Freyr - 01.07.1950, Síða 13

PRE YR
179
Nafnspjaldið - Bæjamafnið
í júníhefti FREYS nr. 11 var auglýsing um
nafnspjöld með bæjanöfnum, sem Skiltagerð
H&kanssonar í Reykjavík framleiðir. Nafn-
spjöld þessi eru gerð úr málmblöndu — steypt,
með upphleyptum stöfum. — Hafa stafirnir
annan lit en grunnurinn og eru það stórir, að
lesa má bæjarnafnið úr 15—20 m fjarlægð.
um ekki smjör ti þess að fita húð okkar
með né til hársmyrsla. Hvorutveggja væri
auðvitað hægt, en fyrst þarf að fullnægja
þörfunum á sviði næringarinnar — það er
að segja munni og maga.
En svo er hægt að framleiða — og not-
færa sér — margar tegundir osta. Við borð-
um yfirleitt allt of lítið af osti. í mínu
heimili, með 5 manns, er meðal ostanotk-
un um 3 kg. á mánuði af Schweizerosti
(auðvitað íslenzkum) en það verður rúm-
lega 7 kg á mann um árið. Með sömu
neyzlu, að meðaltali á mann í landinu,
eins og hér segir, þyrfti 1000 smálestir af
slíkum osti handa þjóðinni á ári. En auk
þess má neyta annarra ostategunda að
verulegum mun, þó ekki væri nema mysu-
osta. Eitt kg af mysuosti á mann um árið
eru þó 140 smálestir. Það er góð viðbót á
neyzlu mjólkurafurða. Og svo gæti vel
komið til mála að framleiða og borða ofur-
lítið af gráðaosti, camemberosti, gorgon-
zóla og emmenthaler. Að vísu yrði það
aldrei mikið mjólkurmagn, sem til þessa
færi, en það yki fjölbreytni afurðaneyzl-
unnar. Á skyrið þarf ekki að minnast, það
er notkun þess, sem gerir það að verkun, að
íslendingar borða mun meiri mjólk en
flestar aðrar þjóðir og miklu meira en
vera mundi, ef ekki væri gert skyr.
Eru þau ætluð til uppsetningar við vegamót
og heimreiðar, eða annarsstaðar þar, sem
vegfarendur geta lesið bæjanöfnin.
Það er ekki lítil landkynning í því, að nöfn
bæjanna, um gjörvallar sveitir landsins, séu
auðsæ vegfarendum. Því fylgir þó kvöð, sem
óumdeilanlega er húsbændanna á hverju
heimili að uppfylla — sem sé sú, að um leið
og bæjarnafnið er gert auðsætt og eftirminni-
legt ferðamönnum, er í hugum þeirra mótuð
mynd af heimilisháttum, eins og hún kem-
ur þeim fyrir sjónir.
Það er gott og sjálfsagt, að nafnspjald sé
við vegamótin, er segi ferðamanninum hvar í
sveit hann sé, en jafn sjálfsagt er að heimilin
séu mótuð og löguð svo, að nöfn beri með
rentu, þannig, að nafnspjaldið varpi birtu en
ekki skugga í hugmyndasafn ferðamannsins,
sem geymir endurminningarnar um för sína
eða dvöl í sveitinni. Þeir munu margir, sem
geta tekið undir það, að snyrtimennska í allri
umgengni er afar mismunandi í sveitum
landsins, og mjög mismunandi frá bæ til bæj-
ar. Það eru ólíkar minningar og menningar-
viðhorf tengd við heimilið, sem málar þök og
veggi húsanna eða hitt, sem hefir flekkótt
þök og ryðguð og skellótta veggi og flagnaða.
Lagleg nafnspjöld og endingargóð eru
nokkurs virði, og því meira virði ef þau geta
orðið hvatning til bænda um að keppa að auk-
inni urngengnismenningu í sveitum þessa
lands. Þá getur svo farið, að útlendingar, sem
hingað koma, hafi ekki lengur það markverð-
ast að segja, er heim kemur, að trassamennska
og hirðuleysi í umgengni sé almennt einkenni
um menningarskort íslenzkra bænda. Þetta
hefir átt sér stað, það er staðreynd, enda verið
mælt á mælikvarða annarra þjóða. Hrindum
þessu ámæli og látum nafnspjaldið sanna öra
þróun umgengnismenningar í íslenzkum
sveitum!
G.