Dagblaðið Vísir - DV - 09.10.2004, Qupperneq 62

LAUGARDAGUR 9. OKTÚBER 2004
Síðast en ekki síst DV
Útgáfufélag:
Frétt ehf.
Útgefandi:
Gunnar Smári Egilsson
Ritstjórar:
lllugi Jökulsson
MikaelTorfason
Fréttastjórar:
ReynirTraustason
Kristján Guy Burgess
DV: Skaftahlíð 24, Rvík, sími: 550 5000
Fax: Auglýsingar: 515 7599 - Ritstjórn:
550 5020 - Fréttaskot: 550 5090
Ritstjórn: ritstjorn@dv.is - Auglýsing-
an auglysingar@dv.is. - Dreifing:
♦- dreifing@dv.is
Setning og umbrot: Frétt ehf.
Prentvinnsla: ísafoldarprentsmiðja
DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni
blaðsins í stafrænu formi og í gagna-
bönkum án endurgjalds.
Hvað veist þú um
1 .i'
KmamÚPiÉ
i

Napóleon III
1. Úr hverju er hann?
2. Hvað er hann langur?
3. Hvað er hann hár?
4. Hvenær hófst bygging
hans?
Hvar er hann?
Svör neðst á síðunni
Fransk-þýska
stríðið 1870-71
„Járnkanslarinn" Bis-
marck hafði unnið þrek-
virki við að sameina Þýska-
Stríóið
land undir
stjórn Prússa og
til að fullkomna
verkið ögraði
hann Frökkum
til að hefja stríð
í$ilí 1870.
Napóleon III.
Frakkakeisari
var tekinn til fanga af Þjóð
verjum eftir orrustu við
Sedan. í októ-
ber varð 170
þúsund manna
franskur her að
gefast upp eftir
umsátur um
Metz. Napóleon
var steypt af
stóliafsvo- Bismarck
ngfndri „París-
ar-kommúnu" og lýðveldi
sett á fót en Þjóðverjar
settust eigi að síður um
París og eftir rúma þrjá
mánuði gáfust Frakkar
upp. í kjölfarið urðu Frakk-
ar að láta af hendi héruðin
Alsace og Lorraine. Eftir
þetta var Vilhjálmur
Prússakóngur lýstur keisari
sameinaðs Þýskalands sem
leysti Frakkland af hólmi
sem öflugasta stórveldi
Evrópu fram að fyrri
jj^imsstyrjöld.
Baltasar
Nafnið barst hingað frá
Spáni á síðustu áratugum. I
Danmörku er það þekkt frá
14. öld og birtist þá sem
Balser, Balthasar og Baltser,
flafnið er komið úr grísk-lat-
ínu, Baltassar, en það vísar
bæði til babýlónska kon-
ungsnafnsins Belasar eða
Baal verndi lífhans
og Beltsasar sem
merkir verndið líf
konungsins. Það nafn fékk
spámaðurinn Daníel í
Babýion. Nafnið er eignað
einum vitringanna þriggja
frá Austurlöndum sem sam-
kvæmt miðaldaheimildum
færðu Jesúbarninu gull,
reykelsi og myrru.
Málið
Svörvlfispumlngum:
1. Grjóti, tré, múrsteinum og mold. 2.7300
km. 3. Sjö til átta metrar. 4. Á 3. öld fyrir
okkar tímatal. 5. Á noröurlandamærum
Yóffa.
Hafna erfðabreyttu
vrópa er orðin svo græn í hugsun, að
þýzk stjómvöld hafa lengi verið
grænni en Vinstri grænir á íslandi.
Jafitvel í Miðjarðarhafslöndum á borð við
Italíu em menn almennt farnir að lesa á
umbúðir matvæla. Og um eitt em allir sam-
mála: Þeir vilja alls eWci kaupa erfðabreytt
matvæli.
Mál standa allt öðmvísi á íslandi, svipað og
vestan hafs. Á íslandi er rekið hávaðasamt
fyrirtæki í erfðabreytingum, sem jafnan tek-
ur til sóknar, þegar minnst er á erfðabreytt
matvæli. Á íslandi hefúr verið Ieyft að nota
erfðabreytt kom, sem engum í Evrópu og
víðar dytti í hug að leyfa. Um skeið bannaði
Evrópusambandið erfðabreytt matvæli, en
er byrjað að leyfa þau núna, svo framarlega
sem þess sé getið á umbúðum. Hins vegar
þýðir ekkert að reyna að selja þau. Kaup-
menn vilja þau alls ekki og verzlanakeðjur
telja, að þau muni koma óorði á sig og neita
harðlega að taka þau í sölu.
Bandaríkin hafa kært Evrópusambandið
og vilja ekld, að merkja þurfi erfðabreytt
matvæli sérstaklega. Þau vilja ekki, að neyt-
endur í Evrópu fái að velja og hafna. Þau
Vilja troða erfðabreyttum matvælum í kyrr-
þey ofan í Evrópumenn gegn vilja þeirra
sjálfra. Þau heimta upplýsingaskort. Höfn-
unin snýst um eindreginn vilja neytenda og
kaupmanna í Evrópu. Þetta hefur haft áhrif í
heimsviðskiptum. Evrópa gefur tóninn.
Ýmis lönd í þriðja heiminum hafa hafnað
erfðabreyttu komi og sojabaunum og hafa
leyst Bandarfkin af hólmi sem seljendur
matvæla úr þessum hráefnum til Evrópu.
Svo eindreginn er vilji Evrópumanna, að
menn lesa texta á umbúðum og telja ekki
annað koma til greina, en að sagt sé satt og
rétt, að erfðabreytt efiíi séu í innihaldinu, ef
um þau er að ræða. Jafiivel ítalir, sem lengi
hafa verið taldir rólegir í tíðinni, lesa um-
búðir og neita erfðabreyttum mat.
Deilan milli Bandarfkjanna og Evrópu
snýst ekki lengur bara um, hvort erfðabreytt
matvæli séu hættuleg. Flestir telja ekki hafa
enn sannazt neitt athugavert við þau. Deilan
snýst fyrst og firemst um, hvort Evrópumenn
megi hafa upplýsingar tÚ að hafna erfða-
breyttum mat, ef þeir vilja hann ekki.
í Evrópu hefur lengi verið mikil innræða
um náttúruvemd, sjálfbæran landbúnað og
réttlæti í kjörum starfsmanna í landbúnaði,
rétt eins og umræða um olíusparnað og
verndun vistkerfis, sem Bandaríkjamenn
virðast kæra sig lítið um. Það er hluti gjár-
innar, sem myndast hefur innan vestur-
landa.
Eins og stundum áður hafa íslendingar,
fjölmiðlar jafiit sem almenningur og kaup-
menn, ákveðið, að þessi umræða skipti sig
litlu og umræðan um erfðabreyttan mat
skipti sig alls engu.
Jónas Krístjánsson
ÚLAFUR TEITUR GUÐNAS0N blaða-
maður á Viðskiptablaðinu hefur
skrifað töluvert um skipan Jóns
Steinars Gunnlaugssonar í Hæstarétt
og hefur ekki farið á milli mála að
hann er afar hlynntur því að gamli
frjálshyggjukappinn sé kominn í
heila höfn ríkisdómsins. í tilefni orða
Eiríks Tómassonar prófessors og
vonbiðils um stöðuna, sem frátekin
var fyrir Steinerinn, um að dómstól-
arnir væru „ekki... lengur ... fyllilega
sjálfstæðir" vegna þess að í Hæsta-
rétti sætu nú „tveir sjálfstæðismenn"
sem „[græfu] undan réttinum", þá
tekur Ólafur Teitur sér fyrir hendur í
nýjasta hefti Viðskiptablaðsins að
rannsaka fortíð fyrri dómara við rétt-
inn. Sem sagt til að komast að því
hvort ástandið nú sé eitthvað verra
en verið hefur.
SKEMMST ER FRÁ ÞVÍ að segja að
með því að búa sér til forsendur um
pólitísk afskipti dómara áður en þeir
settust í Hæstarétt (og í einu tilfelli
líka eftir að dómari sat þar) og/eða
sterk tengsl við frammámenn á póli-
tískum vettvangi, þá flnnur Ólafur
Teitur fimmtán dómara sem hann
segir hafa „haft afskipti af pólitík".
Það telst vera einn af hverjum þrem-
ur dómurum og héldum við nú
reyndar að hin pólitísku tengsl hefðu
verið enn þá meiri, einkum hér áður
fyrr.
Framan af er dálítið ilit að skipta
mönnum í flokka, enda var flokka-
skipan fram eftir 20. öld nokkuð önn-
ur en nú er, en ef miðað er við dóm-
araskipan eftir 1960, þá telur Ólafur
Teitur upp tíu dómara með fyrrnefiid
pólitísk afskipti.
AF ÞEIM TELJAST hvorki meira né
Fyrst og síðast
minna en sjö til sjálfstæðismanna:
þeir Lárus Jóhannesson, Gunnar
Thoroddsen, Þór Vilhjálmsson,
Magnús Thoroddsen, Benedikt
Blöndal, Pétur Kr. Hafstein og Gunn-
laugur Claessen. Ótrúlegt nokk finn-
ur Ólafur Teitur aðeins sterk tengsl
eins dómara við Framsóknarflokk-
inn en þar er um að ræða Bjöm
Sveinbjömsson sem var skipaður
dómari fyrir 30 ámm, eða árið 1973.
Hann var varaþingmaður Fram-
sóknar.
Einn dómari frá 1960 hefur tengsl
við Alþýðuflokkinn, það er Hrafii
Bragason en hann er sonur Braga
Sigurjónssonar krataþingmanns,
ráðherra og ljóðskálds.
Og svo hafði einn tengsl við Al-
þýðubandalagið gamla og síðar hin
sálugu Samtök frjálslyndra og vinstri
manna, það er að segja Haraldur
Henrysson sem var varaþingmaður
c o m toh'inn q
SV0 ÞAÐ ER ÚTAF FYRIR SIG hárrétt hjá
Lárus Gunnar Þór Magnús
Jóhannesson Thoroddsen Vilhjálmsson Thoroddsen
Benedikt
Blöndal
Pétur Kr.
Hafstein
Gunnlaugur
Claessen
Björn Hrafn
Sveinbjörnsson Bragason
Haraldur
Henrysson
Ólafi Teiti að það er engin nýlunda að
pólitt'skir menn séu skipaðir í Hæsta-
rétt. En spuming hvort skipanir þeirra
Bjöms Bjamasonar og Geirs Haarde
síðasta árið á Ólafi frænda og Jóni
Steinari séu eitthvað skárri fyrir það.
Halldór og endurnar
I Viðskiptablaðinu er líka skemmtilegt viðtal
við alþingisforsetann knáa, Halldór Blöndal,
sem við gluggum kannski I við tækifæri. I bili
getum við ekki setið á okkur aö birta hér svar
Blöndaisins við spurningu blaðamanns um
hvers vegna hann hafifluttfámálá Alþingi
að undanförnu.
„Það má nú segja að ég hafí verið óþarflega
latur að flytja mál.Enþað kemur afsjálfu sér
að þegar maður hefur verið forseti þingsins
og ráðherra þetta lengi þá róast maður.
Það er eitt mál sem ég ernúna að velta fyrir
mér hvort ég eigi að hreyfa. Mér fínnst kom-
inntlmitilþess
aðherðafugla-
friðunarlög I sum-
um greinum. Sérstak-
lega finnst mér Ijóst aðþað
veröur aö alfriöa öndina og
jafnframt vinna fastar að
því að útrýma refog mink."
Wð trúum þvl og treystum
- andanna vegna - að Hall-
dór klári nú bráðum að velta
fyrir sér hvort hann eigi aö
hreyfa málinu. Drífí bara í því
Úr fjárlögunum 2005
Hæstaréttardómar-
armeðlOO millur
Fjárlagaliðurinn Hæstiréttur
sem heyrir undir æðstu stjóm
landsins er notaður fyrir laun
hæstaréttardómara. Gert er ráð
fyrir að af þeim lið verði greiddar
106,7 milljónir á næsta ári.
Þannig verða dómaramir fjár-
hagslega sjálfstæðir og geta
kveðið upp dóma, engum háðir.
Olnboqabörnin
Svarthöfða þótti það athyglisverð
hugmynd hjá foreldmm grunnskóla-
bama að siga bömum sínum á þing-
menn til að mótmæla kennaraverkfall-
inu. Svo athyglisverð að Svarthöfði
finnur sig knúinn til að benda á lær-
dóm hennar.
„Reynið þið að umgangast þau!"
var hugsunin með mótmælunum.
Þannig gætu þingmennimir upphfað
hvemig væri að hafa organdi böm í
kringum sig. Flestir em þingmennimir
komnfi úr bameign, nema Magnús
Þór Hafsteinsson, sem á fimm böm og
er enn að telja.
Svarthöfði man þegar hann var
ungur og fékk útrás með því að val-
hoppa um engi og sparka í bolta
myrkranna á milU. Þá þótti honum gott
sport að læðast út um nætur með fé-
lögum sínum og sjá hvemig hreyfingar
fiðrildanna mögnuðust í samanburð-
inum við kyrrð næturinnar. Kennara-
verkfaU hefði U'tið bitið á Svarthöfða.
Hann hefði sem bam ekki farið að orga
og væla, heldur leikið sér úti frelsinu
feginn. En svo vfiðist sem bömum sé
ekki lengur treystandi til að ganga
sjálfala, eins og hann gerði sjálfur.
Á sínum tíma fóm bömin í skóla til
að læra. KennaraverkfalUð hefur leitt í
ljós að sú er ekki endUega raunin leng-
ur. Skólar em fyrst og frernst geymslur
fyrfi bömin okkar. Enginn vfiðist velta
sér upp úr því að bömin hafa ekki að-
gang að lærdómi kennaranna, það er
geymsluplássið sem mestu skiptfi. Fyr-
fi okkur hin er þetta sannarlega lær-
dómsríkt verkfaU - er kannski kominn
tími til að foreldrar U'ti böm sín öðrum
augum?
Sú ákvörðun Félags umhyggju-
samra foreldra grunnskólabama og
Sambands foreldrafélaga og foreldra-
ráða í grunnskólum Reykjavflcur að
senda böm sín líkt og herflokk á
Alþingi vælandi og organdi - er ekki til
marks um eðUlegt viðhorf gagnvart
bömunum. f fyrsta lagi er óeðUlegt að
beita bömum sem vopnum, í annan
stað er það viðhorf að skóUnn sé fyrst
og frernst geymsla fáranlegur hugsun-
arháttur sem missfi alfarið sjónar á
markmið hans og velferð bamanna.
Svarthöföi