Morgunblaðið - 14.06.2010, Blaðsíða 9

Fréttir 9INNLENT
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 14. JÚNÍ 2010
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
„Við höfum nýlokið fjögurra ára
rannsókn á kolefnisbindingu á svæð-
unum norðan 50. breiddargráðu, að
sífrerasvæðunum meðtöldum. Við
mældum kolefnisbindinguna á mis-
munandi dýpi og var niðurstaðan sú
að á norðurslóðum er að finna 50%
af því kolefni sem er bundið í jarð-
vegi í heiminum,“ segir Charles Tar-
nocai, sérfræðingur hjá landbúnað-
arráðuneyti Kanada, um niðurstöðu
sem vakið hefur mikla athygli.
En hversu mikil er óvissan í
spám um losun koldíoxíðs á norð-
urslóðum samfara hlýnun jarðar?
„Óvissan er allmikil. Við höfum
engin dæmi til að styðjast við.
Hversu mikið kolefni mun losna er
því í raun stór spurning.“
Skorti gögn og reynslu
– Telurðu að of lítill gaumur
hafi verið gefinn að vægi norður-
slóða?
„Já, svo sannarlega. Vísinda-
menn skorti gögn og reynslu um
hvernig jarðvegurinn bregst við
hlýnun. Þegar við rannsökuðum
málið með nýjustu gögnum komust
við að því að þarna var geysimikið
kolefni,“ segir Tarnocai en nánar er
fjallað um rannsóknina hér til hliðar.
– Hversu miklu máli skiptir hið
víðfeðma land Rússland í þessu
efni?
„Við tökum fram í skýrslu okk-
ar að við höfðum úr mun minna af
gögnum að spila í Rússlandi. Af
þeim sökum er áætlun okkar fyrir
Rússland fjarri því að vera jafn
áreiðanleg og fyrir til dæmis Norð-
ur-Ameríku.“
Áhrif kalda stríðsins
– Á þetta þátt í því hversu lítið
hefur verið fjallað um þetta?
„Já. Rússneskir vísindamenn
gátu ekki stuðst við nákvæm jarð-
fræðikort enda var þeim ekki leyft
að notast við þau í kalda stríðinu.
Herinn hafði einn aðgang að þeim.“
– Er kolefnisforðinn í norðri
sem tifandi tímasprengja?
„Ég myndi ekki vilja taka þann-
ig til orða. Við vitum hreinlega ekki
nógu mikið. Margir tala um vendi-
punkt þegar kolefnisbindingin [á
norðurslóðum] snýst við og verður
að losun. Sumir tala um árið 2013,
aðrir um árið 2060. Við vitum ekki
meira. Þetta gæti hins vegar gerst
hratt ef hlýnunin heldur
áfram.“
Gengið of langt?
– Víkjum nokkrum orð-
um að loftslagsumræð-
unni. Telurðu að sum-
ir málshefjendur hafi
ef til vill gengið of
langt í varnaðarorð-
um sínum með því
að leggja fram allra
svartsýnustu spár?
„Klúðrið í
kringum vísinda-
mennina hjá IPCC
[Loftslagsnefnd Sam-
einuðu þjóðanna ] hef-
ur án nokkurs vafa
haft áhrif,“ segir Tarnocai og vísar
til uppljóstrana um að sérfræðingar
loftslagsdeildar háskólans í Austur-
Anglíu í Bretlandi, CRU, hafi verið
staðnir að ýkjum.
„Það hefur einnig haft jákvæð
áhrif því umræðan snýst nú ekki að-
eins um hlýnun af mannavöldum
vegna losunar koldíoxíðs heldur hef-
ur hin hliðin verið dregin fram. Sé
horft aftur um aldir kemur í ljós að
loftslagsbreytingar eru tíðar. Litla
ísöldin tók við hlýskeiðinu á miðöld-
um. Því tel ég að í ljósi sögunnar
geti enginn virt að vettugi að lofts-
lagsbreytingar eru staðreynd. Hvað
veldur slíkum breytingum og hvern-
ig það flókna orsakasamhengi sem
er að baki þeim knýr þær áfram er
opin spurning. Koldíoxíð er án efa
orsakaþáttur en aðrir þættir, á borð
við sólina, ber að skoða. Klúðrið hjá
IPCC hefur leitt til þess að málin
eru nú skoðuð í víðara samhengi.“
Hefði mátt uppgötvast fyrr
– Telurðu að „Climategate“,
eins og málið var kallað í fjölmiðlum,
hafi skaðað IPCC til langframa?
„Nei. IPCC stendur fyrir
margt gott þótt setja megi spurn-
ingarmerki við hluta starfseminnar.
Ef ég lít til baka á umfjöllun um
málið tel ég ekki að fjölmiðlar hafi
gert of mikið úr því. Það kom skýrt
fram hvað gerðist og hvað leyndist í
þessum tölvupóstum og svo fram-
vegis.“
– Höfðu fjölmiðlar rétt á að
fjalla um málið?
„Svo sannarlega. Það er skylda
fjölmiðla að gera það. Það hefði ver-
ið óskandi ef fjölmiðlar hefðu tekið
upp málið fyrr því það voru ýmis
teikn á lofti um að allt væri ekki með
felldu. Hópurinn sem fór fyrir IPCC
hafði áhrif í ritstjórnum vísinda-
tímaritanna þannig að ef fram kom
andstæð hugmynd við ríkjandi við-
horf var henni umsvifalaust hafnað.“
– Gætirðu tekið dæmi af efni
sem var hafnað?
„Það komu fram rannsóknir á
áhrifum sólar og möndulhalla jarðar
á loftslag og hitastig. Þær voru hins
vegar aldrei teknar alvarlega,“ segir
Charles Tarnocai.
Loftslagsumræða á krossgötum
Reuters
Rússneska heimskautaborgin Norilsk Magn kolefnis í jarðvegi á norðurslóðum hefur komið á óvart.
 Sérfræðingur í kolefnisbindingu varar við afleiðingum þess að sífrerinn bráðni  Vítahringur losunar
og bráðnunar gæti farið af stað  Telur forystu loftslagsnefndar SÞ hafa einokað loftslagsumræðuna
Útsala
Bonito ehf. Friendtex,
Faxafen 10, 108 Reykjavík, sími 568 2870 – www.friendtex.is
Opið mánudaga – föstudaga 11.00-18.00
laugardaga 11.00-16.00
á vor- og sumarvöru
Friendtex 2010
Þú færð 17. júní
fötin hjá okkur
Mjódd, sími 557 5900
Fyrir 17. júní
Nýjir skokkar og hvítir gallajakkar
Verið
velkom
nar
Laugavegi 53, s. 552 1555
TÍSKUVAL
Opið virka daga kl. 11-18, lau. kl. 11-16
Þjóðhátíðarafláttur
17% afsláttur af öllum vörum til 17. júní
Tarnocai var á meðal fyrirlesara á
alþjóðlegum fundi í Reykjavík í
síðustu viku í tilefni þess að út
er komin fyrsta útgáfa korta-
bókar um jarðveg á norður-
slóðum, Soil Atlas of the Nort-
hern Circumpolar Regions. Fram
kemur á vef Landgræðslu ríkisins
að af þessu tilefni hafi fram-
kvæmdastjórn Evrópusambands-
ins boðið hópi sérfræðinga hing-
að til lands til að fagna útgáfu
bókarinnar en viðfangsefni henn-
ar er svæðið norðan 50. breidd-
argráðu.
Kemur þar fram að „hnattrænt
geyma norðlægar slóðir meira en
helming af öllu kolefni sem bund-
ið er í jarðveg á jörðinni og meira
kolefni en finnst í andrúmslofti
og gróðri samanlagt“.
Tarnocai tók þátt í rann-
sóknum sem liggja þessari
niðurstöðu til grundvallar en
hann stýrði vinnu Alþjóða-
samtaka um jarðvegsvísindi
(International Union of Soil
Science) við gerð gagna-
grunns um jarðveg í
Norður-Ameríku. Þá er
að finna uppfærð gögn
um jarðveg í Evrópu
og í Norður-Asíu í
atlasinum nýja.
Fyrsta kortabókin um norðrið
FLUTTI ERINDI Á MÁLÞINGI Í REYKJAVÍK
Charles
Tarnocai
„Við verðum að mennta okkur út úr
kreppunni,“ sagði Kristín Ingólfs-
dóttir, rektor Háskóla Íslands, með-
al annars á Háskólahátíð á laugar-
dag. „Við endurreisn íslensks
efnahagslífs verðum við að gæta
þess að róta ekki bara í rústunum
með það fyrir augum að finna nóg
fyrir nauðþurftum dagsins í dag. Við
verðum að byggja upp fyrir framtíð-
ina, við verðum með sama hætti og
aðrar þjóðir að forgangsraða og
setja menntun, vísindi og nýsköpun í
algeran forgang,“ sagði rektor.
Tæplega 1.800 kandídatar voru
brautskráðir á laugardag, fleiri en
nokkru sinni áður. Umsóknum um
skólavist við háskólann fjölgar ár frá
ári, um 20% í fyrra og aftur um 18%
núna. Háskólarektor sagði að í þessu
fælist mikið traust til skólans. Hlut-
deild skólans í hverjum árgangi
hefði aukist verulega. Rektor sagði
að það væri gaman að sjá að nær all-
ir dúxar og semidúxar framhalds-
skólanna væru meðal umsækjenda
við háskólann nú.
Fram kom í máli rektors að samn-
ingaviðræður eru á lokastigi milli
Raunvísindastofnunar Háskóla Ís-
lands, Stanford-háskóla í Kaliforníu
og NASA um samstarf í stjarneðlis-
fræði.
Verðum að mennta
okkur út úr kreppunni
Morgunblaðið/Kristinn
Brautskráning Kristín Ingólfsdóttir rektor Háskóla íslands við brautskrán-
inguna á laugardag, en tæplega 1.800 kandídatar voru þá brautskráðir.