Dagblaðið Vísir - DV - 23.09.2004, Blaðsíða 24

24 FIMMTDACUR 23. SEPTEMBER 2004
Fókus DV
Flugan
Ungt fólk í kjallaranum í Vatnsmýrinni
Norður og niður í
Norræna húsinu
Umsjón: Páll Baldvin Baldvinsson pbb@dv.is
Allir voða hissa!
Guðbergur
íhaldskúkur
VIBBRÖGÐ hafa veriö nokkuö snöf-
urmannleg viö fyrirlestri Guöbergs frá I
slöustu viku, en hann má lesa á vefJPV-
útgáfu.Á ööru vefsetri, Kistunni, geystist
Lára Magnúsdóttir fram og lét Begga
hafa þaö óþvegiö, var reyndar standandi
hissa hvaö hann væri mikiö ihald I skoö-
unum.
Á sama vefstökk Hermann Stefáns-
son fram skömmu seinna og greindi
Grindavikurskáidiö glæsilega sem eftir-
hermu á einhverjum
Spánverja sem Her-
mann hefurheyrt
tala en viö hin hvorki heyrt né séö. Væri
Hermanni llkt að hafa skrökvaö þeim
kalli upp og mulið upp i vit hans gamalt
grindviskt taö.
Gallinn á Guöbergi er hvaö hann
siær úr og i. Hann veður mótsagnir fram
og aftur i brimgaröinum, aöfall og frá-
fall, en reynir aö sjá til botns eins og lítill
drengur I leit aö skelinni sinni.
En voru það einhver tlöindi aö hann
væri afturhald? Hvar höfum við verið? Er
ekki búiö að sullast upp hjá honum f
ræðu og riti gallsúrt andvarp yfir öllu
sem hefurgerst-.bitlamenningu, rót-
tækni, rokki, kvenfrelsisbaráttunni sem
var nú alveg aö keyra hann á hvolf? Er
þaö eitthvaö nýtt?
Bergur er æ meir aö taka á sig hlut-
verk Halldórs Laxness. Kennir þolinmæði
og kristilegt þolgæöi, ró og Ihygli ihugs-
un, þusar um Snorra og yfírgefna hefö.
Leyfum honum að eldast. Bara hann láti
sér ekki vaxa vörtu.
Á föstudaginn, þann 24. septem-
ber kl. 20 verður opnuð sýning isýn-
ingarsötum Norræna hússins sem er
kölluð NORÐUR OG NIÐUR. Þetta er
farandsýning ungra finnskra,
sænskra og íslenskra listamanna og
eftir dvöl hér fer sýningin til Stokk-
hólms og Helsinki á næsta ári. Mikii
fjölbreytni er í verkum myndlistar-
mannanna: skúiptúrar, málverk,
grafík, teikningar, vídeó, hijóðverk
og innsetningar, svo nóg er að skoða.
Sýningin stendur til sunnudagsins
31. október og verður opið daglega
kl. 12-17 alla daga nema mánudaga.
Listamennirnir eru afislands hálfu:
Sólveig Einarsdóttir, Ragnar Jónas-
son, Rakel Gunnarsdóttir, Guðný
Rúnarsdóttir og Guðmundur
Thoroddsen. Frá Sviþjóð eru þau
Malin Stáhl, Carl Boutard, Hans And-
erson, Matthias Akerfeldt og Sanna
Gabrielson. Finnarnir eru: Milja Viita,
Timo Vaittinen, Karri Kuoppala,
Markus Perala og Marjaterttu Harri.
Auk þeirra sýna átta isienskir
myndlistarmenn sem gestir: Darri
Lorenzen, Dodda Maggý, Hildi-
gunnur Birgisdóttir, Huginn Þór Ara-
son, Hörn Harðardóttir, Kolbeinn
Hugi Höskuldsson, Lóa Hlín
Hjálmtýsdóttir og Pétur Már Gunn-
arsson. Hugmyndin er að bjóða
sænskum krökkum að sýna með i
Stokkhólmi og finnskum í Helsinki. Á
opnuninni á föstudaginn spila hljóm-
sveitirnar Helmus og Dalli, Benni
Hemm Hemm og Útburðir.
Þjóðleikhúsið frumsýnir um næstu helgi leikrit eftir eitthvert efnilegasta leikskáld
Rússa Vassily Sigarev en hann skrifar um ótrúlegan nöturleika og mannlega eymd
í Rússlandi nútímans. Nokkuð sem hann þekkir af eigin reynslu.
At svikahröppum,
gráöngnm og grótum
Á föstudagskvöld ffumsýnir Þjóð-
leikhúsið á Smíðaverkstæðinu nýlegt
leikrit: Svarta mjólk eftir tæplega þrí-
tugan rússa: Vassily Sigarev. Hann er
einn af nokkrum rússneskum leik-
skáldum sem hafa gert það gott á
Vesturlöndum á síðustu árum. Tveir
aðrir landar hans, Presnjakov-bræð-
umir, eiga verk á fjölum Borgarleik-
hússins síðar í vetur. Hvað hafa þess-
ir menn að segja Vesturlandabúum?
Er heimur þeirra svo nálægur okkur
að við rötum inn í hann og komum
heilli eða sködduð út?
Alkóhólismi og eiturlyfja-
neysla
Sigarev átti framgang sinn í leik-
húsi Vesturlanda að þakka leikhús-
stjóranum í Royal Court-leikhúsinu,
því fornfræga leikhúsi sem fóstraði
stóra kynslóð breskra leikskálda á
sjötta áratugnum. Þegar Sigarev var
verðlaunaður á breskri leikhúshátíð
fyrir sitt fyrsta verk Plasticine, féll
hann grátandi á hné og blessaði
leikhúsið. í beinni útsendingu!
Royal Court -leikhúsið hefur sýnt ís-
lenskum leikskáldum áhuga síðustu
misseri, bæði Þorvaldi Þorsteinssyni
Vassily Sigarev Hiö rússneska leikskáld lítur
talsvert betur úten lifnaðarhættir hans gefa
til kynna. Verk hans eru afar miskunnarlaus.
og Jóni Atía Jónassyni. Það fylgir
þeirri pólisíu um þessar mundir að
Bretar verði að opna leikhús sín fyr-
ir verkum frá öðrum þjóðum.
Sigarev býr Yekaterineburg í
Úralfjöllum. Það er frægur staður í
rússneskri sögu: Yeltsin er þaðan
ættaður og þar féll Nikulás 2. fyrir
aftökusveitum Leníns. Borgin varð
síðar mikil iðnaðar- og námuborg
en skammt utan við borgina voru
einu títannámur Sovétríkjanna í
bænum Verkhnaya Salda. Þar er
Sigarev fæddur og uppahnn. Þegar
námuna þraut og Sovétið var hrunið
lifðu bæjarbúar á gríðarmiklum
flákum af úrgangi úr námunni.
Skrapað var hreinu títani úr úr-
gangnum og það selt á opnum
markaði. Þegar þessa uppsprettu
þraut var ekkert eftir nema fátækt og
óregla. Eiturlyfjaneysla snarjókst í
borginni og eyðnin kom í kjölfarið.
Bróðir Sigarevs er heróínsjúklingur.
Leikskáldið og faðir hans báðir
alkar.
Grimmd og græðgi í kómísku
Ijósi
Þegar breskur blaðamaður frá
Guardian fór í heimsókn til heima-
borgar skáldsins hryllti hann við
eymdinni sem blasti við í illa hirtum
blokkarhverfum. Skáldið fannst
hvergi, hann fer á túr og sést þá ekki
á skrifstofu tímaritsins sem hann rit-
stýrir. Viðtalendur blaðamannsins í
borginni voru hissa að hann skyldi
hafa komið langa leið til að hitta
fyllibyttu, nær væri að tala við skáld
sem nytu virðingar og hægt væri að
finna. Loksins þegar skáldið kom í
leitirnar var okkar maður staffírug-
ur: ástandið sem hann lýsti í verkum
sínum væri stórum skárra en sá
raunveruleiki sem borgarbúar
byggju við.
Svört mjólk segir frá tveimur
ungum spekúlöntum, strák og
stelpu, sem ferðast um og selja
brauðristar. Þau eru svikahrappar,
gráðug, gróf og víla ekki neitt fyrir
sér. Það er sagt ríkara af kómík en
önnur verk skáldins, en lýsir samfé-
lagi sem er í greipum grimmdar og
græðgi svika og sölumennsku.
Mönnum er tamt að minnast mann-
lýsinga Gorkys í frægu verki hans
Djúpinu. Persónugalleríið er sam-
safn fólks sem lifir á jaðri í flestu til-
lití og þegar öfgum er safnað á svið-
ið er skammt að bíða átaka, harka-
legra og ljótra átaka.
Það er sem sagt erindi skáldsins
við okkur og Þjóðleikhúsið mun
færa okkur flís af rússnesku samfé-
lagi á föstudaginn. Kjartan Ragnars-
son stjórnar, Ingibjörg Haraldsdóttír
þýðir. Þegar okkur er sýnd flísin, þá
er bara spurningin hvort við sjáum
bjálkann.
pbb@dv.is
Einn gegn öllum
Hjá bókaforlaginu Bjarti kom
nýlega út bókin Vernon G. Littíe
eftir DBC Pierre en fyrir hana hlaut
höfundur hin eftirsóttu Booker-
verðlaun árið 2003 og skyldi engan
undra.
Sögusvið bókarinnar er smá-
bærinn Martirio í Texas og aðalper-
sónan er Vernon, 15 ára unglings-
piltur sem á ekki sjö dagana sæla,
svo vægt sé til orða tekið. í upphafi
bókarinnar er hann í yfirheyrslu hjá
lögreglunni en honum er gefið að
sök að hafa myrt bekkjarfélaga
sína, sextán talsins. Vernon hefur
reyndar góða fjarvistarsönnun en
hún er svo neyðarleg að hann kem-
ur sér ekki að því að gefa hana upp.
Vernon er sumsé saklaus af
þessum skelfilega glæp en samfé-
lagið er staðráðið í að gera hann
ábyrgan með öllum mögulegum
brögðum. Vernon er ótrúlega einn í
þessum harmleik og fær lítinn
stuðning, ekki einu sinni frá móður
sinni enda er hún snillingur í að
forða sér frá að horfast í augu við
veruleikann.
Svo fer um síðir að Vernon gefst
upp og ákveður að flýja til Mexíkó.
Á flóttanum mátar hann sig inn í
aðstæður og veröld hetjanna sem
hann þekkir úr sjónvarpi og kvik-
myndum en þar á drengurinn að
sjálfsögðu hvergi heima. Hann er
fórnarlamb í úrkynjuðu samsæri
spilltra samfélagsafla og þegar
hann er aftur gripinn af réttvísinni
er hann sakaður um enn fleiri
glæpi en áður.
Persónur bókarinnar eru farsa-
kenndar en samt sorglega kunnug-
legar; heimskar, miskunnarlausar,
eigingjarnar og dómharðar. Móðir
Vernons og vinkonur hennar hafa
meiri áhuga á ísskápum og matar-
kúrum en hugar-
ástandi og aðstæðum
stráksins og þótt þær
komi saman í nafni
vináttunnar krauma
öfund og meinfysi
undir eins og kolamol-
ar í helvíti. Þeir sem
fram koma í nafrii laga
og reglu eru upp til hópa skítapakk
sem þjarmar að drengnum, afvega-
leiðir hann, hæðir og úthúðar.
Holdgervingur illskunnar er
fréttamaðurinn Lally sem skýtur
upp kollinum í byrjun sögunnar.
Honum tekst á lævísan hátt að
koma sér í mjúkinn hjá mömmu
Vernons og áður en langt um líður
er hann farinn að stjórna heimilinu
harðri hendi. Lally er svikahrappur
og svindlari sem er staðráðinn í að
nýta harmleikinn sér til framdrátt-
ar og svífst einskis í ráðabruggi
sínu. Þetta skynjar Vernon
en af því hann er bara barn
verður hann undan að láta
í uppreisn sinni gegn Lally.
Aðrir sem tengjast
Vernon eru kennari hans
og geðlæknir sem báðir eru
úlfar í sauðargæru, við-
bjóðslegar mannfylur sem
nýta sér sakleysi barna og tU að
bjarga eigin skinni vitna þeir gegn
Vernon í réttarhöldunum í lok bók-
arinnar.
Vernon G. Littíe er sláandi bók
og ein áhrifaríkasta samfélags-
ádeUa sem ég hef lengi lesið. Bygg-
ingin er snUldarvel úr garði gerð,
stígandin hæg en ótrúlega mögnuð
og frásögnin er svo hrikalega
spennandi og óvægin að sá hlýtur
að hafa stáltaugar sem ekki verður
snortinn af lestrinum.
Þetta er erfið bók að lesa, hrika-
DBC Pierre
Vernon G. Little
Þýðandi: Árni Óskarsson
Verð: 1980. kr.
Útgefandi: Bjartur 2004.
Bókmenntir
lega erfið, enda er hér að finna
absúrdískan samtíning af flestu því
sem afvega hefur farið í amerísku
og vestrænu samfélagi síðustu ára-
tugi. Hér er sjónum beint að byssu-
eign almennings, sem býður upp á
aukið ofbeldi og jafrivel morð, og
vanhæfir og sinnulausir foreldrar fá
sinn skerf svo og brotið dómskerfi.
Síðast en ekki síst er spjótum
beint að vægðarlausri umfjöllun
og sterkum áhrifum fjölmiðlanna
sem laða fram takmarkalausa
dómhörku samfélagsins.En þó
höfundur hlífi lesendum lítt hvað
spillingu, ruddagang og siðleysi
varðar skilur hann samt eftir von-
arglætu, sem betur fer ... ella færu
viðkvæmir lesendur gjörsamlega á
taugum!
SigríðurAlbertsdóttir