Birtingur - 01.04.1960, Page 31

ekki áfram að vera óvígir í friðarbarátt-
unni í veröldinni? Það var vitaskuld ætlun
Krústjoffs að þjarma að forseta Banda-
ríkjanna — og honum tókst það, enda við
lítinn garp að eiga. Þótt Krústjoff yrði
að lokum til þess að setja stólinn fyrir
dyrnar í París, þá finna allir að sök
Bandaríkjastjórnar í málinu er alveg
óbætanleg. Þetta skilur jafnvel Morgun-
blaðið, enda hefur því ekki tekizt að
belgja sig upp í nein sérstök geðbilunar-
skrif af þessu tilefni. Eisenhower mun
því ekki takast að leika útvalinn friðar-
engil þann tíma, sem hann situr enn á
forsetastóli. En gildir elcki nokkurnveginn
hið sama um Krústjoff? Hann mun að
sönnu ræða margt um frið og sættir á
næstu mánuðum, en skyldu ræður hans
ekki liljóta nokkru daprari undirtektir en
að undanförnu — eftir bráðræðið í París?
Það gæti farið svo, að Krústjoff biði ör-
lagaríkari hnekki af þessu máli öllu en
Eisenhower. Hinn síðarnefndi er að hverfa
af sviðinu hvort sem er, og það verður
enginn leiðtogafundur fyrr en hann er
fluttur úr forsetastólnum. En er alveg víst
það reynist unnt að koma á slíkum fundi,
fyrr en Krústjoff er líka hættur að velgja
sinn stól? Og gæti ekki farið svo, að
einhverjir samverkamenn hans teldu
heppilegt að greiða fyrir för hans þaðan
— svo að flekklausari maður mætti hefja
friðarmerkið á loft?
En persónulegt gengi þeirra Eisenhowers
og Krústjoffs skiptir litlu máli í þessu
sambandi. Mergurinn málsins er sá að þær
einlægu vonir, sem fólkið í heiminum
tengdi við þennan fund, eru brostnar og
að engu orðnar. Það er langlíkast, að hita-
stig heimsstjórnmálanna fari hækkandi
um sinn; ef til vill verða nýjar hervæð-
ingarbyrðar lagðar á alþýðu manna. Það
hefur syrt yfir veröldinni; þess kvnni að
verða stund að bíða, að aftur yrði jafn-
bjart og fyrir fáeinum dögum. Missætti
fjögurra manna í París hefur varpað
skugga yfir jörðina.
En fólkið, sem horfir á þennan skugga
með ótta í augum, er því miður ekki sak-
laust af því hlutskipti að heimur þess
myrkvist í hvert skipti sem leiðtogum höf-
uðveldanna í austri og vestri lendir saman.
Tugir smáþjóða, sem eiga þá ósk heitasta
og þá lífsvon eina að friður ríki, hafa þó
gerzt auðsveipir taglhnýtingar livors stór-
veldisins um sig og ýtt með því móti stór-
lega undir oflæti þeirra og óbilgirni. Bæði
Krústjoff og Eisenhower vita upp á hár,
að þeir halda óskiptu fylgi taglhnýtinga
sinna, hvernig sem þeir kasta fjöreggi
heims'friðarins milli sín. Það er þessi
glórulausa fylgispekt fjölda smáríkja við
atómvædda pólitík heimsveldanna, sem
meðal annars gerir friðinn jafnótryggan
og raun ber vitni; hún elur beinlínis upp
ofsann í stóru ríkjunum. Enginn hlutur
væri jafnlíklegur til að slæva óbilgirni
þeirra og óháð friðarstefna smáríkjanna,
sem gerðu hinum stóru þann kost að ein-
angrast á eyðimörku ef þau létu ekki frið-
inn ganga fyrir metnaðinum. Ef Banda-
ríkin og Sovétríkin fyndu raunverulega
til þess, að þau þyrftu á hverjum tíma að
vinna ærlega fyrir atfylgi annarra ríkja
við stefnu sína og aðgerðir — mundu þau
þá ekki leggja sig fram um það?
Við Islendingar erum í hópi þessara tagl-
hnýtinga. Við höfum tjóðrað okkur aftan
í Bandaríkin; fyrsta greinin í utanríkis-
pólitískri trúarjátningu Islendinga er full-
komið eftirlæti við Eisenhower og stefnu
hans. Hann veit við kippum okkur ekki
við það, þótt hann verði uppvís að her-
njósnum í Sovétríkjunum og stofni þannig
friðnum í lífsháska — við lútum honum
af sömu þrælslundinni og áður. Einn rit-
stjóri Morgunblaðsins, sem ætlaði að fylgj-
ast með ráðstefnunni í París, kveðst að
vísu ekki hafa púað á Krústjoff á blaða-
mannafundi hans; en honum kemur þó
Birtingur 29