Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2000, Blaðsíða 179

177
Flugur, smágreinar og umrœðuefni
Að geta skrifað en ekki lesið
— lesstol án ritstols —
SlGRÍÐUR MaGNÚSDÓTTIR
og Kolbrún Benediktsdóttir
1. Inngangur
Heilinn er flókinn og enn í dag vitum við lítið um það hvemig hann
starfar þótt hann hafi lengi verið rannsakaður. Rannsóknir á því sem
fer úrskeiðis hjá fólki sem fær heilaslag em ein leið til að finna smám
saman út hvað gerist á ákveðnum svæðum í heilanum þegar hann
starfar eðlilega. Það er eitt af því sem gerir þær áhugaverðar, m.a. fyrir
málvísindamenn.
Hér verður fjallað um sjúkling sem fékk slag og var vísað til
athugunar til talmeinafræðings á Landspítala - háskólasjúkrahúsi fyrir
nokkmm mánuðum vegna hugsanlegrar máltmflunar. Þegar hann var
prófaður með Greiningarprófi fyrir máltruflanir (Goodglass og
Kaplan 1983) kom í ljós að máltruflun hans var nokkuð sérstök.
Máltjáning og málskilningur var í þokkalegu lagi, hann gat skrifað án
nokkurra vandræða en gat ekkert lesið, ekki einu sinni það sem hann
skrifaði sjálfur. Eins og kunnugt er læmm við flest að lesa við upphaf
skólagöngu og fljótlega einnig að skrifa og eigum því kannski erfitt
með að hugsa okkur það að einhver geti skrifað skiljanlegan texta en
ekki lesið hann sjálfur (nema þá þegar menn skrifa svo illa að það sé
ólæsilegt!). En þetta er nú samt til og um það fjallar þessi fluga.1 í
henni verða fyrst rifjuð upp nokkur almenn atriði um máltruflanir
eða málstol en síðan munum við skoða nánar einkenni þessa sjúklings
sem hefur gefið leyfi sitt fyrir því að upplýsingar um málerfiðleika
hans birtist í þessari grein.
Málstol getur lýst sér á margvíslegan hátt og það fer fyrst og fremst
eftir því hvar skaði hefur orðið í heilanum. Sé skaðinn t.d. á mótum
ennisblaðs og hvirfilblaðs, má búast við þeirri tegund málstols sem
1 Við þökkum Hauki Hjaltasyni, taugasérfræðingi, fyrir gagnlegar athugsasemdir
við þessa flugu.
íslenskt mál 22 (2000), 177-184. © 2001 íslenska málfrœðifélagið, Reykjavík.