Morgunblaðið - 14.06.2010, Page 6

Ljósmynd/ Halldór Sveinbjörnsson
Egg og dúnn Fyrstu yfirferð um varplöndin er lokið og var víðast þurrkur og góð tíð til að tína dúninn. Myndin er tekin í Hvallátrum á Breiðafirði.
FRÉTTASKÝRING
Ágúst Ingi Jónsson
aij@mbl.is
Eftir mikla verðlækkun á æðardún
og birgðasöfnun gera æðarbændur
sér vonir um að úr rætist í ár. Útlit
er gott fyrir dúntekju, en fyrstu yf-
irferð um varplönd er víðast lokið.
Jónas Helgason í Æðey er formaður
Æðarræktarfélags Íslands og segir
hann að síðustu vikur hafi orðið
vart við aðeins aukna eftir-
spurn eftir dúni.
Fyrir hrun var verð á
kíló af dún um 100 þúsund
krónur, en í fyrra og hitt-
iðfyrra var verðið lægst
40-45 þúsund krónur að
sögn Jónasar. Hæst
munu hafa fengist um
1200 evrur fyrir kílóið, en
þá var evran á um 90
krónur. Dúnninn er eink-
um notaður í gæðasængur
og getur verð á sæng
hlaupið á hundruðum þús-
und króna.
Margir annast sölu á æðardún,
bændur og aðrir, og þrátt fyrir lágt
verð seldu margir dún í fyrra. Þegar
kreppir myndast oft samkeppni um
að losna við vöruna.
„Ég ligg með töluvert af dún
síðan í fyrra og vissulega hefur þessi
erfiða staða þrengt að mörgum í
greininni,“ segir Jónas í Æðey. „Við
höfum heldur einskis notið af
kreppugenginu því margir hafa orð-
ið til að bjóða dúninn niður og ná fyr-
ir vikið að selja meira af sinni fram-
leiðslu. En þetta er frjálst og ekkert
við þessu að segja meðan bændur
sætta sig við þetta,“ segir Jónas.
Hann telur að meiri samstaða myndi
skila sér fyrr í hærra verði.
Æðarræktarfélagið er á aðild að
Bændasamtökunum og á heimasíðu
samtakanna kemur fram að verðlag
á æðardún sveiflast verulega, Þegar
best láti þurfi ekki nema dún úr 5-6
hreiðrum til þess að gefa sama arð til
bónda eins og ein vetrarfóðruð kind.
Langmest af dúninum endar
hjá kaupendum í Japan, oft fyrir
milligöngu fyrirtækja í Þýskalandi.
„Verðið kemur upp aftur, það er
bara spurning hversu lengi þessi
verðbréfakreppa varir hjá kaupend-
um okkar, sem eru einkum efna-
meira fólk í Japan,“ segir Jónas.
Víða mikil umsvif
Hann áætlar að á síðasta ári
hafi selst um helmingur af ársfram-
leiðslunni hér á landi, um 1500 kíló. Í
góðu árferði eru framleidd hér á
landi um þrjú tonn af dún og er dún-
tekja á um 400 jörðum. Þar sem
minnst er um dún er aðeins tínt úr
nokkrum hreiðrum. Um 260 manns
eru í Æðarræktarfélaginu og sums
staðar mikil umsvif við dúninn.
Í Æðey er framleiðslan 80-90
kíló þegar best lætur og er dúnn tek-
inn úr um fjögur þúsund hreiðrum.
„Vinnan við dúntekjuna byrjaði
um mánaðamótin og fyrstu yfirferð
lauk fyrir helgi,“ segir Jónas. „Hér
kom ekki deigur dropi úr lofti frá því
í byrjun maí þar til í vikulok þannig
að þetta gat ekki verið þurrara og
betra fyrir dúninn. Hér í Æðey höf-
um við fengið aðstoð við að tína úr
hreiðrunum til að það gangi nógu
skart. Þegar því er lokið byrjar heil-
mikil vinna við þurrkun og hreinsun,
sem tekur nokkra mánuði.
Vona að dúnverð nái flugi
 Kílóið af æðardún seldist á yfir 100 þúsund krónur fyrir hrun  Verð fyrir kíló
fór lægst í 40–45 þúsund í fyrra  Birgðasöfnun, margir seldu samt á lága verðinu
Æðarfugl
» Æðarfuglinn verpir í eyj-
um, hólmum og meðfram
ströndinni um allt land, þó
minnst meðfram suðurströnd-
inni.
» Hann nýtir sér fjölþætt
æti úr sjónum og getur kafað
niður á 20–30 m dýpi.
» Fuglinn fer að verpa 3–5
ára og verður líklega að jafnaði
15–20 ára gamall.
» Hann verpir í maí og júní
4–6 eggjum í hreiðurkörfu og
leggur til dún í kring um þau til
einangrunar.
» Æðarfugl hefur verið al-
friðaður síðan 1849.
» Æðardúnninn er einstakt
efni til einangrunar og er mikið
notaður í sængur og föt.
6 FréttirINNLENT
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 14. JÚNÍ 2010
Morgunblaðið/Kristinn
Flutningsmaður Gylfi Magnússon.
Jónas Margeir Ingólfsson
jonasmargeir@mbl.is
Alþingi samþykkti umfangsmiklar
breytingar á lögum um fjármálafyr-
irtæki sl. laugardag. Breytingarnar
fela meðal annars í sér bann við lán-
veitingum með veði í eigin hlutabréf-
um eða stofnfjárbréfum. Lögin tak-
marka einnig heimild fyrirtækja til
lánveitinga til stjórnarmanna, fram-
kvæmdastjóra og lykilstarfsmanna.
Í lögunum má einnig finna greinar-
góðar orðskýringar á lýsingu þeirra
aðila sem lögin setja nú þrengri
skorður en áður.
Í umræðum um frumvarpið á
Alþingi komu sjálfstæðimenn því
sjónarmiði sínu á framfæri að nauð-
synlegt væri að skoða fleiri þætti í
starfsemi fyrirtækja en lögin taka
til. Þeir telja því lögin ekki ganga
nógu langt og að enn eigi eftir að
ákveða hvernig taka eigi á mikilvæg-
um þáttum í umhverfi fjármálafyr-
irtækja.
Þingmenn Framsóknarflokks-
ins gagnrýndu stjórnvöld fyrir að
hafa ekki mótað sér stefnu um það
hvers konar starfsemi eigi að vera á
íslenskum fjármálamarkaði og hvert
umfang starfseminnar eigi að vera
með tilliti til stærðar og getu þjóð-
arbúsins ef til áfalla kemur.
Gylfi Magnússon efnahags- og
viðskiptaráðherra lagði til að nefnd
yrði skipuð til að móta stefnu um
framtíðaruppbyggingu fjármála-
kerfisins á Íslandi með hliðsjón af til-
mælum skýrslu rannsóknarnefndar
Alþingis, tillögum þingmannanefnd-
ar Alþingis um nauðsynlegar breyt-
ingar og þeim lagabreytingum sem
gerðar hafa verið eftir hrun bank-
anna.
Skerpt á ákvæðum
Lögin veita nú Fjármálaeftirlit-
inu auknar eftirlitsheimildir til að
leggja mat á rekstur eða hegðun eft-
irlitsskyldra aðila. Þá er ábyrgð og
hlutverk innri eftirlitsdeilda og
áhættustýringar aukið og tímamörk
starfstíma sem endurskoðunarfyrir-
tæki hafa fyrir einstök fjármálafyr-
irtæki þrengd. Lögin kveða á um
skyldu til að halda sérstaka skrá um
stærri lántakendur og að þeim að-
ilum sem ekki lúta eftirliti Fjármála-
eftirlitisins en eru á skuldbindinga-
skrá verði skylt að veita eftirlitinu
upplýsingar um allar skuldbindingar
sínar.
Lögin skilgreina nánar skilyrði
heimilda fjármálafyrirtækja til þess
að eiga eigin hluti. Eignarhlutur
dótturfélaga og samningar utan
efnahags um eigin hlutabréf teljast
nú til eigin hluta. Jafnframt eru regl-
ur þrengdar um stórar áhættuskuld-
bindingar og ábyrgðarkröfur til
stjórnarmanna auknar.
Lög um fjármálafyrirtæki samþykkt
 Bann við lánveitingum með veði í eigin bréfum  Eftirlitsheimildir Fjármálaeftirlitsins auknar
Hópur Hafn-
firðinga hyggst
efna til mót-
mæla gegn fyr-
irhuguðum
meirihluta í
miðbæ Hafnar-
fjarðar í dag.
Tæplega þús-
und manns eru
meðlimir hóps-
ins á sam-
skiptasíðunni
Facebook.
Í fréttatilkynningu sem hóp-
urinn hefur sent frá sér er nýjum
meirihluta Hafnarfjarðarbæjar
gefið „gula spjaldið“ og skorað á
hann að auglýsa starf bæjarstjóra
þegar í stað svo ráða megi í starf-
ið á faglegum forsendum.
Bent er á að VG og Samfylk-
ingin njóti ekki meirihluta kosn-
ingabærra Hafnfirðinga. Í frétta-
tilkynningu frá hópnum segir:
„Mánudaginn 14. júní kl. 14 verð-
ur haldinn fyrsti bæjarstjórnar-
fundur Hafnarfjarðar eftir kosn-
ingar þar sem Samfylking og
Vinstri grænir ætla að staðfesta
nýjan meirihluta. Lúðvík Geirsson
mun verða bæjarstjóri næstu tvö
árin, þrátt fyrir þá staðreynd að
Samfylkingin setti bæjarstjóra-
stólinn að veði í kosningunum og
tapaði.“
Í tilkynningunni segir að fjár-
hagsstaða bæjarins sé með því al-
versta sem þekkist og því sé löngu
tímabært að kjörnir bæjar-
fulltrúar snúi bökum saman og
velji hag bæjarbúa fram yfir eigin
hagsmuni.
Mótmæla
meirihluta-
samstarfi
Gefa meirihlutanum í
Hafnarfirði gult spjald
Samfylkingin hefur boðað til flokks-
stjórnarfundar laugardaginn 26.
júní. Fundurinn verður haldinn í Fé-
lagsheimili Seltjarnarness en meg-
inefni hans verða úrslit sveitar-
stjórnarkosninganna að því er fram
kemur á heimasíðu Samfylking-
arinnar.
Fundurinn verður þriðji flokks-
stjórnarfundur á þessu ári og er op-
inn öllum flokksfélögum.
Stjórn Vinstri grænna hefur einn-
ig boðað til flokksráðsfundar dagana
25.-27. júní en dagskrá fundarins
verður auglýst síðar.
Sjálfstæðisflokkurinn hefur þá
einnig kallað saman landsfund þessa
sömu helgi en þar verður nýr vara-
formaður flokksins kjörinn.
jonasmargeir@mbl.is
Flokkarnir
funda í júní
Á síðasta ári komu upp grunsemdir um að fiður af alifuglum
eins og öndum og gæsum væri seldur í Japan sem íslenskur
æðardúnn. Á sama tíma og héðan voru seld um 2,6 tonn af
dún var talið að sexfalt það magn hefði verið selt sem ís-
lenskur æðardúnn í Japan. Jónas segir að botn hafi
ekki enn komist í þetta grafalvarlega mál.
Hann segir að umræða sem þessi sé ekki ný af
nálinni og rifjar upp að fyrir tæplega hálfri öld
hafi hópur breskra menntaskólanema dvalið í
tjöldum í Kaldalóni og Æðey í um þrjár vik-
ur. Ein stúlkan hafi verið með vand-
aðan og rándýran svefnpoka, sem
hafi vakið athygli forreldra Jónasar.
Þau hafi fengið að opna pokann til
að skoða dúninn og í ljós hafi komið
hvítur gæsadúnn.
„Þarna var þetta fína æðardúnsmerki á þýsku, en svo
reyndist ekki gramm af æðardún í pokanum,“ segir Jón-
as.
Ekki gramm af æðardún
GRUNSEMDIR UM AÐ BRÖGÐ HAFI VERIÐ Í TAFLI
Jónas
Helgason