Skólablaðið - 01.02.1956, Blaðsíða 12

- 91 -
sem sígild er orðin og oft er vitnað til :
M(þeir) draga sig út úr hinu lifanda lífi og
setjast í bölmoði í eitthvert "skemmtiskip"
(eða tæringarhæli, eða stássstofu), stara
niður á naflann á ser og fárast yfir hald-
leysi alls og allra; og bíða eftir að skipið
farist. Öll tengsl við líf fólksins eru slitin,
og horfinn um leið allur siðferðilegur lífs-
grundvöllur. Eftir er sá lífsleiði, sem
leiðir til lífshaturs. "
En slíkur og þvílíkur hugsunarháttur er
sízt til uppbyggingar og á illa heima hjá
þjóð, sem heyr tvísýna baráttu fyrir til-
veru sinni.
3.
Þess gerist vart þörf, að hafa þessa
sjúkdómsgreiningu lengri, og er þá tími
til kominn að ræða nánar hin einstöku
atriði í hugleiðingum Ólafs, sem mer
finnst orka tvímælis. Fyrst ræðir Ó. J.
jólahald á okkar dögum og gildi kristin-
dóms fyrir æsku þessa lands, og finn ég
enga hvöt hjá mér til að bæta þar neinu
við. En öðru máli gegnir, er Ó. J. snýr
sér að stjórnmálunum, og skal nú að því
vikið.
Ólafur segir: "Margur maðurinn er því
marki brenndur, að hann þarf að trúa á
eitthvað, eiga sér eitthvert goð. Og þessi
trúarþörf lætur ekki að sér hæða. í stað
trúarbragða í hinni gömlu mynd er nú kom-
ið pólitískt trúarofstæki hjá mörgum. "
Við skulum fyrst staldra lítið eitt við
þessa kenningu Ó. J. , enda þótt því fari
fjarri, að hún sé ný af nálinni.
í fyrsta lagi virðist Ó. J. halda því fram
í fullri alvöru, að stjórnmál séu útrás ein-
hverrar trúhneigðar, sem veitt hafi verið
úr eðlilegum farvegi við hnignun trúar-
bragðanna. Það liggur þó í augum uppi, að
stjórnmálabarátta er sprottin upp af hat-
römmum hagsmunaárekstrum stéttanna í
þjóðfélaginu innbyrðis; í fyrsta lagi um
skiptingu þjóðararðsins og í öðru lagi um
völdin í þjóðfélaginu. Þessi barátta er
vitanlega alþjóðleg í eðli sínu. Heimurinn
skiptist í tvær andstæðar fylkingar - eigna-
menn og eignaleysingja. Hugtakið þjóð
öðlast því nýja merkingu: Áður var það
hu^tak notað sem einingartákn til að vekja
þjoðirnar til samstilltra átaka fyrir sjálf-
stæði sínu gagnvart erlendum yfirráðum
og arðráni. NÚ snýst baráttan um frelsun
þjóðanna undan yfirráðum innlendra arð-
ræningja, og í þeirri baráttu koma ör-
eigarnir fram, svo sem ein undirokuð
þjóðarheild áður, og auðstéttin sem yfir-
ráðaþjóðin. Það er því út í hött, að Ó. J.
segir "að það sé undantekning, ef ríki
eða einstaklingur hefur kjark til að af-
neita þessum reipdrætti og krefjast réttar
síns til að haga lífi sínu og lífsskoðunum
eftir eigin geðþótta. " Ef við nú viður-
kennum það, sem sagt var hér að framan,
að pólitík sé sprottin upp af hagsmuna-
árekstrum stéttanna, er auðsætt, að hvert
það ríki, sem ber í sér þessar innri ósætt-
anlegu andstæður, en hefur samt sem áður
- eins og Ó. J. orðar það, "kjark til að af-
neita þessum reipdrætti o. s.frv. "- er þar
með að afneita sínum eigin þróunarlögmál-
um, segja sig úr lögum við lífið og fram-
vinduna : m. ö. o., það brestur kjark til
að horfast í augu við staðreyndirnar.
Ó. J. talar af vandlætingu um pólitískt
trúarofstæki. Hjá þeim, sem viðurkenna,
að pólitík sé engin uppfinning til svölunar
trúhneigðum sálum, er alls ekki um trú
að ræða, heldur vissu, sannfæringu, sem
byggð er á vísindalegum kenningum um
lögmál og þróun þjóðfélagsins. Menn geta
að vísu afneitað þessum kenningum og
sagt, að þær séu húmbúkk og helvítis
vitleysa. Menn reyndu líka í lengstu lög
að halda í þá kenningu, að jörðin væri
flöt, allt þar til hún var óveféngjanlega
sönnuð hnöttótt, með því að siglt var um-
hverfis hana. Hinar vísindalegu þjóðfé-
lagskenningar marxismans eru líka nú
þegar að miklu leyti sannaðar í fram-
kvæmd, og mönnum mun ekki mikið leng-
ur stætt á að afneita því, að þjóðfélags-
þróunin hlíti ákveðnum lögmálum. Hins
vegar reyna borgararnir að breiða alla-
vega trúarleg einingartákn yfir stjórnmála-
baráttu sína, og er þá venjulega þeirra
helzta úrræði að tefla hugtakinu þjóð gegn
einingu öreiganna.
Þá segir Ó. J. : "En þó virðast mér flest
rök hníga að því, að sósíalismi sigri í
einhverri mynd. Því fer þó fjarri að hann
sé girnilegur eins og hann birtist í dag í
Sovétríkjunum, Kína og víðar um lönd.
SÚ blinda ríkisdýrkun, það einræði í and-
legum og veraldlegum efnum og sú fram-
leiðsla sálarlauss og sviplauss múgs, sem
þar virðist ríkja, hlýtur að ógna sérhverj-
um frjálshuga manni. "
Svo er nú það. Er ekki annað fyrirsjáan-