Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2000, Qupperneq 176

174
Flugur, smágreinar og umrœðuefni
sagnorðið á (af eiga) hins vegar tengjast næsta orði. Ein 263 tilvik af
forsetningunni á koma fyrir í handritsbrotinu og er 39% þeirra skeytt
framan við næsta orð (áberandi sjaldnar en þegar forsetningin í er
annars vegar, hvað svo sem veldur). Sagnmyndin á kemur fyrir 130
sinnum og aðeins í 10% þeirra tilvika er henni skeytt framan við næsta
orð. Eftirfarandi setningar eru dæmi um það: „Ef maður ÁBARN“
(1 lr) og „eða sá er með lögum ÁÞESS viðtökumaður að vera“ (7r). Af
þessu má sjá að skrifarinn skeytir miklu síður einsatkvæðis sagnorði
framan við næsta orð en forsetningu.
I öðru lagi virðist sem hljóðfræðilegir eða hljóðkerfislegir þættir
aðrir en áhersla eigi hér hlut að máli. Það birtist í því að forsetningum
er frekar skeytt framan við orð sem hefjast á samhljóða en sérhljóða.
í þeim tilvikum í AM 134 4to að forsetningunni í er skeytt við eftir-
fylgjandi orð er fyrsti bókstafur þess sérhljóði í 26% tilvika en
samhljóði í 74% tilvika. í þeim tilvikum að bil er á milli forset-
ningarinnar og næsta orðs er fyrsti bókstafur þess sérhljóði í 39% tilvi-
ka en samhljóði í 61% tilvika. Munurinn er ekki mikill (hér þarf
auðvitað að bera saman hlutfallstölumar 26% og 39% annars vegar —
eða þá 74% og 61% hins vegar) en hann má nota til að skilgreina vís-
bendingu í þá átt að forskeyting eigi sér síður stað ef næsta orð hefst
á sérhljóða. Ástæðan kann að vera að skrifari hafi ekki viljað valda
mislestri með samskrift á borð við iakur fyrir í akur, sem mætti lesa
jakur, eða aundan fyrir á undan sem auðvelt er að mglast á. Orðaskil
sem þessi verða ekki greind án umhugsunar nema haft sé bil á milli
orða.
I þriðja lagi má geta sér til að forskeyting forsetninga sé að ein-
hverju leyti skriftarfræðilegt atriði, sem til að mynda mætti nota til að
skilgreina arf frá þeim slóðum sem fyrstu skrifarar höfðu fyrirmyndir
sínar, líkt og Saenger nefnir. Kemur ef til vill munurinn á síðari hluta
12. aldar og 13. öld til af því að karlungaskrift barst af öðmm slóðum
en sú gotneska síðan? Ollu breytingar á stafagerð því að skrifarar settu
alls staðar bil á milli orða? Mér sýnist á hinn bóginn ekki koma til
greina að skrifarar hafi beitt forskeytingu eins og hér er lýst í spam-
aðarskyni við skriftir, bæði miðað við að þetta var kannski spuming
um fáeina sentímetra í heilu handriti og þar að auki hvarf siðurinn á