Morgunblaðið - 12.05.2011, Qupperneq 21

21
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 12. MAÍ 2011
Nýhafið er tíma-
bundið átaksverkefni
á vegum velferð-
arráðuneytis í sam-
vinnu við tann-
læknadeild HÍ.
Verkefnið lýtur að
tannlækningum barna
og unglinga efna-
minni fjölskyldna.
Þessi börn og ung-
lingar fá tannlækn-
ingar sér að kostnaðarlausu þann
tíma sem átakið stendur. Þetta
átak mun bæta tannheilsu örfárra
einstaklinga, en er fyrst og fremst
staðfesting stjórnvalda á þeim
mikla vanda, sem hlaðist hefur
upp síðastliðinn áratug. Vanda,
sem er tilkominn vegna áhuga- og
úrræðaleysis yfirvalda í tann-
heilsumálum. Nú er svo komið, að
stór hópur barna fer ekki til tann-
læknis og sá hópur fer stækkandi
sem á við alvarleg tannheilsu-
vandamál að stríða.
Það staðfesta vand-
aðar rannsóknir á
tannheilsu barna og
unglinga (MUNNÍS)
og tilfinningin er sú,
að yfirvöld vilji helst
ekki endurtaka slíkar
rannsóknir, af
hræðslu við verri nið-
urstöður en þær
slæmu sem nú þegar
liggja fyrir.
Hvað hefur eig-
inlega gerst? Fyrir
rúmum áratug slitu heilbrigðisyf-
irvöld og tannlæknar samningum.
Gjaldskrá Sjúkratrygginga Íslands
– þá Tryggingastofnunar ríkisins –
hafði þá hækkað um 12% á sama
tímabili og rekstrarkostnaður
tannlæknastofu hafði hækkað um
rúm 40%. Þá höfðu tannlæknar um
það að velja að sigla rekstri tann-
læknastofa sinna í strand eða
segja upp samningum. Afleiðing
þess er sú að endurgreiðslu-
gjaldskrá Sjúkratrygginga Íslands
hefur lítið hækkað í rúman áratug
á meðan gjaldskrár tannlækna
hafa hækkað í takt við almennt
verðlag. Því fá forráðamenn barna
og unglinga minna og minna end-
urgreitt af útlögðum kostnaði við
tannlækningar, þrátt fyrir að
gjaldskrár tannlækna hafi hækkað
minnst af öllum gjaldskrám heil-
brigðisstétta.
Hvað er til ráða? Tvennt stend-
ur upp úr á vandamálalistanum. Í
fyrsta lagi þarf að ná til þeirra
barna sem ekki skila sér til tann-
læknis. Tannlæknafélag Íslands
hefur bent á leiðir til úrbóta í ít-
arlegri skýrslu, sem heilbrigðisyf-
irvöld hafa haft undir höndum frá
hausti 2010. Hið síðara er að auka
endurgreiðslu tannlæknakostnaðar
til forráðamanna barna og ung-
linga. Heimild til endurgreiðslu
tannlæknareikninga hefur síðast-
liðin ár verið afgreidd á fjárlögum
frá Alþingi, en ekki nýtt nema að
hluta þannig að rúmlega 300 millj-
ónir hafa verið í árlegan afgang
síðastliðin þrjú ár. Þessi upphæð,
væri hún að fullu nýtt, gæti líklega
dugað til að veita öllum börnum og
unglingum nauðsynlegar forvarnir
– skoðun, myndir og flúorlökkun –
eins oft og hvert barn þyrfti á að
halda. Þessi upphæð myndi hugs-
anlega einnig duga til að hækka
endurgreiðslugjaldskrá SÍ fyrir
börn og unglinga um a.m.k. 50%.
Það hlýtur að teljast verkefni
Sjúkratrygginga Íslands að deila
þessum peningum til endur-
greiðslu samkvæmt vilja þing-
manna. Ekki getur verið vilji til
þess ár eftir ár að fleiri hundruð
milljónir séu í afgang, á meðan
ekki er endurgreitt nema brot af
tannlæknakostnaði barna og ung-
linga. Enga samninga við tann-
lækna þarf til að hækka þessar
endurgreiðslur. Það má gera með
undirskrift velferðarráðherra og
einni skipun í tölvukerfi SÍ. Ein-
faldlega með því að hækka endur-
greiðslugjaldskrá SÍ og endur-
greiðsluhlutfall tryggðra
einstaklinga – í þessu tilfelli barna
og unglinga undir 18 ára aldri.
Velferðarráðherra hefur með
átaksverkefninu opnað augun fyrir
þeim uppsafnaða vanda sem fyrir
hendi er. Ef honum er alvara með
átaksverkefninu er hans næsta
verkefni að ráðast að rótum vand-
ans með undirskrift skipunar um
hækkun endurgreiðsluhlutfalls í
tölvukerfi SÍ og reyna þannig að
koma í veg fyrir enn meira tjón en
orðið er. Annars er hér um tóma
sýndarmennsku að ræða, en það
er svosem engin nýlunda í pólitík.
Eftir Kristínu
Heimisdóttur »Ekki getur verið vilji
alþingismanna ár
eftir ár að fleiri hundruð
milljónir séu í afgang,
á meðan ekki er endur-
greitt nema brot af
tannlæknakostnaði.
Kristín Heimisdóttir
Höfundur er tannlæknir og situr í
stjórn Tannlæknafélags Íslands.
Átaksverkefni velferðarráðuneytis
– plástur á holskurð
Naoto Kan, for-
sætisráðherra Japans,
segir skv. fréttum
RÚV 10. maí að sér-
stök áhersla verði
lögð á endurnýjanlega
orkugjafa í stefnu rík-
isins í orkumálum.
Japanir vinna nú að
endurskoðun á orku-
stefnu sinni eftir
versta kjarnorkuslys
sem orðið hefur í 25
ár í veröldinni. Til
stóð að reisa 14 ný
kjarnorkuver fram til
ársins 2030 en þau
áform eru nú til end-
urskoðunar. Ástæða
er til að rifja upp að
haustið 2008, nokkr-
um vikum eftir
„hrun“, komu jap-
anskir fjárfestar til
Íslands. Þeir höfðu
áhuga á að reisa hér
jarðgufuvirkjun. Bak-
hjarl þeirra var einn
helsti framleiðandi
veraldarinnar á gufuhverflum. Þeir
höfðu þá sögu að segja að þeir
hefðu ekki fengið að reisa slíkt
orkuver í sínu heimalandi í fjörutíu
ár vegna umhverfissjónarmiða, en
þó eru japönsku eyjarnar svo að
segja ein samfelld röð eldvirkra
svæða. Þeir litu til Íslands sem
eins áhugaverðasta samstarfsaðila
sem völ væri á, með mikla ónotaða
orku í iðrum jarðar og mikla þekk-
ingu á jarðfræði og verktækni til
að sækja orkuna. Sjálfsagt hafa
þeir líka getið sér til um að erlend
fjárfesting þætti áhugaverð á erf-
iðum tímum.
Íslenskt stjórnkerfi var lamað til
annarra verka en brýnustu björg-
unaraðgerða á þessum tíma og við-
brögð urðu engin. Bréfum hinna
japönsku fjárfesta var ekki einu
sinni svarað. Kurteisasta þjóð ver-
aldar á inni hjá þeirri ruddalegustu
síðan.
Áhyggjur af orkumálum
Nú er lag að sýna Japönum vin-
skap og kurteisi. Við gerum okkur
enga grein fyrir í hve alvarlegum
sárum þessi mikilvæga viðskipta-
þjóð okkar er. Sá ótti sem hefur
gripið um sig og áhyggjur af fram-
tíð sem háð er kjarn-
orku getur þýtt alvar-
legan afturkipp í
efnahagslífi þeirra og
haft sín áhrif á út-
flutning okkar til
þeirra. Tillaga mín er
sú að forsætisráðherra
Íslands bjóði starfs-
bróður sínum í Japan
sem allra fyrst að
senda hingað sendi-
nefnd viðeigandi emb-
ættismanna og full-
trúa þeirra fyrirtækja
sem þeir kjósa. Þeim
verði veitt viðtaka af
íslenskum starfs-
bræðrum og sýnd
orkuver og veittar
upplýsingar um jarð-
fræði og verktækni
okkar á þessum svið-
um. Við vitum að þeir
hafa áhugann, vélbún-
aðinn og fjárfesting-
arfé. Mikilvægast er
að leita ekki eftir sam-
starfi við þá nema af
heilum hug. Við verð-
um að vera reiðubúin
að leggja fram til
samstarfsins það sem við höfum
upp á að bjóða. Meðal þess eru
framkvæmdir, verkefni sem við
þurfum hvort sem er mjög á að
halda.
Hvalveiðar
Á sama tíma berast upplýsingar
um að hvalveiðum okkar hafi verið
slegið á frest vegna þessa sama
óvissuástands í Japan. Af þessu til-
efni er ástæða til að hugleiða hvort
við eigum ekki að veiða eins og 300
lang- og sandreyðar í sumar á
kostnað ríkissjóðs og senda full-
unnið kjötið til Japans, vegna þess
neyðarástands sem skapast hefur.
Hvalveiðar sem aðstoð við þjóð í
neyð eru löglegar og hafnar yfir
gagnrýni. Við þurfum eftir megni
að viðhalda því jafnvægi stofna líf-
ríkisins sem langvarandi veiðar
hafa lengi skapað. Til þess þarf að
varðveita dýrmæta þekkingu, sem
ósanngjarnt er að sé eingöngu
kostað af einkaaðilum. Þetta fram-
tak mundi vekja heimsathygli með
jákvæðum hætti á hvalveiðum og
hefðum þessara þjóða á því sviði.
Eftir Ragnar
Önundarson
»Nú er lag
að sýna Jap-
önum vinskap
og kurteisi.
Við gerum okk-
ur enga grein
fyrir í hve alvar-
legum sárum
þessi mikilvæga
viðskiptaþjóð
okkar er.
Ragnar Önundarson
Höfundur er viðskiptafræðingur
og fv. bankamaður.
Ísland bjóði Japan
samstarf og aðstoð
Litafegurð Þótt fyrstu tónleikarnir í Hörpu hafi þegar farið fram er framkvæmdunum hvergi nærri lokið. Nú er
unnið hörðum höndum að því að gera húsið klárt fyrir opnunarhátíðina sem fram fer á morgun.
Ómar