Vera - 01.08.1997, Side 8

ynjaskiptur
vinnumarkaður
JÁKVÆÐ MISMUNUN
- dropinn sem holar steininn
Þrátt fyrir áratuga jafnréttisbaráttu og
mikla þátttöku íslenskra kvenna á vinnu-
markaði, virðist kynferði enn ráða miklu
um náms- og starfsval. Konur eru fjöl-
mennastar í umönnunar- og þjónustu-
störfum, en karlmenn í stjórnunarstörf-
um og í störfum á tæknisviði. Þegar við
bætist að hefðbundin kvennastörf eru
yfirleitt lægra launuð en dæmigerð
karlastörf, er augljóst að eitthvað þarf
að gera til að auka jafnrétti á vinnu-
markaði.
„Viö göngum
ekki það langt
aö segja aö þaö
eigi að ráöa kon-
una burtséö frá
hæfni hennar.“
„Lág laun í
kvennastéttum
koma í veg fyrir
að hægt sé aö
jafna hlutföll þar
hraðar. “
Kj/nlegar auglysingar
Ein aðferð til þess að jafna hlut kynjanna í starfs-
greinum er svokölluð jákvæð mismunun við manna-
ráðningar. Samkvæmt jafnréttislögunum er óheimilt
að mismuna fólki eftir kynferði þegar ráðið er í stöð-
ur. A þessari meginreglu í lögunum eru þó tvær und-
antekningar sem nota má til þess að bæta hlut þess
kyns sem er í minnihluta innan starfsgreinar. Annars
vegar er heimilt að auglýsa fremur eftir öðru kyninu
í atvinnuauglýsingu ef það er tilgangur auglýsandans
að stuðla að jafnari hlut kynjanna innan starfsgrein-
ar og sá tilgangur kemur fram í auglýsingunni. Hins
vegar er heimilt að taka einstakling af því kyni sem
er í minnihluta í ákveðinni starfsgrein fram yfir ann-
an umsækjanda af gagnstæðu kyni, ef báðir eru jafn-
hæfir.
Nýlegar jafnréttisáætlanir Reykjavíkurborgar og
Háskóla Islands fela í sér útfærslu á þessum heimild-
um til jákvæðrar mismununar. Atvinnuauglýsingar
frá Reykjavíkurborg sem birst hafa undanfarna mán-
uði, hafa oftar en ekki haft neðanmálsgreinar þar
sem bent er á að stefna borgarinnar sé að auka hlut
kvenna í stjórnunar- og ábyrgðarstöðum á vegum
borgarinnar. Einnig hefur verið tekið fram í auglýs-
ingum, t.d. frá Félagsmálastofnun, að fremur sé ósk-
að eftir körlum þar sem starfsmenn séu að meirihluta
konur.
Hildur Jónsdóttir, jafnréttisráðgjafi Reykjavíkur-
borgar, segir að hugtakið jákvæð mismunun sé vand-
meðfarið. „Það eru margir karlmenn sem bregðast
þannig við að nú þýði ekkert fyrir þá að sækja um
störf hjá Reykjavíkurborg, en það er misskilningur,“
segir hún. „Við göngum ekki það langt að segja að
það eigi að ráða konuna burtséð frá hæfni hennar,
eða karlinn ef því er að skipta. f jafnréttisáætlun
Reykjavíkurborgar og í jafnréttislögum eru ákvæði
sem segja að séu umsækjendur af báðum kynjum
jafnhæfir, skuli ráða það kynið sem er í minnihluta í
viðkomandi starfsgrein. Það er síðan sjálfstætt mark-
mið að jafna hlut kynjanna í störfum hjá borginni og
gildir það jafnt um konur sem karla.“
Konur styrktar til náms
Hildur segir að Reykjavíkurborg sé mjög kynskipt-
ur vinnustaður. Þannig eru konur um 90% starfs-
manna Félagsmálastofnunar Reykjavíkur en karlar í
miklum meirihluta hjá veitustofnunum borgarinnar.
Samkvæmt jafnréttisáætlun borgarinnar, sem sam-
þykkt var á síðasta ári, er borgarstofnunum skylt að
gera jafnréttisáætlanir sem meðal annars eiga að
stuðla að jafnari hlut karla og kvenna hjá viðkom-
andi stofnunum. „Það hefur færst í aukana að geta
þess í starfsauglýsingum frá borgarstofnunun að það
kyn sem er í minnihluta í viðkomandi starfsgrein eða
stofnun, sé sérstaklega hvatt til þess að sækja um
starfið," segir hún. „Meira hefur verið um að konur
séu hvattar til þess að sækja um stjórnunarstöður en
þó er eitthvað um að karlmenn séu sérstaklega hvatt-
ir til þess að sækja um ákveðin störf þar sem þeir eru
í minnihluta."
Hafa þessar auglýsingar borið árangur?
„Það hefur ekki verið kannað en þó virðast fleiri
umsóknir berast frá konum þegar þær eru sérstak-
lega hvattar til þess að sækja um ákveðnar stöður.
Hvað karlmennina varðar þá koma lág laun í
kvennastéttum í veg fyrir að hægt sé að jafna hlutföll
þar hraðar. En þetta eru allt dropar sem hola stein-
inn.“
Vatnsveita Reykjavíkur er ein af þeim borgarstofn-
unum sem unnið hefur drög að jafnréttisáætlun.
Áætlunin er ekki fullgerð, að sögn Guðmundar Þór-
oddssonar vatnsveitustjóra, en þó er einn liður henn-
ar þegar kominn til framkvæmda. Vatnsveitan hefur
ákveðið að styrkja konur til náms í verk- og tækni-
fræði og var fyrsti styrkurinn veittur uni miðjan
ágústmánuð.
„Hjá okkur starfa rúmlega 70 karlar en aðeins sjö
konur í föstu starfi, flestar á skrifstofu," segir Guð-
mundur. „Við ráðum mest fólk með verk- og tækni-
fræðimenntun en það er ósköp lítið framboð af kon-
um með þá menntun. Þær fáu konur sem útskrifast
úr þessum fögum eru mjög eftirsóttar og oft eru þær
keyptar eitthvað annað þannig að við höfum átt
erfitt með að fjölga konum hjá okkur.“ Yfirstjórn
Vatnsveitunnar brá því á það ráð að styrkja konur til
náms í verkfræði og tæknifræði.
„Við auglýstum einn styrk upp á 300 þúsund
8