Dagblaðið Vísir - DV - 23.09.2004, Side 25

DV Fókus
FIMMTDAGUR 23. SEPTEMBER 2004 25
Stór yfirlitssýning opnuð um helgina á Fríkirkjuveginum
Listasafnið sýnir hluta aí gjöi
Sýningin sem verður opnuð á
laugardaginn er kölluð TILBRIGÐI
VIÐ STEF og er markmið hennar að
gefa heildstætt yfirlit yfir listferil
Guðmundu og meginþemu. Dýpka
skilning áhugamanna um myndlist
á stöðu hennar í íslenskri og alþjóð-
legri listasögu.
Alls eru 90 verk
á sýningunni
sem spanna all-
an listferil
hennar. Það
liggur í frétta-
tilkynningum
Listasafhsins
að þörf sé á
því. Guð-
munda er af
þeirri kynslóð
íslenskra lista-
manna sem stóð fyrir uppreisn
og nýmælum í myndlist okkar um
miðja síðustu öld. Örlög margra
uppreisnarmanna eru þau að spor-
göngumenn þeirra ata þá auri og
kalla þá forkastanlega. Guðmunda
var lengi talin í hópi einangraðra
abstraktista en nú gefst okkur tæki-
færi til að skoða lífshlaup hennar og
feril í stórri og glæsilegri sýningu.
Tími til kominn - segja sumir
Væri haldin yfirlitssýning á verk-
um hennar ef ekki hefði komið til
glæsileg gjöf hennar fyrir tveimur
árum þegar hún arfleiddi þjóðina að
stórri listaverkagjöf?
Listasafn íslands geymir nú 462
verk eftir Guðmundu, olíumálverk,
vatnslitamyndir og teikningar sem
gefa gott yfirlit yfir listferil hennar og
veita spennandi innsýn í sköpunar-
feril þessarar nettu og að því virtist
veikbyggðu konu.
Samkvæmt erfðaskrá Guðmundu
Andrésdóttur listmálara var stofn-
aður styrktarsjóður í hennar nafni
sem er í vörslu Listasafns íslands.
Samkvæmt skipulagsskrá Styrktar-
sjóðs Guðmundu Andrésdóttur er
markmið hans „að styrkja og hvetja
unga og efnilega myndlistarmenn til
náms“. Stjórn sjóðsins veitti í sumar
tveimur ungum listamönnum styrk
að upphæð 1.500.000 krónur. Þetta
mun vera hæsta styrkveiting sem
veitt er einstökum hstamönnum á
íslandi.
Sýning Svavars breytti öllu
Guðmunda Andrésdóttir fæddist
í Reykjavík 3. nóvember árið 1922.
Árið 1945 varð Guðmunda fyrir hug-
ljómun sem varð til þess að hún
lagði út á þyrnum stráða braut mál-
aralistarinnar: hún var ein af
mörgum bæjarbúum sem sóttu
tímamótasýningu Svavars Guðna-
sonar í Listamannaskálanum. Lit-
irnir og hinn mikli kraftur í myndum
Svavars sem heilluðu hana og marga
aðra af hennar kynslóð.
Guðmunda hélt til Svíþjóðar til
náms haustið
1946 og dvaldi þar
í tvo vetur. Árið
1949 lauk Guð-
munda kennara-
prófi frá Mynd-
lista- og handíða-
skóla fslands og
stundaði teikni-
kennslu og málaði.
Tveimur árum
seinna hélt hún til
Parísar og sökkti
sér í strauma og
Átrúnaður
eftir Guðmundu
stefnur í sam-
tímalist, geó-
metrískt abstrakt eða konkretlist,
sem einkenndist af hvössum form-
um og sléttum, eintóna litaflötum.
Oddhvöss form
og hringir
Árið 1956 hélt HH
Guðmunda sína
fyrstu einka-
sýningu sem
einkenndist af
oddhvössum
formum í
hreinum og
skærum litum í
anda konkretlistar.
Á Haustsýningu
Félags íslenskra
myndlistar-
verkum hennar þar sem hringir og
hreyfing eru orðin aðalmyndefnið.
Hringformið var þá komið til að vera
í list Guðmundu. List Guðmundu
einkennist öðru fremur af sterkri
rannsóknarþrá sem birtist í ítarlegri
úrvinnslu og látlitlum tilbrigðum við
form; ljós og hreyfigildi hringsins
urðu eitt af helstu viðfangsefrium
hennar frá lokum 7. áratugarins og
eru hringamyndir hennar vel þekkt-
ar enda stíll hennar afar persónuleg-
ur. Viðfangsefni hennar eru samt
sem áður margvísleg þegar allur list-
ferill hennar er skoðaður og í upplif-
un áhorfandans eru verk hennar
opin fyrir ýmsum formrænum
merkingum og vísunum í náttúruna
og umhverfið.
Septem - og síðborinn heiður
Árið 1974 fann Guðmunda sinn
fasta sýningarvettvang þegar Sept-
em-hópurinn hóf sýningarhald, sem
varð árviss viðburður til loka níunda
áratugarins. Guðmunda var útnefnd
borgarlistamaður Reykjavíkur árið
1995.
í tilefni sýningarinnar er gefin
út bók um list Guðmundu,
sem er styrkt af KB banka. í
bókinni er fjöldi ljósmynda
af verkum Guðmundu og rit-
gerðir um list hennar eftir
listfræðingana Dagnýju
Heiðdal og Hönnu Guðlaugu
Guðmundsdóttur. Sýningin
stendur frá 25. september-
31. október og það er
ókeypis inn á
miðvikudögum.
Loksins, loksins eru málverk barónsins sýnd
Gömul gáta leysist
Nú um helgina verður opnuð önnur
minni sýning á Listasafni Islands en sú sem
mest pláss tekur hérl opnunni: tvö málverk
úr eigu Charles Gauldreé Boilleau, barónsins
á Hvítárvöllum, verða sýnd I fyrsta sinn en
þau hafa verið i eigu Ustasafnsins frá 1934.
Verkin komu hingað þegar baróninn
settistaö á Hvltárvöllum og byggði þar allt
upp. Þau kallast Arion and The Dolphin
IArion og höfrungurinn) og Ortheus Taming
the Animals (Orfeus temur dýrin). Verkin eru
talin vera frá Flórens á ítaliu en ekki hefur
fengist óyggjandi svar um hver höfundur
þeirra er. Þegar eigur barónsins glutruðust
niður eftir sviplegt sjálfsmorð hans eignaöist
Einar Benediktsson skáld þessi verk og voru
þau til prýðis I villu hans á Laufásvegi. Þegar
Einar og Margret fluttuí Veltusundið um
það bil sem sambúð þeirra varað Ijúka
hurfu verkin og var lengi talið að ThorJen-
sen hefði eignast þau.
I fréttatilkynningu Listasafnsins ersagt
að safnið hafi eignastþau árið 1934„eftir
hrakningar iLondon" og hefur þá Einar
tekið þau þangað i einhverri afdvölum
sínum þarytra.
Annað verkanna er fullviðgert og forvar-
ið á sýningunni, en hitt verkið er einungis
forvarið. Gefst nú almenningi tækifæri til að
sjá hvaða smekk baróninn hafði á myndlist.
Örlög barónsins hafa löngum verið
mönnum hugleikimJakob Magnússon
hafði lengi á prjónunum kvikmynd um ævi
hans; Þórarinn Eldjárn hefur samið um
hann skáldsögu byggða á heimildum og
kemur hún vonandi út í haust. Þeir sem
vilja snerta dýrð þessa mæta manns geta
tölt Barónsstiginn og litið inn í 10-11. Það
erfjósiðhans.
lilnelningar tll
menningarerMauna
í flokki tónlistar
Viö sem skipum dómnefndina vorum sammála um aö það
væri æskilegt að tilnefningamar endurspegluðu þá miklu breidd
sem er ííslensku tónlistarlífí og að allir þeir aðilar sem sköruðu
fram úr ííslenskri tónlist á árinu 2003 kæmu til greina hvort sem
þeir voru að fást við klassík, djass, popp eða framúrstefnu.
Caput-hópurinn hefur um árabil verið HT !'""j V'jgp8® « ‘ ~
einn helsti aflvaki á sviði nútímatónlistar á
lslandiogþottviðarværileitað.Arið2003 - f *
stóð hópurinn m.a. að mögnuðum tónleik- ™
um þar sem flutt voru tvö merk tónverkfrá | *,' m
20. öldinni, Pierrot lunaire eftir Schönberg l? \ \ >
og Hamar án meistara eftir Pierre Boulez. ' '
Bæði verkin gera gríðarlegar kröfur til flytj-
enda, sem Caput stóðst með stökustu prýði. Þá tók Caput þátt í tónleika-
haldi 15:15-raðarinnar í Borgarleikhúsinu og lék þar m.a. verk eftir Hauk
Tómasson og Atla Ingólfsson, en hópurinn hefur einmitt hljóðritað verk
beggja fyrir sænska útgáfufyrirtækið BIS.
Islenska óperan - Makbeð
Sýning íslensku óperunnar á Makbeð ---------------------------~
eftir Giuseppe Verdi var einn afhápunktum £ri *
starfsemi hennar frá upphafi. Elin Ósk Ósk-
arsdóttir fórmeð hlutverk lafði Makbeð og
hlaut frábærar viðtökur og sama má segja
um aðra einsöngvara. Óperan gekk fyrir
fullu húsi i rúman mánuð og varð það til að
skerpa vitund almennings um rekstrar- ----------------------------
vanda Óperunnar að tap á hverri sýningu nam samt sem áður rúmri milljón
króna. Má segja að flutningurinn á Makbeð hafi markað spor í óperuflutn-
ingi á islandi, sem sést best á þvi að síðan hefur umræða um framtíðarhlut-
verk og -húsakynni Óperunnar verið ofarlega á baugi.
Jazzhátíð Reykjavíkur
Undanfarin 13 ár hefur Jazzhátið
Reykjavíkur verið fastur liður í tónleikalífi
höfuðborgarinnar. Hún á upphaf sitt í
Skandinavískum útvarpsdögum og síðan
Rúrek, en hefurfrá árinu 1994 fengið fast-
an sess sem Jazzhátið Reykjavíkur. Vegur
hennar hefur aukist jafnt með þróun djass-
leiks á islandi undir skinandi stjörnu ört
vaxandi djassdeildar FÍH sem frá 1994 hefur séð um undirbúning og fram-
kvæmd hennar. Á hátiðinni getur að heyra hverju sinni það besta sem gerist
i djassheiminum og hefurhún orðið ungum íslenskum tónlistarmönnum slik
uppspretta að i dag er meðal þeirra að finna tónlistarmenn i hópi þeirra
bestu í heimi djassins.
Mínus
Rokkhljómsveitin Mínus hefur verið i
fremstu röð síðustu ár. Hún hefur frá upphafi
gert hlutina eftir eigin höfði og verið
óhrædd við að gera tilraunir og fara ótroðn-
ar slóðir í tónlist sinni, án þess að missa
nokkurn tima sjónar afrokkinu. Mínus hefur
þróað sinn eigin stíl og vakið verðskuldaða
athygli erlendis. Hún sendi árið 2003 frá sér
sína þriðju plötu, Halldór Laxness, sem að mati margra bar höfuð og herðar
yfir aðrar útgáfur ársins ípopptónlistargeiranum. Minus er lika einstök tón-
leikasveit og spilaði á mörgum eftirminnilegum tónleikum á árinu.
Steintryggur
Ein af athyglisverðustu og metnaðar-
fyllstu útgáfum ársins 2003 var plata Stein-
tryggs Dialog. Steintryggur er samstarfs-
verkefni trommuleikaranna Sigtryggs Bald-
urssonar og Steingrims Guðmundssonar,
en fjölmargir aðrir tónlistarmenn bæði inn-
lendir og erlendir koma við sögu á piöt-
unni. i tónlist Steintryggs mætast ólikir tón-
listarheimar. Vestrænni tónlist (rokki, djass, danstónlist...) er blandað sam-
an við heimstónlist frá ýmsum heimshlutum. Úr verður samtal ólíkra menn-
ingarheima sem er í senn frumlegt og kraftmikið.
ívalnefnd tónlistar sátu Trausú Júlíusson gagnrýnandi, Ámi Heimir Ing-
ólfsson tónlistaríræðingur og Bjarki Sveinbjömsson tónlistarbæðingur.
rMi