yfirráð nasista.23 Prófessor Mosley dreg-
ur aðallega upp mynd af efnahags- og stjórnmálastöðu eyjanna
tveggja eftir hernám Danmerkur. Hann bendir á að staða íslands sé
afbrigðileg, þar sem landið tilheyri Evrópu menningarlega og efna-
hagslega, en landfræðilega séð liggi ísland algerlega fyrir vestan aust-
asta hluta Grænlands og Grænland liggi greinilega í Vesturálfu. Hann
kemst að þeirri niðurstöðu að það þurfi að endurskoða mörk Vestur-
álfu í stjórnmálalegum skilningi í ljósi þeirra aðstæðna sem nú ríki.
Samt sem áður náðu heilabrot hernaðarsérfræðinga um Vesturálfu
ekki út yfir mitt hafið. Dæmi um þetta er bókin United we Stand, sem
rituð var síðla árs 1940 og gefin út snemma á árinu 1941. Höfundur-
inn, Hanson Baldwin, var stríðsfréttaritari hjá New York Times en það
blað var hliðhollt ríkisstjórninni. Petta eitt hið elsta ritverk eins af
nafntoguðustu hernaðarsérfræðingum Bandaríkjanna (hann lét af
störfum 1985) er herhvöt til Bandaríkjamanna um að verjast yfirvof-
andi ógnun fasismans, en ísland er ekki einu sinni nefnt í tengslum
við Vesturálfu.
Ræðismaður Bandaríkjanna í Reykjavík, Bertel E. Kuniholm, hóf í
desember 1940 viðræður um að ísland yrði fellt undir Monroekenn-
inguna og að Bandaríkjamenn tækju við af Bretum, en Cordell Hull
utanríkisráðherra kom í veg fyrir frekari viðræður.24 Ástæðan fyrir
21 FDRL, opinber gögn forsetans, 660, kassi 1. Minnisblað frá Louis Johnson til Wat-
sons hershöfðingja.
22 Sama heimild. Minnisblað frá 16. júlí 1940.
23 Bls. 742-6.
24 Sherwood, bls. 290.