Dagblaðið Vísir - DV - 07.04.2004, Blaðsíða 19

Dagblaðið Vísir - DV - 07.04.2004, Blaðsíða 19
DV Fókus MIÐVIKUDAGUR 7. APRÍL 2004 1 9 Allah. Þeir söngvar sem hann söng spámanninum heita Söngvar Satans en Múhameð áttaði sig nógu fljótt á svikunum og fékk spornað við áhrifum hins illa í söngvunum. Ekki eru fyrirliggjandi nákvæmar guðfræðilegar útlistanir á því hvern- ig sumir heittrúaðir múslimar koma því heim og saman að Bandaríkja- forseti á hverjum tíma sé „Satan". Hindúasiður Goð eru í þeim sið misjafnlega góð eða vond eins og gengur og þar er sannarlega til kvalastaður. Djöf- ulshugmyndin á sér enga hliðstæðu í Hindúasið, þar eru engar fastar kennitengingar til og ekkert lögmál. Hver og einn verður að vera á varð- bergi til að öðlast um síðir ffelsun. Þó margar gyðjur, Shiva og Kali, geti w.&4V birst sem verstu skrímsl eru þær ekki endi- lega að vinna mönnum tjón eða færa þeim böl, þær geta birst í skrímsla- myndinni til þess að ganga betur í baráttunni við ill öfl. Maðurinn getur endur- fæðst í víti og endurfæðst það- an aftur. Maðurinn verður ein- faldlega að fylgja „lífsreglun- um“ til að komast áfram á endurfæðingarbrautinni og frelsast endalega til alheimssálar- innar. Búdda f þessum sið var sálin ekki til upprunalega. Því lifði hún ekki eftir dauða likamans, heldur sundraðist og safnaðist til Karmans og úr því fæðast nýir einstaklingar. Eins konar endurvinnsla. f Búddisma getur demónar og skrímsli verið á sveimi en ekkert þessara á nokkuð skylt við hugmyndir okkar um Satan. Upp á manninn sjálfan stendur að frelsa sig á eigin ágæti og ná að lokum Nir- vana. Budda taldi goðin einskis mega sín í þeirri baráttu en síðar hefur búddistum orðið tamt að heita á goð- legar verur svo þeir megi stytta sér leiðina. Mara, illyrmi nokkru, sótti m.a.s. að Búdda forð- um en Búdda hafði betur. an eins konar starfsheiti. Samael er stund- um talið merkja„reiði Guðs"en nafnið gæti einnig verið dregið afsýrlenska guðinum Sjemal. Lúsífer Viðurnefni Djöfulsins, komið úr tatínu og dregið af orðunum „lúx" (Ijós) og„feró“(að bera eða flytja). Nafnið merkir þvl„Ijósberi" og var t.d. notað um morgunstjörnuna Ven- us. Tengslin við Djöfulinn gefa til kynna að kristnir menn hafi blandað Djöflinum sam- an við ýmsa miðausturlenska guði sem færðu mönnunum birtu og Ijós en settu sig um leið upp á móti æðstu guöunum. I forn- um ritum Gyðinga eru Lúsiferog Satan tveir aðskildir djöflar en í kristinni trú eru þeir eitt. John Milton gerði Lúsífersnafnið vinsælt I Paradisarmissi sínum. Mefistófeles Þetta nafn Djöfulsins er andstæða Lúsifers því það þýðir„sá sem elskar ekki Ijósið". En það fer varla nokkur maður fram á sam- ræmi i fari Djöfulsins. Nafnið kemur ekki fyr- ir í Bibtiunni og virðist ekki þekkt fyrr en á miðöldum þegar Djöfullinn tók sér þetta nafn íviðskiptum sínum við Fástþann sem seldi honum sálu sina og þeirskrifuðu um, Christopher Marlowe, Goethe og fleiri. Belsebúb Þetta var eins konar„gælunafn“ á fornum guði sem íbúari Palestínu dýrkuðu og hinir aðkomnu Gyðingar litu á sem höfuðóvin sinn. Hann hét Baal sem þýðir„höfðingi" eða„prins" en Belsebúb þýðir síðan„flugna- höfðinginn“. Það nafn gerði enski rithöfund- urinn William Golding vinsæltmeð skáld- sögunni Lord ofthe Flies.Á miðöldum var stundum litið á Baal og Belsebúb sem tvo aðskiida púka en siðan varð Belsebúb ein- faldlega að einu helsta nafni Djöfulsins sjálfs. Kölski Þetta heiti Djöfulsins er dregið aflýsingar- orðinu„kölsugur" sem þýöir „spottgjarn" eða„hæöinn". Upphafleg merking erþá „spottari“ eða„rógtunga“ líkt og hið griska „diabolus". Merkingin er einnig frekur, ósvif- inn, ósanngjarn og þess háttar. Skratti Orðið er dregið afgamalli germanskri rót sem gat þýtt„skógarpúki“,„seiðkarl",„mein- vætt“og fteira iþá áttina. Orðið gat einnig tengst óþægilegum hávaða. Pokurinn Orðið breiddist út á íslandi á 17. öld, komið úr dönsku og er dregið afdanska orðinu „pokker"sem bæði gat þýtt skratta en var lika nátengt kynsjúkdómum, bólusótt og öðrum ófögnuði. bendir á að þegar djöfullinn pyntar fólk er það yfirleitt i hefndarskyni, en þegar Guð gerir það er það vegna þess að hann heldur að það sé þolandanum fyrir bestu, sem er jú óneitanlega grimmari afstaða. 6. Sandman Teiknimyndasaga, Neil Gaiman, 1989. Satan er græðgin sjálf. Hann klippir af sér vængina ogyfirgefur Helvíti til að reka djass- klúbb í LA. Sandman leit- arstöku sinn- um á náðir hans, sem er mjög bitur út i Guð fyrir að hafa rekið sig á brott. Hann gefst að lokum upp á djassklúbbinum og snýr aftur tii helvitis á einum timapunkti. Satan var svo vinsæl persóna aðhann fékk sin eigin blöð þegar Sandman-serian hætti. 7. Fást Leikrit eftir Johann Goethe, 1790. Fást er gömul þjóð- saga, byggð á lifisam- nefnds gullgerðar- manns sem lést afvöld- um sprengingar við til- raunirárið 1540.Nokk- ur þekkt leikrit hafa verið gerð eftir sögunni en langþekktast er liklega leikverk Goethe. Satan er hér frekar smásmugulegur. Fást kallar á hann, og djöfullinn samþykkir að þjópa honum i24 ár, efFást gengur honum á höndað þeim tíma liðnum. 8. Sympathyforthe Devil Lag eftir Mick Jagger og Keith Richards, 1968. Hér er Satan hinn ver- aldarvani heimsborg- ari,„a man ofwealth and taste". Hann tekur ekki að sér smáverkefni heldurkemur af stað byltingum og heimsstyrj- öldum, myrðir forseta og fær Jesú til að efast. Hljómsveitin var á þessum tima að krukka i svartagaldri, og hafa ýmis atvik verið tengd laginu, svo sem morðið á Meredith Hunter af Hell's Angels á Altamont-tónleikum sveitar- innnar 1969. 9.Sæniundurfróði Lag eftir Megas, 1977. Satan er hér hálfgerður kjáni, birtist á sjónar- sviðinu og hótar Sæmundi, sem er ekki lengi að snúa upp á hann og refsa honum fyrir að trufla sig við lesturinn. Satan er þvi skyndi- lega kominn i hlutverk kúg- aðrar alþýðu sem vinnur kauplaust fyrir yfírvaldið, og teggur höf- undurtilað hann gangi sem snarast i stéttarféiag. Er það túlkun sem fáir aðrir en Megas myndu láta sér detta í hug. lO.The Omen Bfómynd f leikstjórn Richards Donner, 1976. Börn hafa sjaldan verið meira ógnvekjandi en ÍThe Omen. Gregory Peck elur upp töku- barnsemerl raun sonur Satans. Barnið tekur upp á þvi að drepa mann og ann- an. Peck þarf þvi, rétt eins og himnafað- irinn, að fórna syninum til að bjarga öllum heiminum. Honum mis- tekst þó ætlunarverk sitt, og andkristur verð- ur unglingur, slær i gegn í viðskiptaheimum og fer i framboð. Helvíti er andlegt ástand Hvað er djöfullinn? Djöfullinn er persóna. Hann hefur fjóra titla: Satan, Djöfull, Höggormur og Breki. Hann er hinn fallni Lúsifer. Hvert er markmið hans? Að stela, slátra og eyða. Getur hann tekið á sig holdgervi? Já, hann getur það. Við sjáum til dæmis að Jesú segir við Péturí Mat. !6.„Vik burt Sat- an,“Einnig kallar hannJúdas Satan og þessi dæmi sina okkurað djöfullinn getur tekið sér bólfestu i mönnum. Hvar heldur djöfullinn sig? Hann heldur sig i andrúmsloftinu. Gunnar Þorsteinsson, forstöðumarður Krossins Er helvíti tiltekinn staður? Nei, helvíti er ekki tiltekinn staður. Hvernig er þar umhorfs? Ég tel að helviti sé kvöl þeirra sem missa af þvisem guð er að bjóða mönnunum íKristi Jesú. Helvíti er andlegt ástand. Hefur þú einhverja persónulega reynslu af djöflinum? Já, ég hefstaðið i miklum átökunum við óvininn 'um margra ára skeið. hfvers vegna leyfír Guð djöflinum að starfa? Vegna þess að maðurinn hefur frjálsan vilja til að velja þann höfðingjadóm sem hann vill i sínu lífi. Satan er varpað niður til jarðar og hann freistar mannsins. Adam valdi vilja Lús- ífers og siðan þá hefur mannkynið verið á valdi Satans. Hver eru hans hætulegustu vopn? Blekkingar og lygar. Hvernig og hvenær endar barátta Guðs og djöfulsins? Sú barátta endar þegar djöfullinn verður bundinn iþúsund ár. Að loknum þrenging- unum sem ganga yfir heiminn eins og kemur fram í ritningunum er endanlegursiguryfir óvinum framundan. Við erum að sjá upphaf- ið að þessum þrengingum ídag - til dæmis með hryðjuverkum. Ekki fyrr en að þeim ioknum verður djöfullinn bundinn. Kirkjan hætt að trúa á helvíti Hvað er djöfullinn? Ekki gott fyrir okkur nú á dögum að negla það niður. Hugsa að ég myndi ekki átta mig á honum efég hitti hann á götu. Ann- ars er þetta athyglisverð spurning sem kirkjan i dag virðist veigra sér við að kljást við./Etlidjöfullinn hafi ekki farið úrnotk- un á sama tima og menn hættu að trúa á helviti. Guðjón Skarphéðinsson, sóknarprestur Hvert er markmið hans? Það hefur alltafverið talið samkvæmt bókunum, niðurrif, skemmdir og svo fram- vegis. Getur hann tekið á sig holdgervi? Já.já - i hverju sem er. Það eru leyfaraf honum hingað og þangað. Hvar heldur djöfullinn sig? Ég held hann búi i hinu neðra. Það er Iþað minnsta bústaður hans i gömlum ritum. Hvers vegna leyfir Guð djöflínum að starfa? Vegna þess aö það eru holur ísköpunar- verkinu þar sem að frelsi mannsins og fleira þess háttar sem fær að starfa til dóms dags. Þess vegna höfum við frelsi til að velja, hið góða eða hið illa. Eða tvo góða kosti efvið lítum á þetta frá siðfræði án guðs. Hver eru hans hættulegustu vopn? Undirferli, svik og lygar. Er helvíti tiltekinn staður? Það var trú manna en þetta fór allt á ringulreið fyrir mörgum árum siðan. Haft eftir Jean-Paul Sartre gamla:„Helvlti, það eruhinir." Hefur þú einhverja persónulega reynslu af djöflinum? Já, ég hefoft fundið brennisteinslyktina þegar hanner nýfarinn. Hvernig er þar umhorfs? Dante gerði nú feiknarlega útmálum á því. Er ekki talað um logar vitis og hræði- legar plningar. Hvernig og hvenær endar barátta Guðs og djöfulsins? Það er dómsdagurinn, þegar blásið verður i lúðurinn. Veit ekki hvenær það gerist en bið spenntur. Djöfullinn hluti aftil- veru okkar Hvað er djöfullinn? Hann er persónugerving hins illa. Hvert er markmið hans? Að valda illsku og böli. Getur hann tekið á sig holdgervi? Það virðist vera svo. Sumt virðist hálfdjöf- ullegt sem gerist i mannkynssögunni. Hvar heldur djöfullinn sig? Alls staðar þar sem unnið er afillsku. Er helvfti tiltekinn staður? Held það sé frekar hugarástand. Hjörtur Magni Jóhannsson, fríkirkju- prestur Hvers vegna leyfir Guð djöflinum að starfa? Barátta góðs og ills er hluti afokkar tilveru. Hefur þú einhverja persónulega reynslu af djöflinum? Eflaust í formi freistinga. Hver eru hans hættulegustu vopn? Þekki ekki náið til hans starfa. Ætii þaðséu ekki blekkingar, svik og þess háttar hlutir. Hvernig og hvenær endar barátta Guðs og djöfulsins? Hún endar á efsta degi - hvenær sem hann kemur.

x

Dagblaðið Vísir - DV

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagblaðið Vísir - DV
https://timarit.is/publication/255

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.