Morgunblaðið - 06.05.2010, Blaðsíða 4

4
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 6. MAÍ 2010
Eftir Guðna Einarsson
gudni@mbl.is
LEYFIÐ fólkinu að koma til eldfjallsins,“ sagði
Haraldur Sigurðsson eldfjallafræðingur á
Ferðamálaþingi í fyrradag. Hann hefur stundað
rannsóknir á eldfjöllum í fjóra áratugi og skipu-
lagt ferðir fyrir ferðamenn á eldfjallasvæði í um
þrjá áratugi. Erindi Haraldar má lesa á bloggi
hans, vulkan.blog.is.
Sama dag og Haraldur hvatti til eldfjalla-
skoðunar sendi almannavarnadeild ríkislög-
reglustjóra út tilkynningu til að árétta þær
hættur sem geti fylgt því að fara nálægt eldgos-
inu í Eyjafjallajökli. Þar segir m.a. að þegar jök-
ulhaft milli gígsins og Gígjökuls bresti muni
eitraðar lofttegundir eiga greiðari leið niður
Gígjökul og út á eyrarnar þar fyrir framan.
Einnig að í eldgosum sem þessum komi fyrir að
gusthlaup geti farið niður farvegi eins og Gíg-
jökul þótt það sé ekki algengt. Hvað segir Har-
aldur um þetta?
„Það er þeirra áhugamál að halda fólki eins
langt frá og hægt er. Þeir eru
lögregluþjónar og gera það á
þennan máta,“ sagði Har-
aldur. Hann vill frekar að
fundnar verði leiðir til að gera
fólki kleift að sjá eldgosið á
sem öruggastan hátt.
„Það er ekki hægt að ein-
angra þetta jafnmikið og gert
er, að mínu áliti. Ég er sam-
mála því að ferðamenn eiga
ekkert erindi alveg upp í
gjána þar sem hlaupin og gas koma út. En það
er alveg öruggt að fólk getur farið upp á jökul-
ölduna framan við Gígjökulinn. Þar er fólk hátt
fyrir ofan aurana og það á að vera hættulaust að
horfa þaðan á Gígjökul, hlaupgusur og vænt-
anlega hraun koma þar fram úr,“ sagði Har-
aldur.
Hann kvaðst ekki skilja viðvörunina við gust-
hlaupi. „Þau eru nær óþekkt í íslenskum eld-
fjöllum. Ég veit ekki um neitt í gossögu Eyja-
fjallajökuls sem gefur tilefni til að ætla að slíkt
ætti að gerast núna.“ Varðandi hættu af gasi
bendir Haraldur á að gas sem streymi úr kvik-
unni og fjallinu streymi nú þegar um brotinn og
lekan Gígjökul.
Haraldur sagði vissulega rétt að í náttúrunni
leyndust ýmsar hættur. Íslendingar hefðu alist
upp við að virða þær og að umgangast náttúr-
una, a.m.k. á meðan flestir fóru í sveit.
„Látrabjarg hefur ekki verið girt af eða Súg-
andisey sem ég hef fyrir augum hér í Stykk-
ishólmi. Ætti ekki að banna fólki að fara á þessa
staði? Það gæti dottið fram af? Og hvað með
hverasvæðin,“ spurði Haraldur. „Okkur þykir
frelsið mjög dýrmætt. Frelsi til að fara á ýmsa
staði. Auðvitað er nauðsynlegt að hafa viðeig-
andi öryggiskerfi og viðvaranir. Það væri t.d.
upplagt að setja skilti við veginn að Gígjökli þar
sem umferð inn á aurana væri bönnuð vegna
hugsanlegrar gashættu.“
Haraldur kvaðst vilja mæla með því að opnað
yrði fyrir ferðamenn að fara að Gígjökli en jafn-
framt að settar yrðu upp leiðbeiningar á skiltum
um ferðir um svæðið og hættur sem þyrfti að
forðast. Það væri líkt og gert er á hverasvæðum
og víðar þar sem varað er við ýmsum hættum.
„Ég sé ekki ástæðu til að hafa þarna leiðsögn,
en það væri prýðilegt ef það væri hægt. T.d. að
hafa landverði sem geta verið til leiðsagnar og
sjái um öryggi fólksins og vernd landsins,“ sagði
Haraldur.
Vill rýmra aðgengi að gosinu
 „Leyfið fólkinu að koma til eldfjallsins,“ segir Haraldur Sigurðsson eldfjallafræðingur
 Hann hefur skipulagt ferðir á eldfjallaslóðir í 30 ár og telur að gera eigi fólki kleift að skoða eldgosið
Haraldur
Sigurðsson
Volcano Tours, fyrirtæki Haraldar Sigurðs-
sonar eldfjallafræðings, hefur skipulagt
ferðir til eldfjallasvæða víða um heim.
Þær hafa m.a. legið um Indónesíu, Ítalíu,
Grikkland, Galapagos, Vestur-Indíur og
víðar. Hann segir fólk sýna þessum ferð-
um mikinn áhuga, sérstaklega yngri
ferðamenn. Þeir vilji gera eitthvað óvenju-
legt og spennandi, fræðast, reyna svolítið
á sig og vera nálægt náttúruöflunum.
Eldfjallaferðir
Eftir Helga Bjarnason
helgi@mbl.is
MEIRI virkni virðist hafa verið í eld-
gosinu í Eyjafjallajökli í gær en að
undanförnu, þótt gosið sé enn ekkert
nálægt því jafntstórt og þegar það
hófst. Gosmökkurinn steig hátt í gær
og talið er að hann hafi farið í 31 þús-
und feta hæð í gærkvöldi. Jarð-
skjálftamælingar Veðurstofu Íslands
sýna nýtt kvikuinnskot undir jökl-
inum og GPS-mælingar Veðurstof-
unnar og Jarðvísindastofnunar Há-
skóla Íslands styðja þá túlkun.
Frá því á mánudag hefur verið
aukin skjálftavirkni undir Eyja-
fjallajökli. Samkvæmt upplýsingum
Veðurstofu Íslands sýnir nákvæm
staðsetning skjálftanna að þeir
fyrstu verða djúpt í jörðu, á um 23
km dýpi, en færast síðan upp. „Þetta
bendir að öllum líkindum til þess að
ný kvika sé að þrýstast upp neðst í
kvikurásinni og ýti við ofanáliggjandi
kviku þannig að þrýstingsbreytingin
færist upp að yfirborði. Því má búast
við að gosið haldi áfram af fullum
krafti næstu daga,“ segir á vef Veð-
urstofu Íslands.
Eldfjallið þenst út
Verulegar breytingar hafa orðið á
færslu GPS-stöðva umhverfis Eyja-
fjallajökul síðustu tvo sólarhringa. Á
minnisblaði vísindamanna Veð-
urstofu og Jarðvísindastofnunar frá
því í gærkvöldi segir að mælingarnar
bendi til útþenslu á ný, eins og gjarn-
an gerist fyrir gos. Björn Oddsson,
jarðfræðingur á Jarðvísindastofnun,
segir að slík kvikuinnskot hafi sést
áður og ekki sé víst að þau komi upp
úr gosopi. Sigurlaug Hjaltadóttir,
jarðeðlisfræðingur á Veðurstofu,
segir ekki vitað hvort efnið sem kem-
ur upp sé það sama og að undanförnu
eða hvort það komi lengra að.
Miklar drunur hafa heyrst, jafnvel
í fjarlægum héruðum.
Gosmökkurinn mældist í um 20
þúsund feta hæð í gær og talið er að
hann hafi farið í 31 þúsund fet um
tíma í gærkvöldi. Mökkurinn hafði
ekki áhrif á flug í gærkvöldi, umfram
það sem verið hefur, en getur gert
það fljótt ef þessi sprengivirkni held-
ur áfram.
Morgunblaðið/Kristinn
Rannsókn Hópur vísindamanna fór að gosstöðvunum í Eyjafjallajökli í gær, þ.á m. Þorsteinn Jónsson hjá Jarðvísindastofnun. Mökkurinn stígur upp í 1,7 kílómetra fjarlægð. Nær var ekki farið.
Virkni eldgossins eykst – gos-
mökkurinn fór í 31 þúsund fet
Vísindamenn frá Jarðvís-
indastofnun Háskólans fóru að
eldstöðvunum í gær til að rann-
saka gosmökkinn og taka ösku-
sýni til að geta kortlagt eðli
gossins frá byrjun.
„Það er mikill kraftur í gos-
inu, meiri en verið hefur. Núna
er stöðugt öskuútstreymi,“ seg-
ir Ármann Höskuldsson eld-
fjallafræðingur. Mikil aska hefur
fallið á svæðið. 13 sentimetrar
hafa bæst við efst í Skógaheiði,
frá 17. apríl, og eru nú 16-17 sm.
Vísindamennirnir voru með
Doppler-ratsjá sem beint var
upp í mökkinn til að mæla
kornastærð í gosmekkinum og
fallhraða þeirra. Verið er að
prófa þessa tækni í samvinnu
við ítalska vísindamenn.
Stöðugt útstreymi
Eldgosið í Eyjafjallajökli