Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1908, Side 46

Hákon 'VII- Noregslionungnr.
Eftir að slitið hafði verið sambandi þeirra frænd-
þjóðanna Svía og Norðmanna, mun margur hafa bú-
ist við því, að Norðmenn breyttu alveg um stjórnar-
skipun í landi sínu, •— bygðu með öllu út konung-
dæminu og settu á stofn hjá sér lýðveldi í þess stað.
Það var enginn leyndardómur, að minsta kosti síð-
ustu 15 árin, að Norðmenn voru orðnir hjartanlega
leiðir á, að eiga með annari þjóð sameiginlegan
konung, enda sýndi atkvæðagreiðslan mikla 13. ág.
1905, hvernig þjóðin leit á það »happ«, sem henni
hlotnaðist 1814, er hún, losnuð undan Dönum, gekk
»af fúsum og frjálsum vilja« í bandalag við Svía.
Sjaldan, ef nokkru sinni, hefir vilji einnar þjóðar
komið jafn skýlaust fram, sem vilji hinnar norsku
þjóðar í skilnaðarmálinu, er á öllu svæðinu frá
Hammerfest suður á Líðandisnes ekki fundust nema
184 norskir menn, er halda vildu áfram sambandinu
við bræðurnar austan megin Kjalar; en 368,211
greiddu atkvæði með fullum skilnaði. En hinu hefði
vissulega mátt búast við, að hjá mörgum þessara
sömu manna, er greiddu atkvæði móti því að eiga
eftirleiðis yfir sér með Svíum sameiginlegan konung,
hefði verið vöknuð sú óbeit á allri konungsstjórn,
að sögu hins norska konungdæmis hefði verið með
öllu lokið frá þeirri stundu, er Oskar II. lét af kon-
ungdómi þar i landi. Það fékk þá ekki heldur dul-
ist, að baráttan við Svía hafði aflað lýðveldis-hugsun-
inni marga vini meðal Norðmanna, því aö óðar en
konungdómi Oskars var lokið þar í landi, heyrðust
ýmsar raddir í landinu í þá átt, að nú bæri að nota
tækifærið og breyta algerlega um stjórnarfyrirkomu-
(36)