Ljósmæðrablaðið - 01.12.1982, Blaðsíða 17

LJÓSMÆÐRABLAÐIÐ
97
Phenobarbital í staðinn í samráði við taugalækna áður en þær
verða ófrískar eða strax og meðganga uppgötvast.
Þar sem Fenytoin og Phenemal leiða til lækkunar á vítamínum-
K, blóðstorkuþáttum II, VII, IX og X er mælt með K-vítamíngjöf
strax eftir fæðinguna. Það mun nú vera regla hérlendis.
Hormón og andhormón:
Barksterar eru notaðir á síðari hluta meðgöngu til að örva
lungnaþroska fósturs, sé hætta á fyrirburðafæðingu. Lyfið er þó
bannfært undir þeim kringumstæðum sé móðirin með háþrýsting,
fóstureitrun eða farið vatn. Varhugavert er hins vegar að nota
Barkstera í byrjun meðgöngu þar sem þeir hafa reynst kröftugir
teratogenar hjá nagdýrum (valda gómgöllum). Ekki hefur þó
tekist að sýna fram á þessi áhrif hjá mannfóstrum. Barkstera-
skortur (Adrenal insufficiens) er aftur á móti verulegt vandamál
hjá börnum mæðra, sem hafa verið á slíkri meðferð út í meðgöng-
una.
Karlkynshormón (19-norethetestosteron) sem er í sumum
hormónasamböndum, getur breytt stúlkufóstrum og er tíðnin allt
að 18%. Áhrif sjást hins vegar ekki á strákafóstrum.
Östrogen og skyld sambönd (Stilbestrol) eru talin varasöm. Vit-
að er að fram hefur komið krabbamein í leggöngum stúlkna, sem
voru útsettar fyrir Stilbestroli í móðurlegi. Hjá strákum sem eru
útsettir fyrir Östrogeni í móðurlegi koma fram gallar á kynfærum
og sæði í 20—33% tilfella. Andöstrogenið Clomid, sem notað er
til að framkalla egglos og auka frjósemi, hefur leitt til hærri tíðni
fósturgalla. Trisomy-21 er sögð aukin og mælt er með legvatns-
ástungu hjá þeim sem þannig verða þungaðar.
Progesteron eitt sér, eða með Östrogeni eins og i P-pillunni,
hefur mikið verið notað til að koma af stað blæðingum (start-
pillur) og eins til að koma í veg fyrir fósturlát snemma á með-
göngu. Fjöldi rannsóknaniðurstaða liggur nú fyrir og er niður-
staðan sú, að Progesteron gefið á 12 fyrstu vikum leiði til hærri
tíðni hjarta- og æðagalla hjá fóstrum sem fyrir verða. Vegna þess
er nú hætt að ávísa startpillu og brýna verður fyrir konum, að
hætta strax töku pillunnar hafi þær grun um að verða ófrískar.
Skjaldkirtilshormón komast trauðla í gegnum fylgjuna. Van-
skapnaður fóstra eftir slika meðferð á meðgöngu er fátíður. Hins