Saga - 1992, Qupperneq 180

178
LOFTUR GUTTORMSSON
Tafla 5. Hjónabönd flokkuð eftir tímalengd milli trúlofunar og hjónavígslu
í fjórum prestaköllum sunnanlands og vestan 1754-1816
Fjöldi hjónavígslna
eftir tímalengd frá
trúlofun Trúlofun
Prestaköll Tímabil 1-4 vikur 4-8 vikur ekki skráð*
Eyvindarhólar 1785-1816 31 8 46
Mosfell 1754-1816 31 14 21
Hvalsnes 1785-1811 33 13 46
Reykholt 1785-1816 12 5 39
Fjöldi hjónavígslna: 107 40 150
* í flestum tilvikum er um að ræða hjónavígslur sem fóru fram eftir
aldamótin 1800 en trúlofunartilskipunin hafði þá verið felld úr gildi
(gerðist 1799).
Heimildir: Sjá mynd III.
töluleg staðfesting á ályktun sem Björn Björnsson dró á sínum tíma af
samtíma frásagnarheimild.50
Þegar haft er í huga að í vitund almennings var trúlofun nokkurs
konar ígildi hjúskaparstofnunar, má gera ráð fyrir að samband hjóna-
vígslu og fæðingar fyrsta barns hafi farið mjög eftir því hve langur
tími leið milli trúlofunar og hjónavígslu. Þannig er ástæða til að ætla
að hlutfall barna sem getin voru fyrir giftingu („prenuptial concep-
tions") hafi verið talsvert hærra í Möðruvallaklaustursprestakalli en í
prestaköllunum fjórum sunnanlands og vestan. Hægt er að sýna fram
á með óbeinum hætti að þessu hafi raunverulega verið þannig farið
með því að athuga tímalengd milli hjónavígslu og fæðingar fyrsta
barns, sjá töflu 6.
Þess er að gæta að tölurnar í töflu 6 eru ekki fyllilega samanburðar-
hæfar. Þannig skortir upplýsingar um fæðingar barna fyrir giftingu í
dönsku sóknunum og í prestaköllunum fjórum sunnanlands og vest-
50 Bjöm Björnsson, The Lutheran Doctrine of Marriage, 65 og 245 (aftanmálsgr.). Hér
ályktar höf. varðandi tilskipunina frá 1746: „Apparently this instruction was re-
spected, and the old betrothal ceremony disappears around the middle of the
eighteenth century. .