Morgunblaðið - 07.06.2011, Blaðsíða 20

20 UMRÆÐAN
Bréf til blaðsins
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 7. JÚNÍ 2011
Félagshyggjufólk
hefur löngum gagn-
rýnt hægrimenn fyr-
ir að hindra fram-
gang lýðræðis. Það
er ekki nægilegt að
innleiða formleg
mannréttindi til að
tryggja lýðræði.
Meira þarf til. Mögu-
leikar manna til að
hafa áhrif á skoð-
anamyndun þurfa að
vera jafnir til að sem
flest sjónarmið séu virk í lýðræð-
islegri umræðu. Draga þarf úr
möguleikum hinna efnameiri í
samfélaginu og fyrirtækjum til að
þjófstarta í skoðanamyndun og
ákvarðanatöku samfélagsins. Lög
eru m.a. sett til að draga úr svo-
kölluðum „lobbyisma“ og áhrifum
fjársterkra aðila á stjórn-
málamenn og löggjafann. Fé-
lagshyggjufólk hefur þannig
reynt að skapa lýðræðinu raun-
verulegar forsendur með baráttu
fyrir efnalegum jöfnuði í sam-
félaginu og takmörkunum á of-
urvald auðvaldsins í samfélaginu.
Jafnframt hefur verið lögð mikil
áhersla á að þróa beint lýðræði í
samfélaginu með þjóðaratkvæða-
greiðslum og nærlýðræði með
beinum atkvæðagreiðslum um
einstök málefni innan svæða,
borga, hverfa o.s.frv.
Þessi þáttur lýðræðisbaráttu
félagshyggjufólks er áberandi i
stjórnmálum á Íslandi í dag, en
lýðræðisbaráttan einskorðast ekki
bara við það sem hér hefur verið
talið upp. Félagshyggjufólk hefur
einnig barist fyrir því að fólk hafi
áhrif á það umhverfi sem það
eyðir oft á tíðum stærstum hluta
ævi sinnar í. Barátta fyrir at-
vinnulýðræði hefur því löngum
verið mikilvægur hluti af mark-
miðum samtaka félagshyggju-
fólks. Í þessu sambandi má nefna
hugmyndir Stefáns Jóhanns Stef-
ánssonar, formanns Alþýðuflokks-
ins, um að þjóðnýting fyrirtækja
auðvaldsins verði að vera með
þeim hætti að starfsmenn hafi
völd í stjórnum þeirra.[1] Sam-
vinnumenn börðust einnig fyrir
atvinnulýðræði og lögðu áherslu á
að efla framleiðslusamvinnu-
félögin, þ.e. fyrirtæki sem eru í
eigu starfsmanna og þeir stjórna
sjálfir. Hannes Jónsson, sendi-
herra og Eysteinn Jónsson, for-
maður Framsóknarflokksins, voru
ötulir baráttumenn á þessu sviði.
Vinstrimenn krefjast
atvinnulýðræðis
Alþýðuflokkurinn, Alþýðu-
bandalagið og Samfylkingin eru
flokkar sem allir lögðu fram
frumvörp og þingsályktanir á Al-
þingi sem ætlað var að koma á at-
vinnulýðræði á Íslandi. Listi þing-
manna þessara flokka sem lögðu
fram frumvörp og þingsályktanir
um málið er langur. Nefna má
ráðherra eins og Guðmund Árna
Stefánsson, Jóhönnu Sigurð-
ardóttur, Jón Baldvin Hannibals-
son, Ragnar Arnalds, Sighvat
Björgvinsson, Svavar Gestsson og
Össur Skarphéðinsson. Á listan-
um eru þingmenn eins og Ágúst
Einarsson, Árni Gunnarsson, Ásta
R. Jóhannesdóttir, Ásta B. Þor-
steinsdóttir, Bryndís Hlöðvers-
dóttir, Gísli S. Einarsson, Helgi
Hjörvar, Karvel Pálmason, Lúð-
vík Bergvinsson, Magnús H.
Magnússon, Margrét Frímanns-
dóttir, Rannveig Guðmundsdóttir,
Svanfríður Jónasdóttir og Vil-
mundur Gylfason.
Sumir þeirra sem á
listanum eru settust í
ráðherrastóla svokall-
aðrar „hreinnar
vinstristjórnar“ og því
héldu margir að nú
færi eitthvað að ger-
ast í atvinnulýðræð-
ismálunum. Sér-
staklega af því að
atvinnulýðræði geng-
ur þvert á hug-
myndafræði nýfrjáls-
hyggjunnar um að
best sé að reka stofnanir og fyr-
irtæki ríkisins eins og um einka-
fyrirtæki væri að ræða með til-
heyrandi einræði forstjóranna.
Hugmyndafræði þessi hefur verið
harðlega gagnrýnd af fé-
lagshyggjufólki, ekki síst á Bret-
landi þar sem þessi „QUANGO-
væðing“ hefur leitt til gífurlegrar
spillingar, ofurlauna stjórnend-
anna og mun verri þjónustu við
almenning en áður var.
Menntamálaráðherra
gegn atvinnulýðræði
OHF- og einræðisvæðing rík-
isstofnana á Íslandi er dæmi um
QUANGO-væðingu sem nýfrjáls-
hyggjumenn hafa innleitt á und-
anförnum árum. Kjarninn í slíkri
stefnu er að færa völdin til for-
stjóranna. Enn eitt dæmi af þessu
tagi er nú á matseðli mennta-
málanefndar Alþingis. Að þessu
sinni er rétturinn í boði VG, en
það er menntamálaráðherra sem
lagt hefur fram frumvarp um
Landsbókasafn Íslands-Háskóla-
bókasafn (LBS-HBS) sem á yf-
irborðinu virðist ætlað til að auka
atvinnulýðræði. Í raun er þetta
blekkingarfrumvarp sem vinnur
gegn atvinnulýðræði. Þorgerður
Katrín Gunnarsdóttir lagði fram
sitt QUANGO-frumvarp árið 2008
um LBS-HBS, en í umsögnum
sínum um það lögðu starfsmenn
áherslu á að þeir fengju fullgilda
fulltrúa í stjórn safnsins. Í frum-
varpi Katrínar Jakobsdóttur er
komið til móts við þetta sjón-
armið og er gert ráð fyrir einum
fulltrúa starfsmanna af 7 stjórn-
armönnum. Semsagt, komið er lít-
illega til móts við atvinnulýðræð-
iskröfuna, en það merkilega er að
frumvarpið gerir ráð fyrir að
stjórnin muni aðeins hafa ráðgef-
andi hlutverk. Með þessu kemur
ráðherrann í veg fyrir að þessi
litli vísir að atvinnulýðræði verði
að veruleika. Stjórn LBS-HBS er
gerð valdalaus. Í staðinn er lands-
bókavörður gerður að einvaldi svo
lengi sem hans æði er ráðherra
þóknanlegt.
Menntamálaráðherra hefur í
barnaskap sínum gerst málaliði
nýfrjálshyggjunnar. Það er von
mín að félagshyggju- og lýðræð-
issinnar í Framsóknarflokknum
og ríkisstjórnarflokkunum komi í
veg fyrir að frumvarpið verði
samþykkt á Alþingi.
[1] Sjá www.felagshyggja.net
Eftir Ívar Jónsson
Ívar
Jónsson
»Kemur ráðherrann í
veg fyrir að atvinnu-
lýðræði verði að veru-
leika … Menntamála-
ráðherra hefur í
barnaskap sínum gerst
málaliði nýfrjálshyggj-
unnar
Höfundur er sviðsstjóri og
er jafnræðissinni.
„Vinstri“ ríkis-
stjórn gegn at-
vinnulýðræði – ný-
frjálshyggja í verki
Í nærri þrjá áratugi
hafa verið kynntar á Al-
þingi og hjá Vegagerð-
inni hugmyndir um að
leiða umferðina á þjóð-
vegi eitt milli Reykja-
víkur og Akureyrar
fram hjá Varmahlíð og
Blönduósi við litla
hrifningu Húnvetninga
og Skagfirðinga sem
hafa neyðst til að svara
andstæðingum sínum
fullum hálsi. Fullvíst er nú talið að
þessi krafa Vegagerðarinnar, At-
vinnuþróunarfélags Eyjafjarðar og
þingmanna Norðausturkjördæmis
um að taka þessa tvo ferða-
mannastaði af hringveginum gegn
vilja heimamanna nái aldrei fram að
ganga á meðan allt stefnir í að Vaðla-
heiðargöng, Lónsheiðargöng, Norð-
fjarðar- og Dýrafjarðargöng verði
efst á blaði.
Samhliða jarðgangagerðinni undir
Vaðlaheiði verður Vegagerðin um
ókomin ár að afskrifa hugmyndina
um að halda Blönduósi og Varmahlíð
utan hringvegarins. Önnur hugmynd,
sem þessir sömu þingmenn hafa bar-
ist fyrir á Alþingi og gerir ráð fyrir
því að hálendisvegurinn milli Reykja-
víkur og Akureyrar verði fjármagn-
aður með 2000 króna veggjaldi á
hvert ökutæki, er fjarstæðukennd og
óraunhæf. Fyrr geta Náttúruvernd-
arsamtökin brugðist hin verstu við og
hótað málaferlum. Með tillögunni um
að bregða fæti fyrir ferðaþjónustuna
og rekstur hótelanna í Varmahlíð og á
Blönduósi vilja þingmenn
Norðausturkjördæmis og Vegagerð-
in refsa Skagfirðingum og Húnvetn-
ingum fyrir andstöðuna gegn sam-
gönguhneykslinu í Héðinsfirði sem
gagnast aldrei fjarlægari byggðum.
Þá halda þessir sömu þingmenn að
Vegagerðin geti þegar henni hentar
notað opnun Héðinsfjarðarganga
sem vopn gegn Sauð-
árkróksfluginu með
þeim falsrökum að þessi
veggöng í Fjallabyggð
hafi breytt miklu fyrir
allt Skagafjarð-
arsvæðið, byggðirnar
við Húnaflóa og alla
Vestfirði án þess að
þingmenn Norðvest-
urkjördæmis telji nauð-
synlegt að kveða niður
þessa vitleysu.
Skammarlegt er að
landsbyggðarþing-
mennirnir Ólína Þor-
varðardóttir og Jón Bjarnason skuli
ekki fyrir löngu hafa brugðist harka-
lega við öllum þessum árásum á
ferðaþjónustuna í Skagafirði og
Húnaþingi. Í stað þess að vinna gegn
hagsmunum heimamanna skulu allir
þingmenn Norðvesturkjördæmis
standa saman og berjast gegn tilefn-
islausum rangfærslum Vegagerð-
arinnar gegn flugsamgöngunum milli
Sauðárkróks og Reykjavíkur sem
andstæðingar Fáskrúðsfjarðargang-
anna, Kristján Þór Júlíusson,
Tryggvi Þór Herbertsson og fleiri
þingmenn Norðausturkjördæmis,
reyna að réttlæta á fölskum for-
sendum. Best væri fyrir þessa stuðn-
ingsmenn Héðinsfjarðarganga og há-
lendisvegarins að flytja frekar tillögu
á Alþingi um að gerð verði ný tvíbreið
veggöng 3 km norðan Dalvíkur og
undir Siglufjarðarskarð áður en aur-
skriður hreinsa jarðveginn af klöpp-
inni sunnan Múlaganganna og vestan
Strákaganganna. Fyrr mun þetta
nýja sveitarfélag á Tröllaskaga ein-
angrast við landsbyggðina á meðan
þingmenn Norðausturkjördæmis láta
ekki Húnvetninga og Skagfirðinga í
friði.
Heppilegra væri fyrir Tryggva Þór
að leggja meiri áherslu á að flýta
framkvæmdum við tvíbreið Norð-
fjarðargöng á undan Vaðlaheið-
argöngum í stað þess að hugsa bara
um Akureyri og halda uppi tilefn-
islausum árásum á sína heimabyggð
sem hann vill líka taka af hringveg-
inum án nokkurs tilefnis. Refsigleði
Tryggva Þórs segir ekkert að Skag-
firðingar og Húnvetningar hafi áhuga
á því að sækja sína þjónustu til Ak-
ureyrar næstu áratugina í stað þess
að keyra til Reykjavíkur. Íslenskir og
erlendir ferðamenn mundu strax
lenda í vandræðum þegar engin við-
gerðarþjónusta yrði til staðar í
Varmahlíð og á Blönduósi. Þar verða
dagar verslunar- og ferðaþjónust-
unnar strax taldir ef þessi litlu þorp
verða svipt sínum tilverurétti. Það
geta Sigmundur Ernir, Tryggvi,
Kristján og fleiri þingmenn Norð-
austurkjördæmis þrætt fyrir þegar
þeir krefjast þess að Alþingi sam-
þykki líka hálendisveg í meira en 800
m hæð milli Reykjavíkur og Akureyr-
ar í óþökk Húnvetninga og Skagfirð-
inga.
Þessir landsbyggðarþingmenn
hefðu gott af að láta strax af þver-
móðsku sinni og tilefnislausum árás-
um á ferðaþjónustuna í Varmahlíð og
á Blönduósi sem þingsályktun-
artillaga þeirra byggist á. Stytting
vegalengdarinnar milli Reykjavíkur
og Akureyrar snýst ekkert um að
Sigmundur Ernir og flokksbræðurnir
Tryggvi og Kristján geti þegar þeim
sýnist brugðið fæti fyrir Sauð-
árkróksflugið og stjórnað samgöngu-
málum Skagafjarðar og Húnaþings
að heimamönnum forspurðum.
Refsigleði Tryggva Þórs
Eftir Guðmund
Karl Jónsson » Samhliða jarðganga-
gerðinni undir
Vaðlaheiði verður Vega-
gerðin um ókomin ár að
afskrifa hugmyndina
um að halda Blönduósi
og Varmahlíð utan
hringvegarins.
Guðmundur
Karl Jónsson
Höfundur er farandverkamaður.
Ég hef í gegnum tíðina ekki upp-
lifað mig sem íþróttamann, eða öllu
heldur taldi ég ávallt að það vant-
aði getuna til hafa gaman af íþrótt-
um. Á mínum uppvaxtarárum í
Keflavík var svo sem nóg um að
vera í fótbolta og körfubolta – en
handbolti datt úr valmöguleikum
eftir að ég var búinn að mæta á
eina æfingu í gamla æfingahúsnæð-
inu í Ungó, þar sem nú af öllu er
rekin sjoppa og skyndibitastaður
meðal annars.
Eins og hver annar reyndi ég að
hafa gaman af þeim íþróttum sem í
boði voru, en gat ekki með nokkru
móti fengið mig til þess – kannski
lagði ég ekki nóg á mig til að falla
inn í þá umgjörð sem mér var
sköpuð. Í áranna rás hef ég lært að
lifa með þessum galla sem ég taldi
mig vera með, sætti mig við að
vera ekki eins og hver annar. Mér
fannst ég þó ekki vera að missa af
neinu – fannst bara fátt leiðinlegra
en að elta leðurtuðru og sparka
henni frá mér. Ég var þó ekki
„anti-sportisti“ inn við beinið, þó ég
hafi haldið því fram sem fyrirslátt
til að afsaka þennan galla sem ég
taldi mig vera haldinn.
Það var svo ekki fyrr en á síð-
asta ári, þegar ég var orðinn 38
vetra (segið bara engum frá því) að
ég var narraður til að mæta á
Rugby-æfingu. Ég veit eiginlega
ekki við hvað ég á að líkja tilfinn-
ingunni þegar einhver mikilvægur
hlekkur í tilverunni birtist svona
upp úr þurru. Þetta er sama upp-
lifun og ég ímynda mér að samkyn-
hneigðir upplifi þegar þeir finna út
hverjir þeir eru og koma úr skápn-
um. Ég er kominn úr skápnum –
ég er íþróttamaður. Eftir því sem
ég fór að kynna mér Rugby betur
sá ég betur og betur hvernig þessi
íþrótt er eins og týndur hlekkur
milli þess íþróttaframboðs sem í
boði er hér á landi. Rugby byggist
á líkamlegri áreynslu og úthaldi og
umfram allt baráttuvilja og sam-
vinnu leikmanna. Enginn er eyland
í Rugby, og ómögulegt að vinna
stig með einstaklingsframtakinu –
samvinna og stuðningur meðspilara
skiptir öllu máli.
Við svona viðburði í lífinu fer
maður að velta fyrir sér af hverju
maður áttaði sig ekki fyrr, fullseint
að setja markið á atvinnumann í
íþróttum og skrokkurinn skilur
ekkert hvað lagt er á hann þessa
dagana. Getur verið að það séu
fleiri eins og ég þarna úti sem hafa
ekki „komið úr skápnum“. Út frá
þessari reynslu minni finn ég þörf
til þess að breiða út fagnaðar-
erindið og vonast til að ná til ein-
hvers sem ekki finnur sig í því sem
er kallað hefðbundnar íslenskar
íþróttir. Auðveldasta leiðin til að
bjóða þennan viðbótarvalmöguleika
sem uppeldisþátt ungmenna Ís-
lands, er að íþróttafélög landsins
taki það upp á sína arma að bjóða
Rugby sem hluta af sinni flóru og
ná þannig til þeirra sem eru utan
við þann ramma sem í boði er í
dag.
Uppbygging á Rugby er að hefj-
ast hér á landi og eru æfingar
tvisvar í viku á æfingasvæði Vals
að Hlíðarenda og verður meðal
annars leikinn fyrsti opinberi
Rugby-leikur hér á landi í júlí þar
sem Rugby félag Reykjavíkur spil-
ar við Phoenix Thunderbirds frá
USA í 15 manna Rugby. Í ágúst er
stefnan svo tekin aftur á Rugby-
mót í Kaupmannahöfn þar sem
spiluð verður 7 manna útgáfa þess-
arar íþróttar. Öllum sem vilja frek-
ari upplýsingar er bent á félagssíðu
okkar á www.rugby.is þar sem æf-
ingar eru auglýstar og annað fé-
lagsstarf.
KRISTINN ÞÓR
SIGURJÓNSSON,
höfundur er véltæknifræðingur.
Að koma úr skápnum – íþróttaskápnum
Frá Kristni Þór Sigurjónssyni
Rugbyfélag Reykjavíkur.