Morgunblaðið - 07.12.2010, Blaðsíða 12

12 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 7. DESEMBER 2010
Áskriftarsjóður
ríkisverðbréfa
Góður ávöxtunarkostur – einnig í áskrift
*Árleg nafnávöxtun frá 15.01.2001 til 30.11.2010. Ávöxtun í fortíð er ekki
ávísun á ávöxtun í framtíð.
Áskriftarsjóður ríkisverðbréfa er verðbréfasjóður skv. lögum nr. 30/2003
um verðbréfasjóði og fjárfestingarsjóði. Rekstrarfélag verðbréfasjóða ÍV
hf. er rekstrarfélag sjóðsins. Útboðslýsingu og nánari upplýsingar er hægt
að nálgast á heimasíðu www.iv.is. Fjárfestar eru hvattir til að kynna sér
útboðslýsingu sjóðsins og þá sérstaklega umfjöllun um áhættuþætti.
Við öflum fyrir þig
10,4%
100%RÍKISTRYGGING
ÁRLEGNAFNÁVÖXTUN*
Strandgata 3 600 Akureyri I Sigtún 42 105 Reykjavík
Sími: 460 4700 I www.iv.is I iv@iv.is
Hafðu samband við
ráðgjafa okkar í síma
460 4700 eða kynntu þér
málið á www.iv.is
Dagana 7.- 3. desember nk. ætla
vinir Sólheima að halda úti jóla-
markaði í kjallaranum á Iðu í Lækj-
argötu. Markaðurinn verður opinn
kl. 13:00-18:00 alla daga.
Á markaðnum verða til sölu mat-
vara og munir sem íbúar Sólheima
búa til sjálfir en að auki gefa fjöl-
margir vinir Sólheima vörur sem
verða til sölu á markaðnum. Sjálf-
boðaliðar sjá um sölu á markaðnum
auk þess sem listamenn gefa verk
eða troða upp með skemmtiatriði.
Íbúar Sólheima verða á sveimi á
markaðnum og mun Sólheimakór-
inn troða upp með nokkur lög.
Morgunblaðið/Kristinn
Undirbúningur Unnið að kertagerð í Sól-
heimum í Grímsnesi.
Markaður Sólheima
Í gær var síðasti öruggi skiladagur
til að póstleggja jólapakka til landa
utan Evrópu. Síðasti öruggi dag-
urinn til að senda jólakort til landa
utan Evrópu er næsta föstudag, 10.
desember.
Til að vera viss um að jólapakkar
og jólakort innanlands skili sér fyr-
ir jól er mánudagurinn 20. desem-
ber síðasti öruggi skiladagur.
Pósturinn tekur að sjálfsögðu á
móti jólapósti eftir 20. desember en
öruggast er að senda pakkana og
kortin fyrir ofangreindar dagsetn-
ingar.
Á öllum pósthúsum landsins er
tekið á móti jólapóstinum en til að
auka þjónustu fyrir jólin verða opn-
uð jólapósthús í Kringlunni, Smára-
lind og á Glerártorgi á Akureyri.
Síðustu öruggu
skiladagar jólakorta
og jólapakka
Stjórn Sagnfræðingafélags Íslands
fagnar nýrri þingsályktunartillögu
um að auka sögukennslu og að
útbúið verði fjölbreyttara námsefni
til slíkrar kennslu.
„Aukinn námstími og námsefni í
sögu á öllum skólastigum væri mik-
ið fagnaðarefni. Til að svo megi
verða er nauðsynlegt að auka
stuðning og styrki til útgáfu hvers
kyns námsefnis á öllum skólastigum
en að sama skapi er mjög áríðandi
að hlúð sé að rannsóknum á fortíð-
inni,“ segir í ályktun stjórnarinnar.
Meiri sögukennslu
STUTT
FRÉTTASKÝRING
Guðni Einarsson
gudni@mbl.is
Tófur gera sig heimakomnar í jaðarbyggðum höf-
uðborgarsvæðisins. Þeirra hefur t.d. orðið vart í
upphæðum Kópavogs, á svæðum hestamanna-
félaganna Gusts og Andvara, við IKEA í Garðabæ
og Fjarðarkaup í Hafnarfirði.
Villtum refum hefur fjölgað nánast um allt
land, að sögn Guðbrands Sverrissonar, bónda á
Bassastöðum í Strandasýslu og stjórnarmanns í
Bjarmalandi – Félagi atvinnuveiðimanna á ref og
mink. „Rjúpnaskyttur sem eru á ferðinni víða á
landinu, sjá gríðarlega mikið af tófuslóðum,“ sagði
Guðbrandur. „Við heyrum meira af dýrbítum í
haust en verið hefur undanfarið.“
Ljótar sögur og myndir af dýrbitnu fé hafa
borist víða úr Borgarfirði í haust. Fréttavefurinn
Skessuhorn greindi frá því 20. október sl. að fólk
sem var statt í Odda, í landi Húsafells, hefði séð
þegar hvít tófa lagðist á lambhrút í landi Kal-
mannstungu. Hún murkaði lífið úr hrútnum og
var búin að éta framan af hausnum og allt hold
upp að eyrum þegar að var komið. Fólkið gat ekk-
ert aðhafst því Hvítá skildi á milli þess og dýrbíts-
ins.
Tófan vílar ekki fyrir sér að ráðast á fé þótt
það sé heima við bæi. Í vor sem leið gerðust refir
t.d. nærgöngulir við lambfé við bæ í Skagafirði.
Refurinn ræðst oftast framan að kindinni. Dauða-
stríðið er langt og erfitt og stundum nær tófan
ekki að drepa kindina. „Við höfum heyrt af kind-
um sem eru að koma heim núna talsvert nagaðar
á nösum og varirnar jafnvel rifnar af,“ sagði Guð-
brandur. Hann sagði slíkar sögur heyrast nánast
um allt land. En það er ekki bara sauðfé sem verð-
ur fyrir tófunni. Morgunblaðið frétti af ref sem
réðst á heimilishund á bæjarhlaði nálægt Laug-
arvatni fyrir rúmri viku. Hundurinn slapp klór-
aður og krafsaður á trýninu eftir viðureignina.
Guðbrandur telur að fjölgun tófunnar megi
rekja til þess að mjög hafi dregið úr viðleitni til að
takmarka stofnstærð refsins. Stærri sveitarfélög
hafi ekki sinnt refaveiðum jafn markvisst og áður.
„Þetta byrjaði fyrir um 30 árum þegar Sveinn
heitinn Einarsson veiðistjóri hætti. Þá fór að halla
undan,“ sagði Guðbrandur.
Stofninn hefur tífaldast að stærð
Páll Hersteinsson, prófessor við Háskóla Ís-
lands, sagði í samtali við Morgunblaðið 24. nóv-
ember í fyrra að refastofninn hefði tífaldast á síð-
ustu 30 árum. Hann taldi að þá væru um 10.000
refir á landinu.
„Þegar refnum fjölgar svona gríðarlega þarf
hann meira til að éta. Það kemur niður á öðr-
um stofnum. Þetta leitar að einhverju jafn-
vægi, en ekki endilega því sem við viljum
sjá,“ sagði Guðbrandur. „Þetta eykur
líka hættuna á að tófan leggist á
sauðfé. Það þarf ekki nema eitt dýr
að byrja og það kemur upp yrðling-
um sem venjast við þetta fóður.“
Árferði hefur verið fremur hagstætt fyrir tóf-
una undanfarna vetur. Hún grefur mikið æti yfir
sumarið og sækir svo um veturinn. Þegar mikið
fannfergi er og langvarandi frost verður erfiðara
að ná ætinu en í snjóleysi og þíðviðri.
Á árum áður var sveitarfélögum skylt að
sinna refa- og minkaveiðum. Guðbrandur segir að
fyrst þegar hann man eftir hafi ríkið endurgreitt
70% kostnaðarins og enginn virðisaukaskattur
verið lagður á. Nú sé þetta komið niður í 30% end-
urgreiðslu og veiðarnar virðisaukaskattsskyldar.
Boðað hefur verið í fjárlagafrumvarpi 2011 að
endurgreiðslur til sveitarfélaga upp á 17 milljónir
vegna refaveiða falli niður.
Heildarkostnaður sveitarfélaga vegna
minka- og refaeyðingar nam rúmlega 141 milljón
kr. 2009 samkvæmt tölum hjá Sambandi sveitar-
félaga. Þau fengu þjónustutekjur upp á tæpar 36
milljónir á móti og munar mest um endurgreiðslu
kostnaðar frá ríkinu. Kostnaðurinn leggst einkar
þungt á fámenn og dreifbýl sveitarfélög. Dæmi
eru um að beinn kostnaður vegna minka- og refa-
veiða nemi 15-16 þúsund kr. á hvern íbúa sveitar-
félags.
Guðbrandur telur að grenjavinnsla sé árang-
ursríkasta og ódýrasta leiðin til að halda tófu-
stofninum niðri. „Landstór sveitarfélög eru mörg
fátæk og eiga erfitt með að sinna þessum veiðum.
Mér finnst að styrking grenjaleitar sé mikilvæg-
ust til að halda refnum í hæfilegri stofnstærð. Það
er langt í frá að við í Bjarmalandi viljum útrýma
tófunni. Við viljum halda henni í skefjum – að hún
verði áfram til en tjónið af henni verði innan ein-
hverra marka,“ sagði Guðbrandur.
Dýrbítum virðist vera að
fjölga víða um landið
 Tófum fjölgar um leið og endurgreiðsla ríkisins vegna refaveiða minnkar
Ljósmynd/Gunnhildur Birna Björnsdóttir
Banasár Illa leiknar kindur eftir bit refa hafa komið af fjalli undanfarið og aðrar koma aldrei eftir
tófubit. Tófur hafa einnig lagst á fé heima við bæi. Oft er ekkert annað hægt en að lóga kindinni.
Einar K. Guðfinnsson alþingismaður og fleiri
þingmenn úr öllum flokkum, nema Hreyfing-
unni, hafa lagt fram frumvarp um að virðis-
aukaskattur af þjónustu grenjaskytta við
refa- og minkaveiðar verði endurgreiddur.
Verkefnið er talið vera samfélagslegt því refur
og minkur eru vágestir í náttúrunni, fuglalíf
hefur látið undan og refir lagst á búfé.
Í greinargerð með frumvarpinu kemur m.a.
fram að dregið hafi úr kostnaðarþátttöku rík-
issjóðs við þessar veiðar á árunum 2005-
2009. Virðisaukaskattur hefur hækkað sem
hlutfall af fjárveitingum til mála-
flokksins á þessu tímabili.
Skatturinn var um 24% af fjár-
veitingunni árið 2005 en um
33% í fyrra.
Þetta þykir sýna að hlut-
fallslegur kostnaður ýmissa
sveitarfélaga vegna veiðanna
hafi aukist því þau hafa ekki
dregið úr veiðum þótt greiðslu-
þátttaka ríkisins hafi minnk-
að.
Sveitarfélög fái
skattinn til baka
VIRÐISAUKASKATTSSKYLDAR VEIÐAR