Freyr - 01.07.1950, Síða 26

192
FRE YR
bandi að hægara er aö leggja heilræðin en
halda þau, en þar sem mikið er undir því
komið að vel takist til með þessi störf, varð-
andi afurðaverð á sauðfé til bændanna
sjálfra, tel ég mér skylt að vara við þeirn
mistökum, sem í mörgum tilfellum er hægt
að bægja frá.
2. Fjárréttir.
Það er ekki meiningin í þessari grein að
lýsa réttum í þeim tón, sem svo margir,
ungir og gamlir menn, hugsa til þeirra, með
einhverjum ævintýraljóma heillandi staða
vegna glaums og gleði skemmtanalífsins,
fögnuði yfir því, að heimta skepnur sínar
heilar á húfi og vel framgengnar af kjarn-
gresi óbyggðanna o. þ. u. 1. Ætlunin er að
tala um réttina sem fjárrétt og það hlut-
verk sem henni er ætlað, hvort heldur hún
er á takmörkun beitasvæða landsfjórðung-
anna, héraðaréttir í blómlegum byggðum
við fjallaræturnar eða aðrekstrarbyrgið
heima við bæina sjálfa. Allar þessar réttir
hafa líku hlutverki að gegna sem kunnugt
er, og þurfa grundvallaskilyrðin við útbún-
að þeirra og umgengni að vera hliðstæð.
Þær eiga að vera þurrar og hreinlegar og
vel úr garði gerðar og byggðar í því formi,
sem við á og hentugast þykir. En því miður
eru margar þessara rétta forarstíur og
langt frá því að vera til þess hæfar að reka
fé inn í og sízt ef rigningartíð er. Heima-
réttir eru margar hverjar forarbyrgi og at-
ast hver skepna, sem inn kemur, óhrein-
indum, að meira eða minna leyti. Héraða-
réttirnar, sumar hverjar að minnsta kosti,
eru alls ekki nothæfar í rigningar-veðráttu.
Forartjarnir eru í dilkum og almenningi,
sem gera það að verkum að féð útatast svo
hörmulega að vart er hægt að greina raun-
verulegan lit skepnunnar. Á þetta horfa
menn ár eftir ár, án þess að gera tilraun
til úrbóta. Þetta atriði vona ég að réttir
hlutaðeigendur taki til athugunar og hefji
umbætur þegar í stað eftir því sem fram-
kvæmanlegt er.
Ef til vill mun einhver segja sem svo, að
óviðkomandi manni komi þetta lítið við, en
svo er nú ekki í raun og veru. Mikið af slát-
urfénaði er tekið úr slíkum réttum og kem-
ur í þessu ástandi beint í sláturhúsið. Hver
og einn, sem við slátrun hefir unnið, getur
dæmt um það, hvaða erfiðleikum það er
bundið að halda kjötinu hreinu af þeim
kindum, þegar gæran er ötuð óhreinindum.
Þau óhreinindi, sem í kjötið komast af gær-
unni, er aldrei hægt að hreinsa til fulln-
ustu með vatnsþvotti, þó ýtrasta vand-
virkni sé viðhöfð. Aðfinnslum rignir yfir
fláningsmennina og þeir hvattir til að skila
kroppnum sem hreinustum úr gærunni, en
ekkert dugar.
Þó margt megi segja um vinnubrögð
sumra þeirra varðandi lélega fláningu, er
ekki ávallt sanngjarnt að skella allri skuld-
inni á þá, ef mjög óhreint fé er um að ræða.
Sú regla hefir almennt verið viðhöfð að
fella kjötið ekki í mati fyrir framleiðend-
anum vegna óhreininda, sem á það kunna
að koma við slátrunina, en viðkomandi
sláturleyfishafi látinn bera þann halla, ef
um verðfellingu er að ræða á því. En vegna
þess hve margir sýna óafsakanlegt kæru-
leysi á þessu sviði, getur hver og einn átt
von á því framvegis, að kjötið verði fellt í
mati af þeim sökum að ókleyft hefir reynzt,
vönum mönnum, að halda því sæmilega
hreinu í fláningunni, vegna þess hve féð
hefir verið óhreint, þegar það var afhent
viðkomandi sláturhúsi. —
Ég vil nú umfram allt biðja bændurna
sjálfa um að gera allt það, sem í þeirra
valdi stendur, svo ekki þurfi að grípa til
þeirra ráðstafana að fella afurðir sauð-
fjárins í verði af þessum sökum.
Rétt er að geta þess hér, að hverjum
sláturleyfishafa er nú gert að skyldu að
hafa fjárrétt í góðu lagi við sláturhúsið. í
3. gr. reglugerðar um kjötmat o. fl., frá
8. sept. 1949, segir orðrétt:
„Við sláturhúsið skal vera hreinleg og góð
aðstaða við móttökudyr. Þar skal vera hæfi-
lega stórt yfirbyggt hús •— fjárrétt — með
góðri loftræstingu og hreinlegu gólfi —
helzt rimlagólfi."
Þessi ákvæði eru eitt skilyrði fyrir því að
löggilding geti farið fram á sláturhúsinu,
og verður framvegis gengið ríkt eftir að því
verði framfylgt. Þá ættu bændur líka að
vera vel á verði um þetta atriði og gera