Freyr - 01.03.1955, Blaðsíða 17

FREYR
79
INGVAR PÁLSSON:
Er of þröngt í landi ?
Þann 17. þ.m. flutti Arnór Sigurjónsson,
ritstjóri, útvarpserindi sem hann nefndi
„Að liðnu sumri“. Erindi hans fjallaði að
mestu leyti um vænleika fjárins á s.l. hausti
og orsakir til þess, að fé reyndist nú víðast
allmikið rýrara en haustið 1953.
Orsakir taldi hann helztsyf þær, að nú
væri farið að fjölga svo í högúm, að land-
rúmið væri ekki nægilegt fýrir sauðfjár-
eignina. Haustið 1953 reyndist líka vera
rýrari fallþungi dilka en haustið 1952. Allt
taldi hann þetta benda til, að með fjölg-
uninni kæmi léttunin vegna þverrandi
beitarlands. Þetta er staðreynd að léttunin
á sér stað. Það er líka staðreynd að margir
fá beztu meðal þyngd dilka fyrsta árið eftir
fjárskiptin — undan lambgimbrunum.
Að vísu hefi ég enga sérþekkingu á þessu
sviði, en reynslu hefi ég nokkra eftir 34
búskaparár og tel mig ekki geta fallist á að
rýrnun dilka undanfarin haust, stafi af
ónógu beitilandi.
Vil ég því draga fram nokkur atriði máli
mínu til stuðnings.
1. Þegar fjárskiptin hafa farið frarn,, er
það venjulega svo, að engin fær fyrst i stað
nema lítinn hluta þess fjárstofns, sem hann
vildi taka á móti og er fær um að veita mót-
töku. Venjulega eru þessi fjárskiptalömb
tekin strax á hús og fulla gjöf og gert við
þau eins og frekast er unnt, til þess að þau
verði fær um að skila arði á næsta vori.
Öllum er ljóst, að þessi lömb eru mjög mis-
jöfn og mörg af þeim fráleit til að geta
skilað lambi veturgömul. Þeim er því mörg-
um haldið frá. En hinum, sem lambfullar
verða, er mjög dikrað við — eins og alltaf
þarf að vera — og þær vaktaðar af alúð
með fóðurbætisgjöf fram i græn grös. Með
slíkri meðferð mjólka þær líka fyllilega á
við eldri ær þó með einu lambi sé, eftir
þeirri meðferð er þær fá, við þroska þeirra,
sem er þó ekki eins nákvæmur, enda ekki
eins hægt um vik með umönnun er fleira
fé kemur til skjalana. Næsta haust er svo
sett á næstum hvert gimbralamb. Hrútarn-
ir gera því venjulega þyngri skrokka.
Svo þegar tvævetlulömbin koma til greina
þá fara margar að verða tvílembdar og
meðalvigt þar af leiðandi lægri.
Sem dæmi skal ég tilfæra reynslu mína í
þessum efnum fjögur fyrstu árin eftir fjár-
skipti:
Ár: meðalþungi, kg: eftir borna kind:
1949 15,29 17,02
1950 18,07 20,40
1951 15,00 22,10
1952 15,38 24,30
Hér er gengið út frá að lífgimbrarnar hafi
sama meðalþunga og frálagslömbin, en
alltaf þó fargað rírðinni úr þeim.
En nú mundi einhver spyrja: Hvað um
tvö síðustu haustin? En þá er því að svara:
að ég hefi ekki reiknað þau út og get það
ekki hér eftir hvað kjötþunga eftir borna á
snertir. En meðal vigt var: 1953— 14,39, en
1954 — 13,68, en eftir því sem ég veit bezt,
þá mun meðalþungi eftir borna kind vera
sem næst og var 1952.
2. Undanfarin tvö haust hefir meðvigt
við S. A. H. á Blönduósi farið lækkandi.
Sumarið 1953 var með afbrigðum hagstætt
og nægilegt gras alls staðar. En sumarið
1954 hið gagnstæða, sífelldir kuldar og úr-
koma. Hér á milli Blöndu og Héraðsvatna
er ekki enn sem komið er, um neina örtröð
á landi að ræða. Hér er nóg frjálsræði fyrir
fé: brokflár og háfjallagróður og hrossum
fækkar ört. En þó er það hér sem annars
staðar að meðalvigt fer lækkandi, ef aðeins
er á hana litið.
Það er gamalla manna reynsla, að í gras-
miklum sumrum væru dilkar alltaf léttari
en graslitlum. Þetta reyndist líka svo 1953.
En þá mátti líka búast við, að graslítið
sumar eins og 1954 biði upp á betri vigt. En
til þess liggja aðrar orsakir, að hið gagn-
stæða reyndist s.l. sumar, en það eru þær,
að þrátt fyrir gott vor um sauðburð, þá var
margt tvílembt og þegar kuldar hófust um
9 vikur af sumri þá byrjaði túnsláttur og
fljótlega upp úr því vildu menn losa sig við