Dagblaðið Vísir - DV - 01.04.2006, Blaðsíða 26

26 LAUGARDAGUR 1.APRÍL2006
Helgarblaðið PV
Hrafninn verður mýkri og róttækari með aldrinum
Nú þegar borgarstjórnarkosningar nálgast hefur „sérvitringur-
inn" á Laugarnestanganum, Hrafn Gunnlaugsson, sent frá sér á
DVD-myndina Reykjavík í öðru ljósi. Hrafni er nákvæmlega sama
þótt hann sé kallaður sérvitringur því honum finnst það kostur
að menn hafi sinn eigin stíl og séu ekki allir steyptir í sama mótið.
Hann hefur lengi verið óþreytandi við að vekja athygli á óendan-
legum möguleikum í borgarlandinu og finnst eins og stundum sé
fjallað um mannanna verk og fólk eins og „óhreinindi á yfirborði
jarðar". Það sé verið að útiloka fólk frá þeim stöðum sem bestir
eru til byggðar og það í nafni náttúruverndar. Hrafn vill sporna
við þessum hugsunarhætti og finnst afdönkuð hipparómantík
hafa verið ríkjandi í skipulagsmálum Reykjavíkur í seinni tíð. Því
vill hann breyta. Til að hreinsa hugann lemur Hrafn svo tromm-
urnar sínar í takt við krunkið í hröfnunum sem eru upphaflega
komnir úr útungunarvél og hann hefur sjálfur ungað út.
Hrafn unir hag sínum vel í Laugar-
nesinu og hefur ekkert á móti því að
fólk geri sér ferð í fjöruna fyrir neð-
an húsið hans. í leiðinni flnnst hon-
um upplagt að fólk skoði umhverfi
hússins sem er sannkallað ævintýra-
land þótt einum og einum fýlupoka
finnist nóg um dótið sem Hrafn hef-
ur sankað að sér. Hrafn hefur bara
aldrei farið troðnar slóðir og kærir
sig kollóttan þó að einhverjir kunni
ekki að meta listsköpun hans.
Hugmyndir hans um Reykjavík
framtíðarinnar eru þó allrar athygli
verðar og hann er sjálfur ánægð-
ur með að þær skuli nú aðgengileg-
ar öllum. Hann gerði á sínum tíma
mynd sem heitir Reykjavík í öðru
ljósi, þar sem hann skoðaði hvað
gæti gert Reykjavík að borg í líkingu
við þær sem íslendingar sækjast eft-
ir í útlöndum. Myndin vakti mikla at-
hygli og í framhaldi af því gerði hann
mynd um ísland í heild þar sem
hann skoðar ýmsa möguleika svo og
margar af þeim viðteknu hugmynd-
um sem við höfum um íslenska nátt-
úru. Nú hefur hann endurgert báð-
ar myndirnar fyrir DVD og bætt við
enskum þul ásamt ítarefni.
„En maður breytist og
sér hlutina í öðru Ijósi
svo ég nota bara tæki-
færið og bið menn vel-
virðingar hafi ég sýnt
þeim hroka"
Spurning um hugrekki
„Þessar myndir voru sýndar í
sjónvarpinu en höfðu hvergi verið
fáanlegar," segir Hrafn. „Nú eru þær
komnar á DVD og ég hef þegar feng-
ið mjög jákvæð viðbrögð. Egill Helga-
son kallaði þær til dæmis í einum
pistla sinna tvær snjöllustu heim-
ildarmyndir sem hefðu verið gerðar
á íslandi og það þótti mér vænt um.
Ég hef líka fengið góð viðbrögð frá
fólki sem slær á þráðinn eða sendir
tölvupóst og vill ræða myndirnar. Ég
hef mikla ánægju af því. Listamaður
sækist alltaf eftir að fá viðbrögð við
verkum sínum því ef viðbrögðin eru
engin er um erindisleysu að ræða og
betur heima setið en af stað farið."
Hrafn segir að þeir sem einhverju
ráða um skipulagsmál hafl lfka verið
forvitnir og sýnt jákvæð viðbrögð við
hugmyndunum.
„Spurningin er bara hversu mik-
ið hugrekki menn hafa til að gera
þær að veruleika. Þegar við horfum
til baka er fróðlegt að sjá að í mynd-
inni Reykjavík í öðru ljósi var lagt til
að Hringbrautin yrði sett í stokk þar
sem hún fer yfir Hljómskálagarðinn.
Það var ekki gert og nú sjáum við út-
komuna: steinbogana og mikið land-
flæmi á besta stað í borginni sem
fer undir umferðarlykkjur. Þetta var
geysilega dýr og mikil framkvæmd og
þaðhefðiveriðmunódýrara aðsetja
brautina í grunnan stokk og jarðar-
mön yfir. Þar með hefði Hljómskála-
garðinum líka verið leyft að halda
áfram að suðurströndinni."
Löngu búið að finna upp
lyftuna
Hljómskálagarðurinn er ekki
mannmargur staður, ekki einu sinni
á góðviðrisdögum, en Hrafn tel-
ur Reykvíkinga ekki fara út á opnu
grænu svæðin í borginni þar sem
þau séu ekkert skemmtileg.
„Grænu útivistarsvæðin eru varla
notuð neitt sem heitir getur. Stað-
ur eins og Hljómskálagarðurinn ætti
að vera þannig að gaman væri að fara
þangað með börn. Húsin sem hafa
verið flutt í Árbæjarsafn eru hús sem
eiga heima á marbakka, eða í miðju
borgarinnar. Nú eru þau komin lengst
upp í land, út á tún hjá bóndanum
uppi í Árbæ. Þau eiga ekki heima úti á
túni," segir Hrafn sem vill flytja þessi
hús niður í Hljómskálagarð og gæða
hann þar með lífi og fjöri.
Hann hefur líka mikla ótrú á
að flytja alla byggð upp til fjalla og
bendir á eyjarnar hér á Sundunum
sem spennandi kost. „Vandamálið
við byggðina í Reykjavík er að hún
er svo einsleit og öll upp á fjórar til
sex hæðir. Það er eins og arkitektar
hafi ekki áttað sig á því að búið er að
finna upp lyftuna. Hér þyrfti að vera
miðborg með miklu þéttari og hærri
byggð. Það er nóg ónotað pláss upp á
við. Þegar við erum komin yfir fimm,
sex hæðir erum við ekki lengur að
skyggja á nokkurn skapaðan hlut.
Svo ættum við að nota eyjarnar hér
í kring. Sjáðu til dæmis Stokkhólm
sem er byggður á tólf eyjum og er
ægifögur borg."
Er fólk óþrif á yfirborði jarðar?
Hrafni finnst það bera vott um
heimóttarhátt í umræðu um eyjarn-
ar að mótrökin séu byggð á verndar-
sjónarmiðum.
„Maður heyrir alltaf þau rök
að það beri að vernda Viðey. Fyrir
hverju? Fólki? Er þá fólk óþrif á yfir-
borðijarðar? NúerViðeynánastekk-
ert nýtt. Það sýnir sig núna að fólk fer
ekki út í Viðey, það fer í Bláa lónið,
Þingvöll, Gullfoss og Geysi, en ekki
út í Viðey, enda fátt þangað að sækja.
Því skyldum við ekki nýta þessa eyju
og byggja þar?"
Hrafn hefur líka ákveðnar hug-
myndir um flugyöllinn sem hann
segir halda borginni í heljargreipum,
þannig að ekki sé hægt að byggja á
hæðina. Hann er með skemmtilega
iausn í myndinni þar sem farið er
með flugvöllinn út á skerin undan
ströndinni í Skerjafirðinum, en hug-
myndin er upphaflega komin frá
Trausta Valssyni. „Það væri fróðlegt
að fá óvilhallan aðila eins og sjálf-
stætt verkfræðifyrirtæki til að gera
úttekt á hvað framkvæmdin myndi
kosta. Það er náttúrlega fáránlegt að
vísa þessu til Fiugmáiastjórnar og
varhugavert að láta stofnanir fjalla
um framkvæmdir sem snúa að þeim
sjálfum, sérstaklega ef hugmyndin er
ekki frá þeim sjálfum komin."
Mannlegt brjóstvit og gott
hjartalag
Hrafn tekur sér málhvíld, stendur
upp og býður upp á trönuberjasafa.
Hann segir mér þegar hann sest aft-
ur að hann sé efasemdarmaður og
setji spurningarmerki við allar teórí-
ur. „Menn sem trúa á teóríur eru eins
og járnbrautarlestir sem eru komn-
ar á teina. Ég trúi því ekki að teóríur
muni bjarga heiminum, miklu frekar
að mannlegt brjóstvit og gott hjarta-
lag geriþað.
Ég er samt ekki að setja þessar
skipulagshugmyndir um Reykjavík í
mynd í þeirri trú að tekið verði sér-
stakt tillit til þeirra heldur til að reyna
að vekja upp umræður. Umræðan
hefur verið svo einsleit og búið að
telja fólki trú um að nánast öll mann-
leg framkvæmd sé til að eyðileggja
náttúruna og að okkur hafi verið
fengin hún til að að vernda hana og
gæta hennar eins og hún er í dag. I
raun og veru getum við voða lítið
gert hvað náttúruna snertir. Ef hita-
stig breytist um tvö, þrjú stig breytist
allur gróður á íslandi. Við getum ekki
friðlýst Vatnajökul frekar en klaka í
kókglasi. Hann bráðnar. Ég held það
þurfi kannski að hugsa þetta aðeins
upp á nýtt og njóta á meðan á nefinu
stendur," segir Hrafn. „Þessi afdank-
aði hippahugsunarháttur hefur með-
al annars eyðilagt hið rómantíska
aðgengi sem einu sinni var niður Al-
mannagjá á Þingvöll."
Ástsjúkir svanir
Nú missum við enn og aftur þráð-
inn því hrafn sem hafði setið íbygg-
inn á staurnum fyrir utan er orðinn
óþolinmóður og farinn að vappa á
veröndinni við gluggann.
„Sjáðu hvað hann er spakur. Hann
er að vonast til að ég komi út og gefi
honum," segir Hrafn og horfir heill-
aður á nafna sinn.
„Ég ungaði þessum hröfnum út á
sínum tíma. Ég er með útungunar-
vél sem ég keypti með því að auglýsa
eftir henni í bændablaðinu Frey. Það
var eitthvert fólk að selja sem hafði
verið platað í aukabúgreinar. Ég ung-
aði út fimm hrafnseggjum sem refa-
skyttur færðu mér. Líka gæsaeggjum,
andaeggjum og svönum. Svanirnir
reyndust mér erfiðir," segir hann og
hlær. „Þetta voru tveir steggir sem
urðu svo fullir af ástarþrá eitt vor-
ið að þeir lögðust á hvíta bíla sem
komu hér út á Laugnarnestangann.
Lögreglan og hitt og þetta fólk var
alltaf að kvarta. Á endanum var far-
ið með þá austur í Flóa þar sem þeir
hafa vonandi fundið ástina sína. En
ég sakna þeirra mikið. Hrafnarnir
koma og banka á gluggann og sníkja
mat og ég gef þeim við litla stein-
vörðu hérna fyrir utan, sem ég skal
sýna þér. Þeir borga fýrir sig og skilja
eftir smápeninga á steininum."
Mýkri en samt róttækari með
árunum
Og mikið rétt. Á steinvörðunni
eru smápeningar frá hröfnunum
sem kunna vel að meta matargjafir
húseigandans.
Hrafn verður viðkvæmur til
augnanna þegar hann segir mér frá
dýrunum sem sækja hann heim og
heilsar í leiðinni kumpánlega upp á
kettina sem eru að snuðra við dyrn-
ar. „Þetta eru góðir vinir mínir," segir
hann brosandi og af því hann virkar
allt í einu svo mjúkur vekur það upp
spurningar hvort sögur af honum
sem hrokagikk séu stórlega ýktar.
„Það getur vel verið að ég hafi
stundum sett fram mínar hugmyndir
í gassagangi þannig að mönnum hafi
þótt þær hrokafullar. Ég get meira að
segja vel trúað því. En maður breyt-
ist og sér hlutina í öðru ljósi svo ég
nota bara tækifærið og bið menn vel-
virðingar hafi ég sýnt þeim hroka,"
segir hann og brosir.
Aðspurður hvernig hann hafi
breyst segist hann verða róttækari
með árunum. „Ég finn að ég breytist
og það kemur fyrir að mér finnst ég
nánast ekki þekkja sjálfan mig eins
og ég var fyrir nokkrum árum. Þeg-
ar ég horfi á bíómyndir sem ég gerði
áður er ég ekki alltaf viss um að ég
myndi þekkja aftur og heilsa þeim
manni sem gerði þær. Sýn manns á
tilveruna breytist og mér finnst það
gott. Ég held ég verði æ róttækari
með aldrinum, öfugt við það sem
gerist með marga."
Skömm á snobbi og helgislepju
Hrafn minnist föður síns, Gunn-
laugs Þórðarsonar, með mikilli virð-
ingu og hlýju og telur að hann hafi
mótað sig mest.
„Hann hafði mjög bjarta og glaða
afstöðu til tilverunnar og það var
alltaf stuð þar sem pabbi var. Hann
hafði mikla skömm á helgislepju og
snobbi, sem var kannski vegna þess
að hann var alinn upp á Kleppi þar
sem faðir hans varyfirlæknir og hafði
umgengist sjúklingana þar sem barn.
Ég held að það hafi mótað hann í af-
stöðu til manna. Hann gat umgeng-
ist hvern sem var og tekið öllum eins
og þeir voru. Hann kenndi mér að
meta sérkennin í fari fólks og virða
sérvisku og undarlegheit. Eg hef
alltaf laðast að fólki sem hefur per-
sónuleika, eða prófíl eins og sagt er.
Pabbi beindi mér inn á þessa braut
og það hefur gert mig mjög forvitinn
um mannskepnuna. Hann kenndi
mér líka að umgangast listina og ég
er þakklátur fyrir það og sakna hans
mikið. Stundum finnst mér ég finna
fyrir honum."
Trúiröu þá á Guö og lífeftir dauð-
ann?
„Ekki endilega, þetta hefur meira
að gera með andrúmið sem pabbi
skapaði. Stundum er eins og það
komi skyndilega yfir mann. Ég held
að sá sem veltir of mikið fyrir sér öðru
lífi missi af þessu lífi sem við eru nú
einu sinni fædd til að lifa. Við höfum
ekkert garantí og jafnvel þótt það væri
einhver guð til held ég ekki að hann
sé svo hégómlegur að hann vilji vera
tilbeðinn. Ef það er til guðleg forsjón
er hún af allt annarri stærðargráðu.
Ég hef auðvitað alið mín börn upp í
kristinni siðfræði og kristnum hug-
myndum, vegna þess að það er mín
menning. Það þýðir samt ekki að ég
trúi því sem prestar segja um hulda
heima. Ég býst við að þeim muni
bregða mjög í brún þegar þeir deyja.
Ég held reyndar að lífi okkar ljúki aft-