Organistablaðið - 01.12.1977, Síða 31

vandræðum. Ef þrjú hljómborð eru fyrir hendi er það auðveldara
en ef aðeins eru tvö, en strangt tekið er það ekki nauðsvnlegt. I
lok þriðja tilbrigðis koma fyrir háar nótur sem eru ekki til á göml-
um dönskum orgelum. Þá verður annaðhvort að gera, að leika
þennan kafla, sem um er að ræða — hálfan annan takt — á annað
hljómborð, sem er með 4’ grunnrödd og spila áttund neðar, eða
loka fyrir 8’ raddirnar og spila áttund neðar. Sömu háu tónarnir
koma aftur fyrir í lokatöktunum, en þá er ekki hægt að leysa vand-
ann á sama hátt. Vegna þess að hinn mikli tutti-hljómur verður að
fá að njóta sín er ekki hægt að fjarlægja allt í einu 8’ raddirnar og
spila áttund neðar. Annað hvort verður því að umskrifa einstaka
hljóma eða spila suma kafla í heild áttund lægra en skrifað er.
Hljómsins vegna er ekki heldur mikill vandi á ferðum. Það er
aðeins á fáum stöðum sem Ives gefur leiðbeiningar um raddaval
(registur), þess utan lætur hann sér nægja að setja merki um dyna-
mik og hljómborðaskipti. Velji menn raddir í samræmi við karakter
hvers einstaks tilbrigðis, er lítil hætta á að þeir villist langt af réttri
leið. Það eru e. t. v. millispilin sem geta komið mönnum í dálítinn
vanda. Að finna rétta raddskipan með // í annarri hendi en pp
í hinni, svo að jafnvægi haldist og ekki verði ,,grautarlegt“ gæti
reynst nokkuð örðugt viðfangs. Það gæti verið góð hugmynd að
hafa þunnan, hreinan og eins og fjarlægan hljóm á pp-hljómborði
Salicional 8’ og 4’?) og í //-hljómborði nægilega margar prinsipal-
og/eða flauturaddir (eða tungurödd sem væri ekki ofsterk) svo að
pp-hljómurinn verði ekki yfirgnæfður. Það er erfitt að skilja þessi
polytónölu millispil, sem koma eins og þruma úr heiðskíru lofti,
sem er skyndilega skotið inn á milli tilbrigðanna án þess að hafa
mikla þýðingu. Sé nánar að gáð, tökum við eftir því, að í annarri
hendi eru sömu formerki og í undangengnu tilbrigði en í hinni
sömu formerki og í því tilbrigði, sem á eftir fer. Utkoma: Ives
modulation!
Hin snöggu hljómborðaskipti í allraseinasta millispili geta orðið
örðug viðfangs. Það er vegna þess að nóturnar á dönskum orgelum
eru lengri og lengra á milli hljómborða en á amerískum orgelum.
Persónulega finnst mér að vel megi forsvara að spila á einn manúal,
e. t. v. svellverkið svo að pedalinn, sem flytur melódíuna komi
greinilega fram.
Að lokum skal nefnt, að nokkur pedal-hlaup (sjá 6. nótnadæmi)
ORGANISTABI.AÐIÐ 31