Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2005, Side 71

69
Ég er, ég vill og ég fær
marked) gagnvart öðrum myndum í beygingardæminu er hún eins
konar grundvallarmynd, reikna má með að böm tileinki sér hana fyrr
en aðrar myndir beygingardæmisins og enn fremur er líklegt að þessi
ómarkaða mynd geti haft áhrif á gerð hinna myndanna (sjá umræðu
um mörkun hjá Eiríki Rögnvaldssyni 1990:42-43 og víðar, Ástu
Svavarsdóttur 1993:19—40 og Guðrúnu Kvaran 2005:182-83).
Jafnan er talið að 3. persóna eintölu sé ómörkuð gagnvart öðmm
myndum í beygingardæmi sagna og rannsóknir hafa sýnt að böm til-
einka sér mynd 3. persónu eintölu áður en þau tileinka sér aðrar
myndir sagnarinnar. Hooper (1980) vitnar til rannsókna á máltöku
brasilískrar portúgölsku sem sýndu að bömin tileinkuðu sér fyrst
mynd 3. persónu eintölu og mynduðu svo 1. persónu mynd með því
að bæta endingu 1. persónu við stofn 3. persónu myndarinnar; 3.
persónu myndin var því í máli bamanna gmnnmynd sem 1. persónu
myndin var byggð á (sjá einnig Bybee og Brewer 1980 og Bybee
1985). Þá má neíha að 3. persóna eintölu er sjálfgefm mynd persónu-
beygðrar sagnar í setningum þar sem frumlag er til að mynda í auka-
falli eða er heil setning (sjá til dæmis Höskuld Þráinsson 2005:30,
326, 344 og víðar).
I ljósi þessa kemur ekki á óvart að íslensk böm skuli í sinni mál-
töku leggja mynd 3. persónu eintölu til grundvallar þegar þau mynda
1 • persónuna, að form 1. persónu myndarinnar verði fyrir áhrifum frá
formi 3. persónu myndarinnar. Það er líka býsna algengt í bamamáli
að 1. persóna fái form 3. persónu alveg óbreytt og dæmi á borð við
þau sem sýnd em í (5) heyrast oft.9
(5)a. Ég getur (l.p.et.) ekki.
b. Ég dettur (l.p.et.) á bossann!
c. Ég finnur (l.p.et.) ekki Músamús.
9 Dæmin í (5) hef ég úr máli minna eigin bama þegar þau vora á þriðja ári. Eftir-
farandi dæmi (úr sömu átt) sýna hvemig mynd 3. persónu eintölu hefur verið lögð til
grundvallar við myndun 1. persónu fleirtölu:
(i)a. Við máum (l.p.ft. mega) það! (sbr. 3.p.et. má).
b. Við áum (l.p.ft. eigá) ekki fara að lúlla (sbr. 3.p.et. á).
c. Við kannum (l.p.ft. kunná) ekki það (sbr. 3.p.et. kann).
d. Við villum ([vitlym] l.p.ft. vilja) ekki komflex (sbr. 3.p.et. vilí).