Hamar - 01.06.1958, Blaðsíða 29

I
HAMAR
29

v
%
Y

«
4

"páll V. Vaníelsson viðskiptafirœðingur:
Þættir úr meiiningar-
málnm Haínarf jarðar
mikilhæfra manna. Saga hans
er það merk að vel færi á því
að hver svo sem þróunin yrði
í skólamálum Hafnarfjarðar, þá
yrði þeim skipað á þann hátt, að
Flensborgarskólinn yrði jafnan
æðsta menntastofnunin í bæn-
um. Og þegar að því kemur að
Hafnarfjörður eignast sinn
menntaskóla, þá væri vel til
fallið að breyta Flensborgar-
skólanum á þann hátt.
Um skeið var kennaradeild í
Flensborgarskóla, en hún var
lögð niður árið 1908. Siðan hef-
ur skólinn starfað sem gagn-
fræðaskóli. Var hann tveggja
vetra skóli þar til 1912, að hann
varð þriggja vetra skóli. Allt
fram til 1930 var skólinn heima-
vistarskóli, en jafnframt voru
nemendur, sem bjuggu utan
skólans.
Því verður ekki neitað, að
Flensborgarskólinn skipar nú
ekki eins virðulegan sess sem
menntastofnun og áður. Veldur
miklu þar um að nú eru nem-
endur yngri og þroskaminni,
einkum eftir að núgildandi
fræðslulög komu til fram-
kvæmda. Ennfremur missir
skólinn alla sérstöðu við það
að vera felldur að fullu inn í
lögbundið fræðslukerfi.
Nú þarf skólinn að taka við
tveggja ára skyldunámi og er
húsrými hans orðið of lítið og
horfir til vandræða á næstu ár-
um ef ekki verður úr bætt, en
í skólanum eru ekki nema 11
almennar kennslustofur. Nem-
endur í skólanum sl. vetur voru
um 360 og skiptust þeir í 14
bekkjardeildir. í þessu sambandi
hefur verið rætt um að byggja
við núverandi skólahús, en einn-
ig kæmi til greina að byggja
nýtt skólahús fyrir unglinga-
námið.
Iðnskólinn.
Iðnskóli var stofnsettur hér í
bæ árið 1927 og var þar stígið
stórt framfaraspor. Skólinn var
rekinn á vegum Iðnaðarmanna-
félags Hafnarfjarðar þar til lög
um iðnfræðslu voru sett 1955
og komu til framkvæmda nú
fyrir 2 árum. Iðnskólinn var til
húsa í Flensborgarskólanum
þar til sl. vetur, að hann fékk
aðsetur í nýja bókasafnshúsinu.
Skólinn hefur verið stöðugt
vaxandi og sl. vetur voru nem-
endur um 80 að tölu.
T ónlistarskólinn.
Hér í bæ var stofnaður tón-
listarskóli árið 1950 og hefur
hann verið starfræktur síðan.
Skólinn hefur alla tíð haft hús-
næði í Flensborgarskólanum. —
(Framhald á 31. síðu)
Svipmyndir ■ frá Hafnarfirði: Á miðri nujndinni er barnaskólinn. Að ofan
til vinstrí „fól í Hafnarfirði". Að neðan til vinstri vetrarmynd „upp með Læk“.
Að ofan til hægri, byggðin við f jarðarhotninn. Að neðan til hægrí, Sólvangur.
Þegar ritað er um einstaka
þætti úr þróunarsögu Hafnar-
fjarðar, er ekki úr vegi að gera
sér grein fyrir ýmsum ytri að-
stæðum og skilyrðum, sem e.
t. v. móta eða hafa áhrif á þró-
un bæjarfélagsins og skapa því
sérstæða sögu á einn eða ann-
an hátt.
Sé litið á landakort sézt strax
að ekki liggja grösugar sveitir
eða blómleg og þéttbýl land-
búnaðarhéruð að Hafnarfirði.
Það er því ljóst að náin tengsl
við • landbúnaðarhéruðin hafa
ekki getað orðið grundvöllur
undir vexti og viðgangi bæjar-
félagsins.
Aftur á móti sýnir landakort-
ið okkur, að Hafnarfjörður ligg-
ur við ein auðugustu fiskimið
landgrunnsins, Faxaflóa. Skil-
yrði til sjósóknar voru því mjög
góð. Hinn þröngi og djúpi fjörð-
ur myndaði gott skipalægi. Það
var því eðlilegt, að útgerð risi
upp í Hafnarfirði og skip leit-
uðu hér aðseturs, eftir að þau
stækkuðu svo mikið, að ekki var
hægt að taka þau á land, er
vond veður gerði. Grundvöll-
úrinn undir framfaraþróun
Hafnarfjarðar hlaut því að
byggjast á framleiðslu sjávar-
afurða í vaxandi mæli. Sú varð
líka raunin á.
Af þessu leiddi það, að íbúar
bæjarins voru langflestir sjó-
menn, er öfluðu fisks, og verka-
fólk sem vann við aflann í landi
Þannig myndaði fólkið því eina
heild um sjávarútveginn og var
mjög háð gengi hans. Hafnfirð-
ingar höfðu því nokkra sér-
stöðu miðað við þau byggðar-
lög, sem að meira eða minna
leyti lifðu á samskiptum við
landbúnaðarhéruðin.
Upp úr þessum jarðvegi óx
og þróaðist menning og mennt-
un íbúa Hafnarfjarðar og er
eðlilegt að hafa það í huga,
þegar litið er yfir þann þátt í
sögu bæjarins.
★
Hálf öld er ekki langur tími
í tilveru bæjarfélags. Hann er
svo stuttur, að nánast má um
hann tala sem fyrstu bernsku-
og þroskaárin. Það er því eðli-
legt, þótt sitthvað sé á reiki og
ekki fastmótað í skipan mála.
Leiðir það að sjálfsögðu til þess
að meiri vanda, meiri festu og
meiri skapandi stórhug þarf í
stjórn bæjarmálanna.
Þegar Hafnarfjörður fékk
kaupstaðarréttindi 1. júní árið
1908 voru íbúar bæjarins inn-
an við 1500 manns. Og eins og
áður er sagt lifði fólk þetta nær
eingöngu á sjávarútvegi og varð
að vinna fyrir daglegu lífsviður-
væri hörðum höndum.
Barnafræðslan.
Arið 1902 var fyrst reist barna
skólahús hér í bæ og voru í
því 3 kennslustofur. Með stækk-
un bæjarins óx nemendafjöld-
inn svo að ekki var hægt að
komast hjá því að stækka
barnaskólahúsið og var það gert
árið 1921, en þá hafði verið
tekið á leigu viðbótarhúsnæði
fyrir skólann um nokkur ár.
Leikfimihús var reist árið
1921 og er það sama húsið og
ennþá er notazt við fyrir iþrótta-
kennslu fyrir barnaskólann,
Flensborgarskólann og íþrótta-
félögin í bænum. En auk þess
Á árunum 1926—1927 var
reist nýtt barnaskólahús hér í
bænum og það stækkað árin
1946—147. í þessu húsi eru 13
almennar kennslustofur og auk
þess 2 stofur fyrir handavinnu.
Nemendafjöldinn sl. skólaár var
um 850, sem skiptist í 32 bekkj-
ardeildir og varð að tvísetja í
allar kennslustofur og þrísetja
í 6. Eru því framundan miklir
erfiðleikar með það að sjá nem-
endurn barnaskólans fyrir hús-
næði.
Nú á þessu ári hefur verið
ráðist í að hefja viðbyggingu
við leikfimihús barnaskólans.
Það sem fyrst og fremst gerir
þá framkvæmd knýjandi nauð-
syn er að búningsherbergi og
böð eru algerlega ófullnægjandi
og heilsuspillandi, en leikfimi-
salurinn er góður. Á efri hæð
þessarar viðbyggingar er gert
ráð fyrir tveimur kennslustof-
um fyrir handavinnu og verður
það til að auka húsrými barna-
skólans um 2 kennslustofur og
skapa skilyrði til bættrar heilsu-
gæzlu í skólanum og þá ekki
sízt það, að tannlækningastofan
flytjist í skólahúsið. Verða þá
fengin ný og fullkomin tann-
Páll V. Daníelsson.
er ráð fyrir að skólaárið 1962—
1963 verði börn á skólaskyldu-
aldri hér í bæ 1250—1300.
St. Jósefssystur hafa haft
barnaskóla hér í bæ og léttir
það nokkuð á. Sl. vetur voru
um 130 börn í þeim skóla, en
allmörg þeirra eru úr Garða-
hreppi.
Gagnfræðaskólastigið.
Flensborgarskólinn var eins
og kunnugt er stofnaður 1882
með hinni stórhöfðinglegu gjöf
Einn fegursti skrúðgarður landsins, Hellisgerði, bæjarprýði Hafnarfjarðar.
hafa verið fengin afnot af leik-
fimihúsi barnaskóla st. Jósefs-
systra. Það að ennþá skuli þetta
37 ára gamla íþróttahús vera
notað fyrir mest alla íþrótta-
kennslu í 6 þúsund íbúa bæ
sýnir það tvennt, að mikil reisn
hefur verið yfir byggingu þess
á þeim tíma, en þá var ekki
lögð eins mikil áherzla á íþrótta-
kennslu og nú og íbúar bæjarins
voru þá ekki nema 2459 og svo
hitt að það opinbera er oft
seint til ýmissa nauðsynlegra
framkv., að ekki skuli ennþá
hafa verið reist nýtt íþróttahús.
lækningartæki og munu þau
vera komin til landsins.
Viðbygging þessi hjálpar
nokkuð til að taka á móti hinni
miklu aukningu barna á skóla-
aldri í eitt eða tvö ár, en á þeim
tíma verður að reisa nýtt skóla-
hús og hefur þegar verið ákveð-
ið að byggjá smábarnaskóla. —
Fer ekki hjá því að mikið átak
þarf að gera í þessum málum
á næstu árum, ef hægt á að
vera að sjá sómasamlega fyrir
barnafræðslunni. Eins og áður
er sagt voru um 850 böm í
barnaskólanum sl. vetur en gert
þeirra hjóna, séra Þórarins
Böðvarssonar og Þórunnar Jóns-
dóttur. Verður sú merka saga
ekki rakin hér, enda er hún það
kunn. En um Flensborgarskól-
ann má í stuttu máli segja það,
að hann var um langt skeið sú
menntastofnun, sem bar hróður
Hafnarfjarðar um landsbyggð-
ina. Þangað sóttu sér menntun
auk fjölda Hafnfirðinga, margt
dugandi manna víðsvegar að af
landinu. Flensborgarskólinn átti
því mikinn þátt í því að auka
menntun og menningu þjóðar-
innar, enda hafði hann forystu