Morgunblaðið - 27.09.2010, Blaðsíða 19

19
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 27. SEPTEMBER 2010
Lúr Jón Gautur, sex ára, gætir tveggja ára systur sinnar, Guðlaugar Gyðu, sem lúrði í Laugardalshöll þegar úrslitaleikir í fyrirtækjabikar Körfuknattleikssambands Íslands fóru fram í gær.
Árni Sæberg
Nú eru liðnir 100
dagar frá því að nýr
meirihluti fjögurra
flokka tók við stjórn-
artaumunum í Kópa-
vogi.
Aðgerðaleysi og
bruðl virðist vera ein-
kennismerki þessa
nýja meirihluta. Það
var morgunljóst að
strax þyrfti að huga
að fjármálum bæjarins að loknum
kosningum þar sem forsendur
fjárhagsáætlunar væru brostnar,
því tekjur bæjarsjóðs eru lægri og
rekstarkostnaður hærri en áætlað
var. Hinn nýi meirihluti hefur
hinsvegar aðallega verið í því að
auka útgjöld og minna hugsað um
að draga úr rekstrarkostnaði eða
að auka tekjur bæjarsjóðs. Helstu
afrek eru eftirfarandi:
1. Meirihlutinn hefur sett laun-
aða áheyrnarfulltrúa í bæjarráð
og sex aðrar nefndir sem þeir eru
þó með meirihluta í til þess eins
að koma sínu fólki í launuð nefnd-
arstörf eða með öðrum orðum að
koma því á spenann hjá bæj-
arsjóði. Framsóknarflokkurinn,
sem hefur einungis einn bæjarfull-
trúa af ellefu og hafði ekki styrk
til að fá menn í nefndir, fékk sömu
kjör fyrir gustuk meirihlutans.
Þessi kostnaður sem af þessu leið-
ir er meiri en allur sundskatturinn
á eldri borgarana í Kópavogi, sem
lagður var á við gerð fjárhags-
áætlunar fyrir 2010 að undirlagi
Guðríðar, foringja Samfylking-
arinnar.
2. Stofna á sérstakt fram-
kvæmdaráð þriggja bæjarfulltrúa
en bæjarráð hefur haft þau verk-
efni hingað til eða í 55 ár. Þar er
sérstaklega kveðið á um að for-
maður bæjarráðs, Guðríður Arn-
ardóttir, verði formaður þessa
nýja framkvæmdaráðs. Sjálfsagt
verður erfitt að neita Framsókn-
arflokknum um áheyrnarfulltrúa
eins og í bæjarráði. Allt er þetta
gert til að auka tekjur bæjarfull-
trúa meirihlutans þar sem engin
efnisleg rök er hægt að finna fyrir
þessu nýja apparati. Með þessu
fyrirkomulagi er komið á tvöföldu
nefndarkerfi. Bæjarráð þarf að
samþykkja fund-
argerðir og sam-
þykktir fram-
kvæmdaráðsins og
síðan þarf bæj-
arstjórn aftur að
samþykkja. Og menn
skulu taka eftir því
að þarna er alltaf um
sama fólkið að ræða
með mismunandi
hatta. Vonandi tekur
Sjálfstæðisflokkurinn
ekki sæti í þessu nýja
skrifræðisapparati. Þetta verður
þó mér að meinalausu ef nýja ráð-
ið verður ólaunað en líklega er nú
tilgangurinn annar.
3. Þá hefur hinn nýi meirihluti
fjórflokksins ákveðið að láta bæj-
arfulltrúa hafa fría farsíma og
greiða fyrir notkun þeirra. Auðvit-
að hefur símakostnaður alltaf fylgt
störfum bæjarfulltrúa. En þegar
svo illa árar sem nú er þessi
launauppbót varla það sem mest á
ríður fyrir skattborgarana. Sá sem
þetta skrifar hefur ákveðið að
þiggja ekki þessa ölmusu Guðríðar
og félaga hennar í bruðlinu.
Ég skrifaði grein í janúar sl.
þar sem ég hélt fram að forsendur
fjárhagsáætlunar fyrir árið 2010
myndu varla standast. Í áætl-
uninni var gert ráð fyrir að fram-
kvæmdir á vegum bæjarsjóðs
væru fjármagnaðar með sölu lóða
upp á 1,3 milljarða. Ekkert hefur
verið slegið af í framkvæmdum
þrátt fyrir að innskil lóða séu 300
milljónum meira en úthlutanir.
Mismunur er 1,6 milljarðar og
munar um minna tekjufall.
Ef ekki verður í taumana strax
á útgjaldaþenslu bæjarsjóðs stefn-
ir í óefni. Þessi nýi fjórflokka-
meirihluti er greinilega að hugsa
meira um persónulega hagsmuni
sína en hagsmuni bæjarbúa.
Eftir Gunnar I.
Birgisson
» Aðgerðaleysi og
bruðl virðist vera
einkennismerki þessa
nýja meirihluta.
Gunnar I. Birgisson
Höfundur er bæjarfulltrúi og fyrrver-
andi bæjarstjóri í Kópavogi.
Bruðlið í Kópavogi
Besta lausnin við nið-
urskurði er heildarend-
urskipulagning. Ég legg
til að stofnaður verði Nýr
Háskóli Íslands (NHÍ)
og deildir innan allra
annarra háskóla á Ís-
landi (þar á meðal Há-
skóla íslands) verði lagð-
ar niður á nokkrum
árum. Skilgreint verður
hvaða námsframboð á að
vera til staðar hjá NHÍ og stöður
auglýstar upp á nýtt. Einstaklingar
sem ekki hljóta ráðningu við NHÍ fá
biðlaun til ákveðins tíma. Þannig get-
um við búið til einn virkilega góðan
háskóla á alþjóðlegan mælikvarða.
Við HÍ eru 14 þúsund nemendur og
25 deildir. Við skólann eru fastráðnir
um 1200 manns, 600 kennarar þar af
a.m.k. 250 prófessorar. Að auki
greiddi HÍ fyrir kennslu 2200 stunda-
kennara á árinu 2009 (220 ársverk).
Til samanburðar eru 14 þúsund nem-
endur við Háskólann í Bergen en þar
eru rúmlega 3000 starfsmenn (árs-
verk). Athyglisverðasti munurinn
þarna liggur í því að fjöldi fastráðinna
kennara í lektors- og dósentsstöðum
er miklu meiri í Bergen og því er
möguleiki á að auka svigrúm virkra
vísindamanna til að einbeita sér að
rannsóknum fremur en kennslu.
Jafnframt eru fjárframlög til Háskól-
ans í Bergen á allt öðrum skala. Há-
skólinn í Bergen er flokkaður sem
einn af bestu háskólum í heimi á með-
an HÍ kemst hvergi á blað í þess hátt-
ar flokkun. Við þurfum ekki að fara
leið Norðmanna til að byggja upp há-
gæða háskólanám, heldur þurfum við
að nýta það besta sem við eigum úr
öllum háskólunum og gera faglega og
fjárhagslega betur við Nýjan Há-
skóla Íslands. Það verður sparnaður
fyrir okkur öll þegar til lengri tíma er
litið.
Við þurfum að tryggja að í prófess-
ors-, lektors- og dósentsstöður við
NHÍ sé eingöngu ráðið hæfasta fólkið
ellegar sleppt að ráða í þær ef slíkt
fólk gefur ekki kost á sér. Búast má
við að þessari tillögu verði mótmælt
hástöfum, ekki síst af þeim sem vita
veika stöðu sína sem
vísindamenn. Það
verður hins vegar að
halda því til haga að
þau laun sem greidd
hafa verið til háskóla-
kennara hjá hinu op-
inbera eru skamm-
arlega lág. Þetta er
sennilega helsta
ástæðan fyrir því að í
dag snýst prófess-
orsstaða að miklu leyti
um að komast á betri
launataxta og í nýtt
stéttarfélag. Þessu verður líka að
breyta við Nýja Háskóla Íslands, svo
hæfasta fólkið sjái sér fært að koma
til starfa. Ekkert er því til fyrirstöðu
að í ákveðnum tilfellum verði til
kennslustöður sem eru eingöngu til
að kenna grunnkúrsa. Þessar breyt-
ingar þarf auðvitað að gera í samráði
við stéttarfélög þar sem þetta gjör-
breytir samningum og aðstöðu starfs-
fólks háskóla.
Háskólinn á Bifröst
og Landbúnaðarháskólinn
Deildir þessara skóla verða smám
saman lagðar niður nái þessar til-
lögur fram að ganga. Það nám sem
eftir stendur er hægt að sameina og
stofna Búnaðarskólann í Borgarfirði,
þar sem verklegi hlutinn yrði á
Hvanneyri og sá bóklegi á Bifröst.
Byggðasjónarmið eiga ekki við þegar
kemur að því að byggja upp rann-
sóknarháskóla, til þess höfum við ein-
faldlega hvorki fjármagn né fólks-
fjölda. Við Háskólann á Bifröst og
Landbúnaðarháskólann eru starfs-
menn sem eru hæfir til starfa við
Nýja Háskóla Íslands en þó ekki allir.
Háskólinn á Akureyri (HA)
Ekkert er að því að starfsemi HA
verði að einhverju leyti til staðar ef
mögulegt er, en undir stjórn NHÍ.
Minna byggðarlag en Akureyri getur
ekki haldið úti háskólastarfsemi að
einhverju viti. Við verðum þó að gæta
að gæðum námsins og mennt-
unarkröfum kennara. Ef það er ekki
hægt verður að takmarka námið eða
leggja það alfarið niður. Þannig gætu
hugsanlega ákveðin námskeið, eða
misseri verið kennd í Reykjavík enda
alþekkt frá öðrum löndum að fólk
verður að fara milli bæjarfélaga til að
fá námskeið sem hæfir.
Háskólinn í Reykjavík (HR)
Þegar Tækniskólinn varð að
Tækniháskóla, urðu starfsmenn
Tækniskólans háskólakennarar.
Þessir kennarar fluttust svo sumir
hverjir með þegar Tækniháskólinn
og HR voru sameinaðir. Ég bý að
þeirri reynslu að hafa kennt við
Tækniskólann, Tækniháskólann og
HR og get sagt með fullri vissu að við
sumar deildir HR er mjög hæft fólk
sem myndi sóma sér vel við hvaða há-
skóla sem er. Ég er þess fullviss að
með uppbyggingu nýrra deilda innan
Nýja Háskóla Íslands yrðu til mjög
öflugar deildar þar sem hæfileikar
vísindamannanna fengju að njóta sín
til fullnustu. En við HR eru þó einnig
starfsmenn sem ekki hefðu mögu-
leika á stöðu við NHÍ. Þannig á það
líka að vera við góðan háskóla, ein-
göngu þeir hæfustu komast áfram.
Að lokum
Sú árátta að tengja fjármagn við
fjölda nemenda, fjármagn til deilda
við magn þreyttra eininga eða önnur
fjárhagsleg flokkun hefur á undan-
förnum árum grafið undan gæðum
háskólanáms. Háskólanám er æ oftar
farið að snúast upp í andhverfu sína
þar sem mikilvægast er talið að laða
til sín og útskrifa sem flesta nem-
endur, sem hraðast og með minnstum
tilkostnaði, frekar en að bjóða upp á
hágæða háskólanám. Við háskólanám
er betra að gera fáa hluti vel heldur
en of marga hluti með hálfkæringi.
Ef við ætlum okkur einhverntím-
ann að eiga háskóla meðal fimm
hundruð bestu háskóla í heimi, þá
verður að fara þessa raunsæju og
metnaðarfullu leið sem hér er lýst.
Eftir Hans Guttorm
Þormar » Við háskólanám er
betra að gera fáa
hluti vel heldur en of
marga hluti með hálf-
kæringi.
Hans Guttormur
Þormar
Höfundur hefur sinnt stundakennslu
við HÍ og HR.
Nýr Háskóli Íslands, nýjar
áherslur og betri menntun