Akranes - 01.03.1950, Blaðsíða 5

ef lil vill má með nokkrum saniii, bein-
linis telja föður leiklistarinnar í landinu.
Maðurinn, sem á þessu sviði „kveikir“ i
skáldjöfrinum Matthíasi, og hagfræðmgn-
um Indriða, sem gerist forvigismaður
þjóðleikhúshugmyndar Sigurðar, sem var
hinn þarfasti og þjóðlegasti maður. Þetla
má glögglega ráða af bréfum Indriða til
Sigurðar málara.
Sigurður sýnir ótvírætt, að hann er
maður hins nýja tíma, en þó um fram allt
þjóðlegur. Hann er brautryðjandi hinnar
fyrstu leikhúsmenningar i landinu. Með
honum standa og i þessari baráttu nokkrir
merkir menn, svo sem Helgi E. Heigesen
cand. theol, sem eigi aðeins um þetta,
heldur margt fleira, var hinn merkasti
maður. Árið 1866 l eggja þessir menn
ásamt fleirum samstarfsmönnum fram
merkilegan og mikilsverðan skerf til þess-
ara mála til frambúðar, er þeir stofnuðu
sjóð, leikiistinni til styrktar. Þar að auki
gáfu þeir ýmis leikáhöld. tjöld, fatnað,
vopn o. fl. Reykjavíkurbæ til frjálsra af-
nota, fyrir þá, sem eftirleiðis kymiu að
fást við leiklist. Ekki naut lengi við þessa
mikla brautryðjanda i leiklistarstarfsem-
inni, því að Sigurður andaðist á hinu sögu-
rika minningarári 1874.
Eftir lát Sigurðar Guðmundssonar kem-
ur nokkur lægð i leiklistarstarfsemina,
nema hvað skólapiltar halda henni litil-
lega vakandi.
Fyrsta leikhúsið i Reykjavik — með
föstu leiksviði — er Góðtemplarahúsið.
Eiga þar að frumkvæði og framkvæmd á
leiksviði, ýmsir þeir karlar og konur inn-
an reglunnar, sem urðu vinsælastir leik-
arar fram að þessu. 1 ýmsum tilfellum átti
þetta upptök sín með nokkrum fjölskj'ld-
um og einstaklingum, sem segja má, að
þá þegar gengju leiklistinni á hönd. Já,
svo ra'kilega, að ættmenn þeirra allt í 3.
lið, eiga veigimikinn þátt í framförum
leiklistarinnar hér. Má þar til nefna fjöl-
skyldur Indriða Einarsson, Guðjohnsens,
Borgþórs Jósefssonar, Einars H. Kvaran
og Guðlaugs sýslum. Guðmundssonar.
V.
Leikfélag Reykjavíkur
stofnað.
Með stofnun Leikfélags Reykjavikur 11.
janúar 1897, má segja að hefjist ganga
til sigurs leiklistarinnar hér á landi. 'Ýmis-
legt það, sem her hefur verið drepið á, var
nauðsynlegur og mikilsverður undirbún-
ingsþáttur undir þá sigurgöngu. Við
marga erfiðleika hafa þeir brautryðjend-
ur átt að etja, háð og spott, sult og seyru
fyrir hugsjón og list. Ekkert af þessu tók
þó enda með stofnun Leikfélags Reykja-
vikur. Miklu fremur má segja, að sumt
af þessum erfiðleikum hafi verið fylgi-
konur þess fram á þann dag, er Þjóð-
leikhúsið var opnað fyrir sunnanvindi
sæjli daga leikurunum til handa.
Hér áður var minnzt á fyrsta leikhúsið.
Rétt áður en leikfélagið var stofnað, hillir
undir miklar framfarir að því er leikhiis
snertir, þar sem er hin mikla bygging
Iðnaðarmannahússins í Reykjavík, —
einnig með föstu leiksviði. — Stórhýsi á
þann mælikvarða. Fyrsta skemmtun í
þessu nýja húsi fór þar fram 30. janúar
1897, er var samsöngur undir stjóm Björns
Kristjánssonar, Jónasar Helgasonar og
Steingríms Johnsens. Fyrstu sjónleikirnir
voru svo sýndir þar í febrúar og marz
þetta sama ár, og stóð Thorvaldsensfélagið
fyrir þeim sýningum.
Áður en Leikfélag Reykjavíkui var
stofnað, störfuðu um hríð tvö leikfélög.
Stofnendur Leikfélags Reykjavíkur voru
19 karlmenn og konur. Af þeim komu frá
Leikfélaginu í Breiðfjörðshúsi: Árni Ei-
ríksson, Þóra Sigurðardóttir, fyrri kona
hans, Gunnþórun Halldórsdóttir, Kristján
Þorgrímsson og Sigurður Magnússon cand.
theol. frá Flankastöðum. — Frá Leikfé-
laginu í Góðtemplarahúsinu komu: Matt-
hías Matthíasson, Þorvarður Þorvarðar-
son, Sigríður Jónsdóttir, fyrri kona hans,
Hjálmar Sigurðsson, Borþór Jósefsson,
Stefania A. Guðmundsdóttir, kona hans
og Jónas Jónsson (Máni). tJr hópi leik-
enda voru stofnendur eiginlega ekki nema
14, en að auki 5 iðnaðarmenn, bæði til
að styrkja félagið, en sjálfsagt eimiig og
ekki síður til að tryggja áframhaldandi
leigu á hinu nýja húsi. Auk þeirra. sem
hér hafa verið nefndir, stóðu að stofnun
félagsins, Brynjólfur Guðjónssoní organ-
isti og Friðfinnur Guðjónsson, prentari.
Með þessum starfskröftum hóf Leikfélag
Reykjavikur sitt giftudrjúga starf. En að
auki bættust þvi fljótlega góðir starfskraft-
ar, svo sem Guðrún Indriðadóttir og Helgi
Helgason, verzlunarstjóri, og enn síðar
ýmsir fram á þennan dag.
Fyrstu stjórn félagsins skipuðu þeir:
LénharSur fógeti 1914: Árni Eirikssor., Jens B. Waage, Stefanía GuSmundsdóttir, Ragnar Kvaran, Þóra Möller og Andrés
Björnsson, öll í fremstu röS
akranes
29