Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2005, Blaðsíða 196

194 Margrét Jónsdóttir
þaðan em einnig orð án -j sem ífæðilega séð hefðu getað átt ý-orð sér
við hlið, sbr. (3B).
(3) A: ý-tvímyndir sögn B: ý-orð vantar sögn
hnegg, hneggj hneggja dyn dynja
skrík, skríkj skríkja gnegg gneggja
ym, ymj ymja hryn hrynja
kling klingja
kyl kylja
rysk ryskja
styn stynja
Hvort sem það tengist neikvæðum viðbrögðum við áðumeíndum orð-
um eða ekki þá gætu y-lausu orðin verið vitni þess að mönnum hafí
þótt y'-orðin óæskileg. Það verður þó ekki fullyrt. Rannsókn Helga
Bemódussonar sýnir þó einmitt að þeim sem spurðir vom leist mun
betur á slcrík en skríkj og margfalt betur á hnegg en hneggj. Á hinn
bóginn þótti rymj skárra en rym. Engar ályktanir er að draga af orða-
pömnum eggj og egg, hrekkj og hrekk. Á tvímyndimar má líta sömu
augum og tvímyndir eins og t.d. lágmarkspörin bogr og bogur sem
báðar em í ÍO.
Það kom fram hér á undan að elstu dæmi um orð eins og grenj eru
frá 17. öld. í sjálfu sér er engin ástæða til að draga það í efa. Ein
ástæða þess að telja þetta nýjung gæti t.d. verið sú staðreynd að engin
dæmi em um aðý-stofna lýsingarorð hafi á einhverju stigi varðveitt -j
í nefnifalli kvenkyni eintölu og hvomgkyni fleirtölu: *miðj, *ríkj. En
það að telja þetta nýjung þarf á hinn bóginn ekki að vera rétt. Megin-
ástæðan er sú að orð af þessari gerð em sjaldnast í orðabókum eins og
dæmin sanna. Og það er heldur engin ástæða til að gera of mikið úr
því þótt almennar hljóðareglur séu brotnar með því að leyfa -Cj (og
-Cr) í bakstöðu enda hljóðaröðin leyfð með skilyrðum: Tiltekin orð-
myndunarleið tjáir sérstaka merkingu. í því sambandi er nauðsynlegt
að líta afttur á orðin í (1). Séu þau skoðuð kemur í ljós að í langflest-
um tilvikum er verið að líkja eftir hljóðum: Lifandi vera grenjar, ræsk-
ir sig en skríkir svo og syngur. Það má sjá í A-listanum í (4). Orðin t
B-listanum em orð sem tákna hreyfmgu lifandi vem og/eða e-s konar