Dagblaðið Vísir - DV - 22.03.2006, Síða 20

20 MIÐVIKUDAGUR 22. MARS 2006
Menning DV
Umsion: Þórunn Hrefna Sigurjónsdóttir hrefna@dv.is

Gluggaþvottur
(ÓskarAmi Óskarsson,
Truflanir í vetrarbrautinni.)
Eftir að við hættum að tala saman
breyttist margt.
Við virtumst fjarlægjast hvort
annað.
Þú stóðst við arinhilluna á kvöldin
og handlékst fjarstýringuna.
Ég hékk í stiganurri og þvoði
rúðurnar að utan.
Enn af Elísabetu
Á næstunni hefjast upptökur á
tveimur kvikmyndum sem nokkur
fengur gæti verið að. Önnur mynd-
in heitir Golden Age (Gullöldin) og
er sjálfstætt framhald af hinni sívin-
sælu Elizabeth frá 1998. Aftur eru
það Cate Blanchett og Geoffrey
Rush sem fara með aðalhlutverkin,
leika Elísabetu drottningu og
Francis Walsingham, undir leik-
stjórn hins indverska Shekhar Kap-
ur. Þráðurinn er tekinn upp fimmt-
án árum eftir að atburðir fyrri
myndarinnar gerast og segja af
drottningunni á miðju valdatímabili
hennar. Myndinni er lýst á kvik-
myndavefnum Cineuropa sem
„sögulegri spennumynd" og hefjast
tökur í næsta mánuði. Clive Owen
mun leika Sir Walter Raleigh og
Samantha Morton verður í hlut-
verki Mary Stuart.
Það er liðið sem stóð að Hroka og
hleypidómum (Pride and Preju-
dice),framleiðandinn Paul Webster,
leikstjórinn Joe Wright og leikkon-
an Keira Knightley sem kemur að
myndinni Atonement,en handritið
mun byggt á samnefndri bók eftir
metsöluhöfundinn lan McEwan.At-
onement,sem heitir raunar Frið-
þæging í íslenskri útgáfu Bjarts, á
að gerast í Bretlandi á fjórða og
fimmta áratugnum og fjallar um
allt það sem gerir
góðar sögur
góðar-ástina tf
og stríðið,
sektarkennd
og leyndarmál.
Keira Knightley
mun leika aðal-
söguhetjuna
Briony
Tallis
full-
orðna, en
tökur hefj
ast í júní.
Cate Blanchett Leik-
ur Ellsabetu drottn-
ingu I sjálfstæðu fram-
haldi af Elizabeth.
Móðurmálskenn-
arar kætast
Meðal efnis í nýju hefti Skimu, mál-
gagns móðurmálskennara er grein
Ragnars Inga Aðalsteinssonar„Syst-
kynin horðu inn (blómskríddan
garðinn," þar sem hann ræðir
reynslu sína af stafsetningar-
kennslu barna. Ragnar kemst að
áhugaverðri niðurstöðu og er
greinin skemmtilega skrifuð, eins
og hans er von og vísa.
Annars hefur meirihluti efnis (
þessu hefti Skímu orðið til úr erind-
umsem
flutt voru
á málþing-
inu (s-
lensku-
kennsla á
tlmamót-
um,en
það var
fagráð ((s-
lensku við
Kennara-
háskóla (s-
lands sem
stóð fyrir
þvf í ágúst á sfðasta ári.Jóhannes B.
Sigtryggsson skrifar grein um mál-
fræðibækur Björns Guðfinnssonar
og einnig birtist (Skímu hluti af
Gleðileiknum djöfullega eftir Sölva
Björn Sigurðsson.
Ritstjóri Skímu er skáldið og fram-
haldsskólakennarinn Stmon Jón Jó-
hannsson.
Sjálfshjálparbók eftir Andra Snæ Magnason kom í verslanir á mánudag og þá um
kvöldið fyllti höfundurinn stóra sal Borgarleikhússins þar sem hann kynnti
„hræddri þjóð“ erindi sitt. Sama kvöld bárust fyrstu mótmælin frá Alcoa og voru
kynnt í kvöldfréttatímum. Draumalandið er andmælarit, ríkt af skemmtilegum
hugmyndum og greiningu sem leiða til gráalvarlegrar niðurstöðu.

I
Símon Jón Jóhannsson,
ritstjóri Skfmu Margt for-
vitnilegt I nýju hefti.
Dvernig
ahripkjanir
koma okkun
til bjargar
Bókin er fallega frágengin, 267
blaðsíður, dálítið útlensk í snotru
umbroti Barkar Amarssonar, upp-
hleypt á kápu og skartar táknrænni
mynd: EngÚl í vegkanti vill komast
lengra á sléttmalbikuðum vegi til
birtu í fjarska en vantar far.
Riúð er naumlega myndskreytt en
þá falla saman texti og myndefni í
eitt, á stöku stað beita höfundur og
umbrotsmaður leturstærðum til
áherslu og síðasta orð í meginmáli
vandlega undirstrikað.
Heimildir em birtar jafnharðan á
spássíum, m.a. sú staðhæfing sem
Alcoa mótmælti á mánudag að þeir
hafi gert samninga um smíði Toma-
hawk-flugskeyta.
Fylgir síðan ítarleg heimildaskrá
yfir rit og vefsvæði. Er þetta allt til fyr-
irmyndar.
Deilurit
Draumalandið er ádeilurit. Það
kemur beint inn í umræðuna, raunar
em kaflar um ifamtíðarmöguleika
herstöðvarsvæðisins á Miðnesheiði
efiii sem var til umræðu á fundi for-
sætisráðherra í Stapanum á mánu-
dagskvöld.
Hér stekkur helsti höfundur krútt-
kynslóðarinnar beint í deiglu ís-
lenskrar þjóðfélagsumræðu. Þetta er
bók með brýnt erindi og hana verða
allir að lesa sem á annað borð vilja
fylgjast með.
Hefur íslenskur rithöfundur ekki
tekið eins afgerandi af skarið í þjóðfé-
lagsumræðu um nokkurt skeið, ef frá
er talinn Hallgrímur Helgason. Það er
líka gleðiefrii.
Klisja í tætara
Andri er málsnjall maður, hug-
myndaríkur í allri framgöngu og rök-
fastur. Hann heldur sig mjög til hlés í
langri innleiðingu í meginefni ritsins
en bregður óvæntu sjónarhomi á
hversdagslegar hliðar í þankagangi
okkar. Hafandi í senn þjáifun í
textarýni og innsýn í beitingu málsins
munar hann ekki um að svipta mál-
beitingu ráðamanna klæðum, strípa
hu'gmyndafjasið, tæta klisjuna og
komast að kjamanum.
Hugmyndir á kreiki
Hann skoðar tilkomu hugmynd-
anna, hugmyndadrífuna sem við ráf-
um í og grípum stundum eitt og eitt
hugmyndakom og eignum okkur.
Hann greinir af miklu innsæi
hvemig hugmyndaleysið og form-
festan hafa gengið að landbúnaðar-
samfélagi okkar dauðu. Síðan færir
hann sig hljóðlega í skoðun á öðrum
framleiðslugreinum.
Allt fer þetta fram á hljóðlátan og
elskulegan máta. En svo fer gamið að
káma.
Herstöðvaeyjar
Það er huggulegt að rifja upp
beiðni Bandaríkjamanna um her-
stöðvamar á íslandi 1946 og afdrátt-
arlausa neitun íslenskra stjómmála-
manna og lesa til samanburðar örlög
eyjarskeggja á Okinawa sem var lögð
undir margar herstöðvar. Höfundur-
inn er að beina sjónum okkar að þeim
sem finna aðeins eina framtíðarlausn
í atvinnuvegum sínum, herstöðvar
eða verksmiðjur.
Hann minnir á gamla hugmynd
sína um nýtingu mannvirkja á
Stokksnesi sem hann vildi gera að
minnismerki, safni um kalda stríðið,
og birtir óhugnanlega skrá yfir samtal
Davíðs Oddsonar og Bush frá 6. júlí
2004. Þaðan vindur hann sér í frásögn
að píramídum Egyptalands hins
foma og síðan í stífluna við Kára-
hnjúka sem er undarlega lík mann-
virkjum dauðans hjá faraóunum.
Hernaður gegn landinu
Við emm komin þrjá fimmtu inn
í ritið þegar hið raunverulega við-
fangsefni er tekið föstum tökum:
hér spyrðir Andri saman málflutn-
ing Halldórs Laxness og Jakobs
Björnssonar frá sjöunda áratugn-
um: náttúruvernd Halldórs og ger-
nýtingarstefna Jakobs takast á.
Hvergi gætir andúðar hjá höfund-
inum á fáranlegum sjónarmiðum
Jakobs sem vildi virkja hér allt
nema nokkrar laxveiðiár.
Andri er því kurteis í umfjöllun
um sjónarmið sem em honum and-
stæð. Reyndar er það viðhorf gegn-
umgangandi í öllu ritinu: farið er
fram af skilningi og drengskap
miklum, ekkert offors er í ritinu
þótt höfundinum verði æ þung-
bærara efnið eftir sem líður á ritið.
Reist níðstöng
Kjarninn er þessi: við vomm
blekkt um mikilvægi virkjana og
orkumagn í landinu. Við erum að
byggja verksmiðjur fyrir útlendinga
sem byggja á arðráni frá okkur sjálf-
um og öðmm gömlum nýlendum.
Hér hafa farið fram hagsmuna-
verðir erlendra manna á launum
frá okkur. Blekkingum hafa þeir
beitt og kænsku við að koma fram
fyrirætlunum sínum.
Draumalandið er hárbeitt gagn-
rýni á framgöngu ráðamanna: Hall-
dórs Ásgrímssonar, Valgerðar
Sverrisdóttur og Friðriks Sóphus-
sonar í virkjunarmálinu. Hefur
engri konu á síðari tímum verið
reist viðlíka níðstöng og Valgerður
getur nú hallað sér að með þessu
riti.
Smán og skömm
Málafylgja Andra í Draumaland-
inu er afar sannfærandi. Hann rök-
styður mál sitt bæði tilfinningaleg-
um og vitsmunalegum rökum,
dregur fram áhrifamikil efhisleg rök
og fer langt með að fá lesanda á sitt
band. Rökfesta hans verður æ
sterkari þegar líður að lokum ritsins
sem byggist í senn á stílsniðinu sem
hann hefur valið sér og festunni í
samræðu hans. Ærlegheit hans í
hugsunum snerta lesanda og skilja
mann eftir með samviskubit og
smánartilfinningu.
Umræða næstu missera
Draumalandið er afar mikilvægt
innlegg í komandi kosningar, ekki
flokkspólitískt heldur sem uppgjör
við gæfuleysi þjóðarinnar og um
leið skýr leiðbeining hvað beri að
forðast. Bók Andra sætir miklum
tíðindum. Hún mun setja mark sitt
á alla umræðu í landinu næstu
misseri og ættu sem flestir að kynna
sér efni hennar.
Páil Baldvin Baldvinsson
. æ
■■■■■■■■■■■■