Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1962, Síða 32

Gen og litþræðir.
Löngu eftir að Mendel kom fram með erfðakenn-
ingu sína ,var sýnt fram á, einkum af þeim Morgan
og Bateson, að erfðaeindirnar væru gen, sem ættu
sæti á litþráðum hverrar frumu og væri ákveðin af-
staða þeirra til annara gena á sama litþræði. Hver
tikamsfruma hefði nokkrar samstæður litþráða, sem
skildust að við rýriskiptingu, þegar kynfrumurnar
væru myndaðar, en hver líkamsfruma hefði að minnsta
kosti tvær erfðaeindir fyrir hvern eiginleika og væru
þessar eindir gagnstæðar (allelic) á samstæðum lit-
þráðum. f erfðafræði er vant að merkja þessi gen
með bókstöfum. Sé gen fyrir rauðum blómlit merkt
A, getur líkamsfruma jurtarinnar borið það á báðum
litþráðum í samstæðunni og er þvi merkt AA. í
skyldri jurt með hvítum blómlit eru gena-gagnstæð-
urnar merktar aa. í kynfrumurnar fer aðeins önnur
samstæða litþráðanna og þar með annað hvort A
eða a. en við kynblöndun á þessum jurtum verður
nýi einstaklingurinn með eina gena-gagnstæðu frá
hvoru foreldri og er þvi merktur Aa. í þessu tilfelli
getur rauður litur verið ríkjandi yfir hvítum lit og
er kynblendingurinn því rauðblóma. Við sjálf-frjóvg-
un á þessum einstaklingi fá % hlutar afkvæma hans
hins vegar rauðan blómlit en % hluti verður með
hvitum blómum. Nú kom það í ljós, að gen mismun-
andi eiginleika, t. d. blómlitar (A) og aldinlögunar
(B), gátu verið á sama litþræði og héldust erfðir
þeirra að mestu í hendur, en þó gátu víxltengingar
átt sér stað milli samstæðra litþráða og voru þ*r
tiðari væri langt á milli genanna á litþræðinum. Við
kynbætur jurta getur slík tenging milli gena þess
vegna haft það í för með sér, að illmögulegt er að
velja einn eiginleikann nema annar fylgi með. Veldur
þetta meðal annars því, að jurtahópurinn, sem nota
(30)