Vera - 01.02.1989, Blaðsíða 16

Harmsaga
húsakaupa
kvenna
endurtekin
í venjulegum vangaveltum um stööu
kvenna og framgang þeirra mála sem
flestar konur rabba um sín á milli og velta
fyrir sér kemur oft upp t.d. þessi setning:
,,Af hverju miöar okkur ekkert?" eöa
þessi: „Mikiö ganga þessi blessuð mál
hægt fyrir sig.“ Margar töldu sig sjá ,,ljós-
ið“ þegar fram kom kvennaframboð og
kvennalisti. Nú færi aö komast skriöur á
þessi mál. LOKSINS! Hlutverk, skyldurog
ábyrgö þessarar hreyfingar er mikil og
konur í samfélaginu vænta mikils af hreyf-
ingunni enda axla konur svo gjarnan
ábyrgö, þannig aö þaö er svo sem ekkert
nýtt aö heyra þaö sjónarmið. Kvennalistinn
er nú einskonar ,,opinber“ framvaröar-
sveit frelsisbaráttu kvenna og gjarnan litiö
til Kvennalistans sem forystuafls í þessum
málum og væntanlega er Kvennalistakon-
um þaö ekki á móti skapi. Þessar hugleiö-
ingar eru skrifaðar vegna áhugaleysis
kvenna og ekki síst Kvennalistakvenna um
húsakaup íslenskra kvenna á seinni árum,
þ.e. kaup Hlaövarpans.
Hvernig stendur á þessu áhugaleysi
þessarar framvaröarsveitar íslenskrar
kvennabaráttu? Lítum aöeins aftur í tím-
ann og rifjum upp húsakaup kvenna á ár-
unum áöur.
Konur í upphafi aldarinnar eöa upp úr
1917 byrjuðu aö vinna aö kaupum Hall-
veigarstaöa eöa Kvennaheimilisins. Hluta-
fjársöfnun hófst 1926 og húsiö var vígt 41
ári seinna! Allar vitum við í dag að húsiö
hefur aldrei náö aö þjóna upphaflegum til-
gangi sínum enda að stærstum hluta verið
leigt undir Borgardóm fyrir smánar leigu
lengst af. Þetta Kvennaheimili átti að verða
miöstöö starfsemi kvennasamtaka i land-
inu.
Fyrir þessum húsakaupum fóru þær
konur sem voru brautryöjendur kvenna-
baráttunnar þá. Konur sem ruddu veginn
fyrir okkur, færöu okkur ýmis réttindi eins
og kosningarétt og stóöu fyrir útgáfu á
kvennablöðum, kvennalista og fleiri þjóð-
þrifamálum sem viö íslenskar konur, karlar
og börn njótum nú í dag. Þessar konur
náöu ekki aö vinna hugmyndinni meira
fylgi en svo að þaö tók 41 ár aö Ijúka þessu
húsi, til þess aö nota þaö til annars. Saga
hússins er mörgum konum gleymd, enda
of raunaleg fyrir baráttu íslenskra kvenna
til aö halda henni á lofti. Jæja, 70 árum
seinna ætla aörar konur aö framkvæma
þaö sem ekki tókst þá eöa aö standa fyrir
húsakaupum í eigu íslenskra kvenna og
reka félags- og menningarmiðstöð sem
gæti hýst þá starfsemi á hverjum tíma sem
konur hafa áhuga á aö vinna aö. Hvaö ger-
ist? Ekki tekst nú heldur aö vinna hug-
myndinni nægjanlegt fylgi svo sómasam-
lega geti talist, 70 árum seinna. Hefur þá
ekkert breyst?
Eöa geta konur verið án þess aö eiga sín
eigin hús undir sína starfsemi nú sem áö-
ur? Viö eigum enga félags- og menningar-
miöstöð og getum viö þá alveg veriö án
hennar áfram? Viö höfum heldur engin
völd, getum viö þá ekki líka veriö án þeirra
áfram? Viö höfum engin áhrif, getum viö
þá ekki verið án þeirra áfram?
Ég get ekki aö því gert og lýsi þeirri skoð-
un minni hér aö mér finnst að einmitt
Kvennalistakonur ættu aö hafa brennandi
áhuga á þessu máli og ég skil ekki þeirra
áhugaleysi. Varla eru þaö almenn blank-
heit sem eru fyrirstaöan. Ööru eins eyöum
viö konur nú í vitleysu eins og einum 1000
kalli í hlutabréf, þar sem verið er aö fjár-
festa fyrir framtíöina. Ég veit aö einhverjar
Kvennalistakonur lögöust hreinlega gegn
málstaðnum af því fyrsta stjórn Hlaðvarp-
ans hafði þá vinnureglu að í húsunum ætti
ekki aö hýsa pólitísk samtök til langframa.
Þannig aö úr því aö Kvennalistinn gat ekki
eignast húsin meö hverri spýtu og nagla,
þá beittu þær sér beinlínis gegn kaupun-
um. Þetta er aö mínu mati skammsýni, að
geta ekki unnið aö hagsmunum kvenna í
þessu landi án tillits til hvort þaö sé
Kvennalistanum persónulega í hag eöa
ekki. Þar finnst mér koma fram sömu atriði
og Kvennalistakonur hafa gjarnan kvartaö
yfir þegar þær hafa veriö aö reyna aö ná
breiöri samstööu kvenna úr öörum flokk-
um til fylgis við hagsmunamál allra
kvenna. Hvaö ætlar líka ,,Hreyfing“ eins
og Kvennalistinn vill vera aö gera viö hús-
bákn í miðborginni? Ekki var Kvennalistinn
stofnaður til þess aö reka 3 hús í miðborg-
inni. Hvaö veröur síöan eftir 20 ár? 30?
Verður þá Kvennalisti til? Kvennalistinn er
grasrótarhreyfing og vill væntanlega vera
þaö áfram. Hlaðvarpinn er kjörinn vett-
vangur til aö vökva grasrótina og næra
hana meö alls kyns félags- og menningar-
lífi og nógu margar eru konurnar sem geta
frætt okkur og fegrað okkar mannlíf og
njóta mætti í Hlaðvarpanum. Hvar er hug-
myndaflugið? Sjáiö ykkur ekki í anda í fínu
sölunum í Hlaðvarpanum, sökkva niöur í
djúpan stól eöa sóffa, njóta fyrirlestra um
kvennahugmyndafræði, kvennahagfræöi
eöa friðaruppeldi yfir tebolla eöa hlusta á
hörpuleik úr einu horninu og á veggjunum
blasa viö listaverk og kvenlegur vefnaöur.
Þarna mætti í framtíðinni njóta lista og
auðga andann og halda baráttufundi til aö
brýna konur til dáöa.
Úr kjallaranum heyrist lágvær niður en
hann er frá prentsmiðjunni sem er aö end-
urprenta allar bækurnar sem nú eru ófáan-
legar og formæöur okkar gáfu út en okkur
hefur ekki gefist kostur á aö njóta. Þegar
gott er veöur hittumst við úti í portinu innan
um trjágróöur og blómahaf og tyllum okkur
niöur hjá ókunnugri konu utan af landi eöa
dönskum frænkum sem eru i heimsókn og
segjum þeim frá sögu Hlaðvarpans. 19.
júní getum viö skreytt portiö og haldiö sýn-
ingar í sölunum og haldiö upp á þann dag
með eftirminnilegum hætti.
Fyrir jólin eru til sölu munir og bækur og
í portinu eru fallega skreytt jólatré og viö
syngjum og dönsum kringum jólatréö meö
börnunum okkar. Ég gæti haldiö endalaust
áfram, en þetta hlýtur að veröa til þess að
einhverjar ykkar sjá ,,ljósiö“ meö framtíð
Hlaövarpans í huga.
Til ykkar sem viljiö vinna aö hagsmuna-
málum kvenna:
Þiö getið ekki látiö okkur, nokkrar konur
sem ekki vorum nógu vitlausar aö foröa
okkur úr stjórn Hlaðvarpans, sitja uppi
meö þaö hlutskipti endalaust aö ganga fyr-
ir þennan ,,karlpening“ í landinu ocj biöja
um styrki og lán af því að konur á Islandi
sjá ekki framtíöarmöguleika þessara húsa.
Þaö tók konur fyrr á öldinni 41 ár aö full-
gera Hallveigarstaði til aö leigja þá út Borg-
ardómi Reykjavíkur. Látum ekki söguna
endurtaka sig. Drífið ykkur nú niður í Hlað-
varpa, þar er opið kl. 1—5 og Jóna fram-
kvæmdastjóri tekur vel á móti ykkur. Kaup-
iö ykkur nú bréf og þiö sem eigið bréf kom-
iö og sækiö þau. Hlutabréfin eru líka kjörin
til gjafa, munið þaö. Hlutabréfasölu á aö
vera lokið, en nú er síðasti séns.
Látum ekki um okkur spyrjast aö þessi
hús fari undir heildsölur og verslanir og
verði aldrei notuö til þeirra hluta sem þau
voru ætluð og þörf er fyrir. Ég skora hér
meö á ykkur allar.
Helga Thorberg
16