Dagblaðið Vísir - DV - 20.09.2005, Blaðsíða 32

32 ÞRIÐJUDAGUR 20. SEPTEMBER 2005
Menning DV
ÞAÐVAR LÉTTIR þeg-
artilkynnt varað Hús
íslenskra fræða væri
á óskalista mennta-
málaráðuneytis er
uppsöfnuð sím-
gjöld almenn-
ings í fórum
Símans voru
leyst út og
? hluta þeirra
ráðstafað
til þarfra
verka. Að-
staða Árna-
stofnunar hefur
lengi verið á
nippinu með að
vera okkur til
skammar. Henni er ekki skipaður
sá sess sem henni og því starfi
sem þar fer fram sæmir. Ekki er
staða Orðabókarinnar skárri.
VÉSTEINN
ÓLASON for-
stöðumaður
Árnastofnunar
hefur rakið til-
' drög þess að
handritaskil
Dana enduðu í
sérstakri stofn-
un í Moggan-
um og má lesa hana á vef Háskól-
ans http://hi.is/Apps/WebO-
bjects/Hl.woa/wa/dp?detail= 10047
50&name=pistlarÝÝ. Þarfagreining
var unnin 2001 og endurskoðuð
2004. Nú er fjármagn eyrnamerkt
og því ekkert því til fyrirstöðu að
setja hönnunarvinnu í gang og
eðlilegast að fela hana þeim sem
gerðu teikningar að Þjóðarbók-
1----------------- hlöðunni á sín-
um tíma,
þannig að ekki
verði þar eitt slysið enn í sam-
keyrslu gamals arkitektúrs og nýs.
AUGUÓSLEGA verður nýtt hús
að rísa á skemmri tfma en Þjóðar-
bókhlaðan,en tveggja áratuga
byggingarsaga þess húss er öllum
þeim til skammar sem nálægt
komu.Það er brýn nauðsyn að
rifja reglulega upp sleifarlag fyrri
stjórnmálamanna svo það verði
þeim sem nú starfa áminning um
* skárri frammistöðu.
Flugur
VÍST MUN hið nýja hús taka á
móti fjölda gesta til að skoða bók-
mennt ýmsa og getur þá deilt
sýningarsölum með nágrönnum
sfnum: í fordyri Þjóðarbókhlöðu
eru jafnan uppi forvitnilegar sýn-
ingar þó aðkoma þar sé öll snaut-
legri eftir síðustu sparnaðarað-
i gerðir Landsbókavarðar. Það er
samkvæmt stefnunni að rýrust
þjónusta skili bestum ábata.
NÁBÝLI við Þjóðminjasafn og
eldra hús Lands-
bókasafns vekur
aftur upp spurn-
ingar um samráðs-
nefnd þessara
safna.Vegfarend-
um rennurtil rifja
hversu klaufalega
menn hafa komið
akandi umferð fyrir
við Þjóðminjasafn
og ættu nýbyggingar á lóðinni að
kalla á endurnýjun skipulags
svæðisins.
\
Dís og Gargandi snilld eru tilnefndar til norrænu kvikmyndaverðlaunanna sem
verða veitt um miðjan október. Miðað við það úrval sem er í boði fyrir tuttugu
manna nefnd sem velur sigurvegarann verður að telja litlar líkur að íslensku
myndirnar eigi möguleika á sigri.
um
Melankolia - þrjú herbergi eftir Pirjo Honkasalo Heimildarmynd um
Rússland nútímans tekin á 35 mm filmu er sigurstranglegust þeirra
mynda sem tilnefndar eru til Norrænu kvikmyndaverðlaunanna
norræn verðlaun
-
Pirjo Honkasalo Hún
hefur veriö virkur
heimildamyndahöf-
undur frá 1980 og á að
baki fimm myndir
Valnefndir hafa lokið störfum
fyrir Kvikmyndaverðlaun Norður-
landaráðs sem veitt verða í Kaup-
mannahöfn þann 12. október. Is-
lensku valnefndina skipuðu Sjón,
Hrönn Kristinsdóttir framleiðandi
og Sif Gunnarsdóttir fyrrum kvik-
myndagagnrýnandi. íslensku verkin
sem valin voru eru Gargandi snilld
eftir Ara Ergis og Dís eftir Silju
Hauksdóttur.
Samkeppnin verður hörð. Það er
síðan samkoma allra valnefndanna
sem velur sigurvegarann og verður
valið kynnt á blaðamannafundi í
danska Kvikmyndaskólanum. Þetta
verður í annað sinn sem verðlaunin
verða veitt en þau eru rúmar 3.5
milljónir og deilast jafnt á milli leik-
stjórans, handritshöfundar og fram-
leiðenda.
Keppendur
Telja verður litlar líkur á að ís-
lensku tilnefningarnar eigi nokkra
möguleika á að koma til álita. Danir
tilnefna Drápið eftir Per Fly og Pus-
her II eftir Nicolas Winding Refn.
Frá Finnlandi koma Melankolia
eftir Pirjo Honkasalo og Frosið Land
Aku Louhimies.
Norðmenn senda í keppnina
Hawaii, Osló eftir Erik Poppe og
Vetrarkoss eftir Söru Johnsen.
Hjartasár eftir Lukas Moodysson
og Gitarmongolídinn eftir Ruben
Östlund koma frá svíum.
Nokkrar fínar myndir
Hér eru á ferðinni nokkrir afar
sterkir kandidatar: Drápið er nýlega
frumsýnd og hefur þegar vakið gríð-
arlega eftirtekt og var sæmd verð-
launum í San Sebastian. Mynd
Lukas Moodyson var sýnd hér í vet-
ur og hefur vakið harkaleg viðbrögð
um öll Norðurlönd. Þá er Melankol-
ía, sem er ein þriggja heilmilda-
mynda í keppninni, lofuð hvar sem
hún er sýnd fyrir einstök efnistök.
Pusher II er framhald af fyrstu
mynd Revns sem hér er þekkt af
sýningum í kvikmyndahúsum, sjón-
varpi og af myndböndum, en önnur
mynd þríleiksins hefur ekki sést hér
enn.
Hawai, Oslo er önnur mynd
Poppe í þríleik sem lýsir Osló. Fyrsta
myndin var Schpaa sem hann gerði
Ssex árum. Hawai var tilnefnd til
irsverðlauna og hlaut mikið lof
heima fyrir, m.a. tvenn Amöndu-
verðlaun en þau eru þeirra Edda.
Bæði Hawai og mynd Louhimies
hins finnska, Frosið land, eru bornar
saman við verk Altmans og Ander-
sons, Short Cuts og Magnoliu, sök-
um brotakenndrar uppbyggingar.
Og sigurvegarinn er
Telja verður líklegt að Melankolía
fari með sigur af hólmi og gæti það
helst orðið henni til trafala að þá
tækju Finnar verðlaunin annað árið
í röð. En kona er leikstjóri og efnið
þýðir aukinn þrýsting á harðræðis-
stjórn Pútíns. Frásögn hennar er þrí-
skipt: liðsforingjaskólinn í Kronstad,
borgarrústir í Grosní og flótta-
mannabúðir í Ingusjien, handan við
landamæri Tsjetjeníu. Myndin er
margverðlaunuð og þykir sigur-
strangleg í Bergen á Nordisk
Panorama sem hefst um næstu
helgi. Myndina vann Pirjo á fjórum
árum og fór mestur tíminn í bið eftir
farar- og dvalarleyfum. Tnilegt má
telja að myndin hafa lokað fyrir frek-
ari aðgang kvikmyndamanna til
lenda Pútíns.
Einleikur Þórs Tuliníus byggöur á Manntafli eftir Stefan Zweig var frumsýndur
í Borgarleikhúsinu á sunnudag
Léttur faranqur
Saga Zweigs mun líklega draga ... .
áhorfendur á þessa sýningu,* svo
fræg sem hún er hér á landi og við-
urkennd sem snilldarverk. Á sviðið
komin leysist hún upp í þrjá megin-
þætti sem í framkvæmd greinast í
sundur: skipið, yfirheyrsluna og
fangaklefann. Þór Tuliníus tekst
þokkalega að koma efni hennar til
skila þó ekki takist honum að
bregða sér í allra kvikinda líki. í
raun eru þeir ijórir einstaklingamir
sem hann reynir að túlka og sumir
þeirra verða ansi stórgerðir og gróf-
ir. Leikur hans er reyndar í gegnum
alla sýninguna stórskorinn og á
köflum út yfir mörk. Datt leikstjór-
anum aldrei í hug að draga úr þeim
miklu og stóru brögðum sem leik-
arinn beitir?
Manntafl lifnar fyrir hugskots-
sjónum lesanda: á sviði verður allt
sýnilegt. Sú barátta sem doktor B
verður að heyja við sjálfan sig og er
að öllu leyti huglæg verður í túlkun
þeirra HUmis og Þórs að einfeldn-
ingslegri og forstokkaðri mynd hins
geðveila. Svo khsjukennd að manni
dettur ekki í hug að taka hana al-
variega.
Yfirheyrslukaflarnir voru aftur
prýðilega unnir. Þór er snöggur í
Þíbylja og LR sýna Manntafl eft-
irStefan Zweig. Leikstjóri:
HilmirSnær Guðnason. Leik-
gerð og leikur: Þór Tuliníus.
Þýðing: Þórarinn Guðnason.
Leikmynd: Rebekka Rón
Samper. Hljóðmynd: Davið Þór
Jónsson. Lýsing: Kári Gíslason.
Frumsýning á Nýja sviði Borg-
arleikhússins þann 18.septem-
ber 2005.
Leiklist
skiptum mfili persóna, en sviðsetn-
ingin byggir víða á töktum sem eru
gamaldags í vinnslu á leik sem
þessum. Snúa sér á hæl og taka tvö
skref aftur er ekki eina leiðin til að
breyta um persónuleika. MímutU-
þrifin í upphafi, maður treðst í
mannfjölda svo dæmi sé tekið,
gleymdust sem stflbragð, enda
byggði sviðsetningin í raun á
áþreifanlegum hlutum meðan
þema hennar er hið óáþreifanlega:
Þór Tuliníus i Manntafli Meðal
hlutverka hans i sýningunni eru
sögumaður, truflaður lögfræðingur,
ameriskur verkfræðingur og heims-
meistari iskák sem erað öðru leyti
þumbaralegur einfeldningur.
DV-mynd Þíbylja
taflborð sem ekki er, skáksniUd sem
ekki er, ógn sem ekki er. Því þá að
leggja upp úr tímabundinni leik-
mynd með táknum, hluta fyrir
heild? Því ekki að hafa allt, líka
vatnsglas, ósýnilegt?
Einleikurinn er kröfuhart form.
Aukið framboð af slíkum verkefn-
um á íslenskum sviðum auka kröf-
umar tfl nýrra bragða, nýstárlegrar
vinnslu. Það er ekki að finna í þess-
ari sviðsetningu á Manntafli Stef-
ans Zweig sem var annars prýðiiega
lýst hjá Kára og með vandaðri
hljóðmynd frá Davíð Þór.
Páll Baldvin Baldvinsson