Morgunblaðið - 28.12.2010, Blaðsíða 12

12 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 28. DESEMBER 2010
Á morgun, miðvikudag, verða
„íþróttakona og íþróttakarl Hafn-
arfjarðar 2010“ og „íþróttalið
Hafnarfjarðar“ krýnd á viðurkenn-
ingarhátíð sem haldin verður í
Íþróttahúsinu við Strandgötu. Á há-
tíðinni verða einnig veittar við-
urkenningar til allra hafnfirskra
íþróttamanna sem hafa unnið
meistaratitla á árinu. Sá hópur er
fjölmennur en alls hafa 474 Hafn-
firðingar unnið Íslandsmeist-
aratitla á árinu, 14 hópar hafa unn-
ið bikarmeistaratitla og 4
einstaklingar hafa orðið Norð-
urlandameistarar. Þá verða veittir
styrkir í viðurkenningarskyni frá
Hafnarfjarðarbæ til þeirra íþrótta-
félaga sem hafa unnið Íslands- eða
bikarmeistaratitil í efstu flokkum,
en það eru alls þrettán hópar sem
fá úthlutað alls 3,9 milljónum
króna.
Íþróttamenn ársins
í Hafnarfirði
Um þessar mundir eru 40 ár frá því
að hafrannsóknaskipið Bjarni Sæ-
mundsson kom nýtt til landsins. Í
gegnum árin hefur skipið þjónað
fjölþættum rannsóknum og reynst
vel við íslenskar aðstæður.
Skipið var smíðað af Schiffbau-
Gesellschaft Unterweser-skipa-
smíðastöðinni í Bremerhaven í
Þýskalandi. Smíðasamningur var
undirritaður 11. mars 1969 og var
skipinu hleypt af stokkunum 27.
apríl 1970. Til Reykjavíkur kom
það hinn 17. desember 1970. Skipið
ber nafn Bjarna Sæmundssonar,
brautryðjanda í íslenskum haf- og
fiskirannsóknum.
Morgunblaðið/Sverrir
Haldið upp á 40 ára
afmæli Bjarna
STUTT
Síðastliðin ár
hefur Íslands-
póstur læst
póstkössum sem
staðsettir eru
utanhúss á
Reykjavík-
ursvæðinu yfir
áramót. Þetta er
gert vegna
ítrekaða
skemmdaverka
sem unnin eru á póstkössunum á
þessum árstíma. Hægt verður að
koma einu bréfi ofan í kassana í
einu en ekki verður hægt að opna
þá það mikið að hægt sé að koma
þykkari bréfum ofan í. Við-
skiptavinum er bent á næstu póst-
hús eða póstkassa sem staðsettir
eru innandyra t.d. í verslunarmið-
stöðvum. Hægt er að finna upplýs-
ingar um pósthús og póstkassa á
vef fyrirtækisins, www.postur.is.
Kössunum var læst í gær, mánudag,
og verða þeir opnaðir aftur um
miðjan janúar.
Póstkössum verður
læst yfir áramót
Sigtryggur Sigtryggsson
sisi@mbl.is
Niðurstöður í nýlegri könnun gefa
tilefni til að ætla að í eðlilegu ár-
ferði tapi fyrirtæki og stofnanir 5%
af árlegum tekjum sínum vegna
misferlis. Séu þessir útreikningar
yfirfærðir á Ísland, og miðað við
árið 2009, myndi tap vegna misferl-
ismála nema um 75 milljörðum
króna.
Þetta kemur fram í grein eftir
Jóhann G. Ásgrímsson í nýútkom-
inni Tíund, blaði ríkisskattstjóra.
Með hugtakinu misferli á Jóhann
við (fjár)svik, blekkingar og mis-
notkun, óháð því hvort um sé að
ræða refsiverðan verknað – þótt
gera megi ráð fyrir að svo sé í
flestum tilvikum.
2009 óvenjulegt ár á Íslandi
og talan gæti því verið hærri
„Hafa ber í huga að 2009 var
mjög óvenjulegt ár á Íslandi og því
mætti ætla að um talsvert hærri
tölu gæti verið að ræða. Engar sér-
stakar forsendur standa til þess að
ætla að Íslendingar séu dyggðugri
þjóð í fjármálum en aðrar,“ segir
Jóhann í grein sinni.
Rannsókn sem Jóhann vísar til
var gerð af ACFE(Association of
Certified Fraud Examiners, Inc) á
1.843 málum í meira en 100 löndum
úr öllum heimsálfum. Jóhann segir
að það sem geri þessa skýrslu
ACFE athyglisverða sé hvað mis-
ferlisbrot séu einsleit, hvort sem
þau eru framin í Evrópu, Asíu, Afr-
íku eða Ameríku.
„Þó svo að svæðisbundin ein-
kenni séu vissulega einhver eru
megineinkenni brotanna þau sömu.
Nálægðin við auðtekin verðmæti
virðist jafn freistandi fyrir mann-
skepnuna hvar sem hún dvelur á
jarðarkringlunni. Menning, kyn-
ferði, trúarbrögð og litarháttur
virðast ekki skipta máli þegar að
þessu kemur,“ segir Jóhann.
Í nálægt 50% tilfella uppgötvast
misferli annaðhvort fyrir tilviljun
eða vegna ábendinga. Einnig vekur
athygli að uppgötvun nær 11% mis-
ferlismála á uppruna sinn hjá
þriðja aðila, þ.e. utan viðkomandi
fyrirtækis eða stofnunar. Fagaðilar
eins og ytri endurskoðendur upp-
lýsa misferli í tæpum 5% tilfella og
innri endurskoðendur í tæplega
14%.
„Þetta kann að koma einhverjum
á óvart. Þó ber að varast að draga
skyndiályktanir af þessu heldur
spyrja frekar: Hvers vegna upp-
götvast misferli í 50% tilfella ann-
aðhvort fyrir tilviljun eða vegna
ábendinga?“ segir Jóhann í grein
sinni. Hann segir að þetta gæti
bent til að hagsmunaðilar eigi e.t.v.
að hlusta minna á „sérfræðinga“ en
meira á starfsmenn og aðila í um-
hverfi viðkomandi rekstrar. Þar
gæti verið falinn fjársjóður.
Rannsóknin leiddi í ljós að tíðni
misferlismála er hæst hjá almenn-
um starfsmönnum en lægst hjá yf-
irstjórn eða eigendum.
Því hærra sem menn eru sett-
ir eru þeir stórtækari
Alger umskipti verða á gerend-
um þegar litið er til umfangs mis-
ferlis. Því hærra sem menn eru
settir þeim mun stórtækari eru
þeir. Tækifærin skipta meira máli
en nokkuð annað þegar hættan á
misferli er metin. Menntun dregur
t.d. ekki úr hættunni og benda nið-
urstöðurnar frekar til hins gagn-
stæða, segir Jóhann.
Séu fjárhæðir færðar yfir í ís-
lenskar krónur, miðað við að gengi
á USD sé 116 ISK, þá er miðtala
umfangs hvers misferlistilviks um
níu milljónir kr. þegar gerendur
eru almennir starfsmenn, 20 millj-
ónir kr. hjá millistjórnendum og 90
milljónir kr. hjá yfirstjórnendum.
„Rétt er að taka fram hér að rann-
sókn ACFE nær ekki til „mega-
misferlismála“ eins og þeirra sem
við þekkjum úr bankahruninu.
Rannsóknin nær einungis til
þess misferlis sem viðgengst í
„eðlilegu“ árferði. Allt sem tengist
bankahruninu kæmi sem viðbót við
þetta enda væri þar um að ræða
fjárhæðir af allt öðrum toga. Ekki
er fjallað um slíkar tölur hér. Ætla
má að tölur úr bankahruninu séu
hrein viðbót við þá 75 milljarða
sem minnst er á í upphafi grein-
arinnar,“ segir Jóhann.
Tapast 75 milljarðar?
 Niðurstöður í nýlegri alþjóðlegri könnun gefa tilefni til að ætla að í eðlilegu
árferði tapi fyrirtæki og stofnanir 5% af árlegum tekjum sínum vegna misferlis
Ríkið verður af tekjum
» Misferlismál og skattsvik
fara oftar en ekki saman, segir
Jóhann.
» Ríkið verði þannig auk þess
af miklum tekjum sem annars
myndu renna til samneyslu.
»F élagslegt misrétti felist í
því að hægt sé með skatt-
svikum eða skattundandrætti
að komast hjá því að standa
undir sameiginlegum kostnaði
samfélagsins en þiggja engu
að síður sömu þjónustu og hin-
ir sem kostnaðinn bera.
Grétar Áss Sigurðs-
son viðskiptafræð-
ingur andaðist á
krabbameinsdeild
Landspítalans við
Hringbraut miðviku-
daginn 22. desember,
75 ára að aldri. Grét-
ar fæddist í Reykja-
vík 22. október 1935
og voru foreldrar
hans Guðfríður Lilja
Benediktsdóttir
kaupkona, f. 26. maí
1902, d. 12.2.1990, og
Sigurður Björnsson
brúarsmiður, f.16.5.1890, d.
22.9.1964. Systkini hans samfeðra
voru Benedikt Bjarni f. 9.10.1923
og Björn Leví f. 24.9.1926, d.
15.1.1995. Móðir þeirra var Ása
Benediktsdóttir, f. 1.7.1897,
d. 4.5.1933.
Grétar kvæntist Sigrúnu And-
rewsdóttur, kennara frá Flateyri,
10. júní 1965. Börn Grétars og
Sigrúnar eru 1) Sigurður Áss,
verkfræðingur, f. 1.10.1965,
kvæntur Árelíu Eydísi Guð-
mundsdóttur, 2) Andri Áss, við-
skiptafræðingur, f. 6.1. 1969,
kvæntur Maríu Árdísi Gunn-
arsdóttur, 3) Guðfríður Lilja
Grétarsdóttir, alþingismaður, f.
10.1. 1972, í sambúð með Stein-
unni H. Blöndal, 4)
Helgi Áss Grétarsson,
lögfræðingur, f. 18.2.
1977, í sambúð með
Ólöfu Ingvarsdóttur.
Grétar varð stúd-
ent frá Verzl-
unarskóla Íslands ár-
ið 1956 og
útskrifaðist sem við-
skiptafræðingur frá
Háskóla Íslands vorið
1963. Hann hóf þá
störf í hagfræðideild
Seðlabanka Íslands
og starfaði þar til
vors 1969 er hann tók við starfi
ríkisbókara. Tók hann við emb-
ættinu þegar verið var að fram-
fylgja í fyrsta sinn nýjum lögum
um ríkisbókhald, gerð ríkisreikn-
ings og fjárlaga og mótaði það
starf í verulegum mæli. Hann
sinnti embættinu samfellt til vors-
ins 1984 en óskaði þá lausnar frá
störfum í kjölfar krabbameins
sem hann fékk og sinnti eftir það
sjálfstæðum verkefnum.
Grétar var formaður Taflfélags
Reykjavíkur árið 1957 þegar
Stórmót félagsins var haldið en
það var þá öflugasta alþjóðamót
sem haldið hafði verið á vegum
félagsins. Börn Grétars eru kunn-
ir skákmenn.
Andlát
Grétar Áss Sigurðsson
Söfnun í borgarbrennur hefst á
morgun, miðvikudaginn 29. desem-
ber, og hætt verður að taka á móti
efni þegar þær eru orðnar hæfilega
stórar eða í síðasta lagi kl. 12.00 á
gamlársdag.
Áramótabrennur verða á níu
stöðum í borginni, fjórar stórar og
fimm minni. Þær verða á sömu
stöðum og í fyrra.
Brennurnar verða sem hér segir:
1) Við Ægisíðu, stór brenna. 2)
Við Suðurhlíðar, neðan við Foss-
vogskirkjugarð, lítil brenna. 3)
Geirsnef, stór brenna. 4) Við Suð-
urfell, lítil brenna. 5) Gufunes við
gömlu öskuhaugana, stór brenna.
6) Kléberg á Kjalarnesi, lítil
brenna. 7) Skerjafjörður gegnt
Skildinganesi 48-52, lítil brenna. 8)
Vestan Laugarásvegar móts við
Valbjarnarvöll, lítil brenna. 9) Fylk-
isbrennan, við Rauðavatn, stór
brenna.
Á listanum eru fyrstu sex svokall-
aðar borgarbrennur í umsjá fram-
kvæmda- og eignasviðs. Starfs-
menn hverfastöðvanna verða á
vettvangi og leiðbeina þeim sem
koma með efni.
„Best er að fá hreint timbur og
bretti á brennurnar,“ segir Þor-
grímur Hallgrímsson, brennukóng-
ur og rekstrarstjóri á hverfastöð
framkvæmda- og eignasviðs.
,,Plast, gúmmí og unnið timbur á
ekki erindi á brennurnar.“
sisi@mbl.is
Söfnun Byrjað verður að taka á móti brennuefni á morgun.
Söfnun í brennur
hefst á morgun
Morgunblaðið/Kristinn
Ár slaufunnar
2011