Ljósmæðrablaðið - 01.12.1986, Blaðsíða 15

LJÓSMÆÐRABLAÐIÐ
143
4) Mat á fósturþroska
Mæling á surfactant virkum fosfórlípiðum til mats á lungna-
þroska gefur kost á að velja öruggasta tímann fyrir fæðingu barns
i áhættumeðgöngu.
Respratory distress syndrome (RDS) er algengasta dánarorsök
fyrirbura og er vegna skorts á surfactant sem þekur aveoli lungn-
anna. Surfactant kemur í veg fyrir samfall alveolanna. Börn sem
fá RDS hafa meiri yfirborðsspennu í loftfylltum alveoli. Þetta
leiðir til öndunarerfiðleika, þar sem er aukin tiðni og stynjandi
öndun.
Surfactant kemur i ljós hjá fóstrinu eftir 24 v., þegar þekju-
frumur lungnaalveolanna skiptast í tvær tegundir: teg. I sem eru
sérhæfðar til loftskipta og teg. II þar sem surfactant er myndað og
geymt. Surfactant efnin losna út í alveolarrúmið og út í legvatnið.
Framleiðsla surfactant efna eykst eftir því sem líður á meðgöng-
una. Börn fædd eftir 37. v. fá sjáldan RDS. Strax eftir fæðinguna
losnar mikið magn surfactants út í loftvegina.
Efnasamsetning lungnasurfactants er blanda fosfórlípíða
(80-90%) og glúkó próteina (10-20%). 70% fosfórlípíðanna er
Mynd 27. Breytingar á styrk lechitins og sphingomyelins i legvatni í
eðlilegri meðgöngu.