Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2000, Page 31

Planmál
29
FORNÖFN
Persónufornöfn eru þessi:
l.p. 2.p. 3.p.kk. 3,p.kvk. 3.p.hk.
nf.et. mi ‘ég’ vi ‘þú’ li ‘hann’ si ‘hún’ gi ‘það’
þf.et. mi-n vi-n li-n si-n gi-n
nf.ft. ni ‘við’ vi ‘þið’ ili ‘þeir, þær, þau’
þf.ft. ni-n vi-n ili-n
Almennt er ekki gerður greinarmunur á 2.p.et. og ft., eins og taflan
sýnir. Eintöluorð ci ‘þú’ er þó til og var töluvert notað á fyrsta skeiði
málsins en vi er nú oftast notað bæði í eintölu og fleirtölu. í 3.p.ft. er
ekki gerður greinarmunur eftir kynjum. Persónufomöfnin taka sömu
þolfallsendingu og nafnorð, þ. e. -n eins og taflan sýnir, sbr. mi vidas
vin ‘ég sé þig’.
Afturbeygt fornafn er si. Það tekur þolfallsendingu en ekki fleirtölu-
endingu:
li parolas pri si ‘hann talar um sig’, si lavas sin ‘hún þvær sig
(sér)’
Oft er bætt við orðinu mem til áherslu (það samsvarar orðinu sjálfur í
íslensku):
li parolas pri si mem ‘harm talar um sjálfan sig’
Eignarfornöfn em mynduð með því að bæta -a við persónufomöfnin:
mi-a ‘minn’, vi-a ‘þinn, ykkar’, lia ‘hans’, ilia ‘þeirra’
Eignarfomöfn laga sig í tölu og falli eftir nafnorðinu sem þau standa
með og fá þá sams konar fleirtölu- og þolfallsendingu og nafnorðin:
mia libro ‘bókin mín’, mia-j libro-j ‘bækumar mínar’, mi havas
mia-n libro-n ‘ég hef bókina mína’, mi havas mia-j-n libro-j-n ‘ég
hef bækumar mínar’
Samsvörunarfornöfn kallast einu nafni fomöfn sem mynda kerfi í
esperanto hliðstætt við samsvömnaratviksorð (sjá síðar). Þau minna á
óákveðin fomöfn, spumarfomöfn og ábendingarfomöfn, eins og sjá má
af eftirfarandi dæmum, en líkjast samsvarandi atviksorðum að gerð: