Hamar - 01.06.1958, Blaðsíða 26

26
HAMAR
Ilin fjillkomnu soðvinnslutæki, sem fiskimjölsverksmiðjan Lijsi írMjöl hf.
tók í notkun árið 1954.
nýtir þann fiskúrgang, er til
fellur í fiskvinnslustöðvum bæj-
arins, auk þess sem það kaupir
karfa og aðrar fisktegundir til
beinamjölsvinnslu. Arið 1954
var tekið í notkun hjá Lýsi &
Mjöl hf. fyrsta soðvinnslutækið
í verksmiðju hér á landi. Var
það merkisatburður. Lýsi &
Mjöl hefur ætíð verið farsællega
rekið og veitt mörgum góða at-
vinnu, en framkvæmdastjóri
þess er — og hefur frá upphafi
verið Olafur Elísson.
Vinnslustöðvar eingöngu fyrir
saltfisk og skiæið hafa verið
starfræktar um áraraðir í Hafn-
arfirði og margir komið þar við
sögu. Má nefna vinnslustöðvar,
sem starfræktar eru á vegum
fyrirtækjanna Einars Þorgilsson-
ar & Co., Venus hf., Asar hf. og
svo nokkurra einstaklinga. Flest
þeirra fyrirtækja, sem að fram-
an greinir, hafa einnig með
höndum síldarsöltun, sömuleiðis
hraðfrystihúsin, sem einnig
frysta síld.
Hraðfrystihúsin í Hafnarfirði
og vinnslustöðvarnar eru með
þeim fullkomnustu, sem þekkj-
ast hér á landi. Hafa þau tekið
tæknina í þjónustu sína og eru
í þeim nýtízku flökunarvélar,
færibandakerfi, hraðvirk frysti-
tæki o. s. frv.
Framtíð Hafnarfjarðar og
íbúanna er undir því komin, að
vel sé fylgzt með tækniþróun-
inni og hlúð að fyrirtækjum í
þessari grein, því að starfsemi
þeirra eykur til mikilla muna.
verðmæti þess fiskjar, sem
hafnfirzkir sjómenn afla.
^ Véla- og verksmiðju-
iðnaður.
Við hlið fiskiðnaðarins og í
sambandi við sjávarútveginn
blómgast margs konar annar
iðnaður í Firðinum. Veitir hann
fjölda manns vinnu allt árið um
kring.
Tvær stórar vélsmiðjur, Vél-
smiðja Hafnarfjarðar hf., og
Klettur hf., veita skipum bæjar-1
ins og hraðfrystihúsunum nauð-
synlega viðgerðarþjónustu, auk
þess sem þær fást nokkuð við
nýsmíði og fullnægja þörfum
bæjarbúa í járnsmíði. Vélsmiðja
Hafnarfjarðar er með elztu iðn-
fyrirtækjum bæjarins, en hún
var stofnuð árið 1918. Var smiðj-
an í upphafi aðeins eldsmiðja,
en hefur með árunum aukizt að
húsrými og vélakosti.
Vélsmiðjan Klettur, áður Járn-
smiðja Guðmundar Hróbjarts-
sonar, er einnig gamalt og gró-
ið fyrirtæki. Rak Guðmundur
járnsmiðju um langan tíma, en
síðan tóku við synir hans og
reka fyrirtækið nú.
Ein stærsta verksmiðja lands-
ins er staðsett í Ilafnarfirði. Er
það Raftækjaverksmiðjan hf.,
sem stofnuð var árið 1936. Var
hún stofnuð í því skyni að fram-
leiða raftæki, einkum eldavélar
til heimilisnota, en með árunum
hefur hún fært út starfssvið sitt
og framleiðir nú einnig þilofna,
alls konar tæki til húshitunar,
þvottapotta, kæliskápa, spennu-
breyta, flúrskinslampa o. fl. Raf-
tækjaverksmiðjan er orðin þjóð-
kunn undir nafninu RAFHA, og
hafa margir Hafnfirðingar unn-
ið gott verk við uppbyggingu
þessa merka iðnfyrirtækis.
Framkvæmdastjóri Raftækja-
verksm. er Axel Kristjánsson.
Haustið 1954 hófst framleiðsla
á rafmótorum í húsakynnum
Raftækjaverksmiðjunnar. Var
það á vegum nýstofnaðs fyrir-
tækis, sem heitir Rafmótor hf.
Þá er og starfandi í bænum fyr-
irtæki, sem framleiðir rafgeyma.
Elzta iðnfyrirtæki bæjarins er
trésmíðaverksm. Dvergur, sem
fyrr er getið. Hefur fvrirtækið
ætíð annazt trésmíði, auk um-
fangsmikillar timburverzlunar.
Annað gagnmerkt fyrirtæki í
trésmíðaiðnaði hefur í fjölda ára
verið rekið við útjaðar bæjarins,
en það ér Timburverksmiðja
Reykdals hf., sem staðsett er í
Garðahreppi, en svo nátengd er
verksmiðjan hafnfirzku atvinnu-
lífi, að flestir líta á hana sem
hafnfirzkt fyrirtæki. Ilér má
geta þess, að rétt við verksmiðj-
una er Ishús Reykdals, sem
framleiðir ís fyrir togara bæjar-
ins. Fyrir nokkrum árum var sú
nýlunda tekin upp hjá þessu
(Framhald á bls. 32)
Vinnuflokkur við byggingu nýju hafskipabryggjunnar árið 1930. Þorbjörn Klemensson trésmíðameistari var
yfirsmiður við bryggjusmíðina.
flestir hafnfirzkir iðnaðarmenn,
en félagsmenn eru nú 116. Eru
það húsa- og húsgagnasmiðir,
skipa- og bátasmiðir, rennismið-
ir, vélvirkjar, eldsmiðir, pípu-
lagningamenn, blikksmiðir, klæð
skerar, múrarar, skósmiðir,
prentarar, bókbindarar, rakarar.
rafvirkjar, bifvélavirkjar, málar-
ar, úrsmiðið, myndasmiðir, bak-
arar og gullsmiðir svo að hinar
helztu fagstéttir séu nefndar.
Iðnaðarmannafélagið er ekki
kjarabaráttusamtök í eiginleg-
um skilningi. Á þeim vettvangi
starfa sérfélög iðnaðarmanna.
Meginmarkmið þess er að efla
menningu, menntun og sam-
heldni iðnaðarmanna á félags-
svæði sínu, gæta sameiginlegra
hagsmuna og áhugamála hafn-
firzkra iðnaðarmanna og styðja
framfaramál iðnaðarins.
í anda þessara markmiða hef-
ur félagið ætíð starfað, m. a.
með því að annast frá upphafi
rekstur Iðnskólans í Hafnarfirði,
sem komið var á fót sem kvöld-
skóla upp úr stofnun félagsins
árið 1929. Fyrir tveimur árum
var rekstursformi stærri iðn-
skóla breytt verulega með lög-
um, og tók ríkið þá við rekstri
þeirra, og þ. á m. við rekstri
Iðnskólans í Hafnarfirði.
í skólanum voru síðastliðinn
vetur um 90 nemendur. Til sam-
anburðar má geta þess, að á
fyrstu kennslunámskeiðum, sem
haldin voru fyrir hafnfirzka
iðnnema, en þau hófust í vetr-
arbyrjun 1926, voru 24 nemend-
ur. Aðalhvatamaður að stofnun
Iðnskólans var Páll Jónsson járn
smiður.
Emil Jónsson alþingismaður
kom mikið við sögu iðnaðarsam-
takanna um þetta leyti, og var
hann fyrsti skólastjóri Iðnskól-
ans. Núverandi skólastjóri er
Sigurgeir Guðmundsson.
Guðjón Magnússon skósmið-
ur, sem nú er formaður Iðnaðar-
mannafélagsins, hefur mjög lát-
ið að sér kveða í félags- og hags-
munamálum iðnaðarins um ára-
tugi. Hefur hann m. a. verið for-
maður Iðnaðarmannafélags
Hafnarfjarðar á samtals tólfta
ár, átt sæti í Iðnráði Hafnar-
fjarðar, en það var stofnsett ár-
ið 1930 og er með elztu iðn-
ráðum landsins, átt sæti í stjórn
Guðjón Magnússon
Landsambands iðnaðarmanna
og setið öll þing þess.
Aður en skilið er við þenn-
an stutta og ófullnægjandi kafla
um iðnaðarmenn í Hafnarfirði,
en um hið merka starf þeirra
og forystumenn í ýmsum fram-
faramálum væri unnt að skrifa
langt mál, skal hér getið sérfag-
félaga hafnfirzkra iðnaðar-
manna, en þau eru: Trésmiða-
félag Hafnarfjarðar, sem fyrr er
getið, Málarameistarafélag
Hafnarfjarðar, Skipasmiðafélag
Hafnarfjarðar, Múrarafélag
Hafnarfjarðar og Bifvélavirkja-
félag Hafnarfjarðar.
Ennfremur hafa hafnfirzkir
iðnnemar með sér félag, Iðn-
nemafélag Hafnarfjarðar og er
félagatala þess 47.
Þá er og starfandi í bænum
Iðja, félag starfsfólks í verk-
smiðjum.
Fiskiðnaður.
Ein mikilvægasta grein ís-
lenzkrar iðnframleiðslu er fisk-
iðnaðurinn, en það er sú iðn-
grein, sem Islendingar virðast
hafa bezt skilyrði til að stunda
í samkeppni við aðrar þjóðir.
Veldur því einkum það, að iðn-
aður þessi byggist á hagnýtingu
íslenzkra lnáefna, sem mikið er
til af, og einnig, að framleitt er
fyrir erlendan markað, þannig
að hagkvæmni stórrekstursins
getur notið sín.
Fiskiðnaður í stærri stíl á sér
ekki langa sögu, hvorki í Hafn-
arfirði né annars staðar á land-
inu, enda þótt útgerð væri orðin
veigamikill liður í þjóðarbú-
skapnum um síðustu aldamót
mót. Saltfiskurinn var fram til
1930 langstærsti liður fiskiðn-
aðarins, en vegna áhrifa frá
heimskreppunni urðu Islending-
ar að huga til breytinga í fram-
leiðsluháttum á sviði fiskafurða.
Er það þá, sem frysting fiskjar
hefst með útflutning fyrir aug-
um. Er þróunin í fyrstu hægfara
og líða 13 ár frá því, er fyrsta
hraðfrystihúsið á Islandi tók til
starfa, að Hafnfirðingar eign-
ast sitt eigið hraðfrystihús. Var
það hraðfrystihús fyrirtækisins
Frost hf., sem hóf starfrækslu
árið 1943. Framkvæmdastjóri
þess og upphafsmaður er Jón
Gíslason útgerðarmaður.
Með stofnsetningu þessa hrað
frystihúss er stigið stórt og
merkilegt spor í atvinnusögu
Hafnarfjarðar, sem bezt má sjá
af því, að nú eru starfrækt fjög-
ur frystihús í bænum og veita
þau hundruðum manna vinnu.
Fyrirtækin er, auk Frosts hf.,
Ishús Hafnarfjarðar hf., sem tók
til starfa árið 1945, en áður
hafði einkafyrirtæki undir sama
nafni starfrækt íshús í fjölda
ára. Var þar framleiddur ís fyr-
ir togara og fyrir húsið til kæl-
ingar á geymsluklefum fyrir kjöt
og önnur matvæli. Fiskur hf.,
Jón Gíslason.
sem tók til starfa í ársbyrjun
1947 og Fiskiðjuver Bæjarút-
gerðar Hafnarfjarðar á síðast-
liðnu ári.
I sambandi við frystihúsin og
útgerðarfyrirtæki bæjarins var
árið 1945 stofnað fyrirtækið
Lýsi & Mjöl hf. Er það síldar-
og fiskimjölsverksmiðja, sem