Freyr - 01.05.1960, Síða 13

FREYR
165
ina, og önnur ræktun reynist erfið og mis-
brestasöm þegar út af ber með veðurfar
eða annað. Það kann aö vera arðvænlegt að
rækta hér korn, garðávexti, nytjaskóg o. fl.,
og sjálfsagt að gera það eftir beztu getu,
en fram hjá því verður ekki gengið, að
slík ræktun getur tæplega orðið samkeppn-
isfær við hliðstæður sínar í öðrum löndum,
né grasræktina hér heima fyrir. Bændur
hafa sýnt það í verki, að þeir hafa mikla
trú á grasræktinni og verið stórvirkir í
nýræktarframkvæmdum sínum enda mynd-
arlega studdir af ríkinu í því umbótastarfi.
Sá stuðningur er viðurkenning þess, að
bændurnir séu ekki aðeins að vinna sjálfum
sér gagn, heldur einnig komandi kynslóð-
um, m. ö. o. verk þeirra séu varanleg umbót
á landinu og lífsskilyrðunum í því.
Árið 1958 voru teknir út nær 4000 ha.
af nýrækt að frádreginni nýrækt á vegum
landnáms ríkisins, og áætlaður kostnaður
við þær framkvæmdir yfir 30 millj. kr.
Ræktunin eykst ár frá ári með auknum
vélakosti og vaxandi stórhug. Slíkt er gleði-
legt tímanna tákn, því að við búum í lítt
numdu landi. En hitt er líka augljóst, að
þegar slíkar stórframkvæmdir eru á döf-
inni veltur á miklu, að þær komi að sem
fyllstum notum og fé og fyrirhöfn skili
þeim arði, sem kostur er á.
Tilefni þessara hugleiðinga er spurning-
in um það hvort svo muni vera. Getum
við litið yfir nýræktir undanfarinna ára og
sagt: Sjá, það er harla gott, eða. höfum við
kannske ástæðu til að hugsa: Skyldi vera
hægt að gera betur?
Ég tel mig að vísu ekki hafa tök á að
svara þeim spurningum, en vil hér með
vísa þeim til góðra manna þeim til umhugs-
unar og athugunar.
Þó er ekki úr vegi að líta aðeins yfir far-
inn veg, og þó að sjóndeildarhringur minn
sé ekki nógu víður í þessu efni, geta fleiri
komið til og vitnað um, ef annað blasir við
frá þeirra sjónarhóli.
Framræsla og ræktun.
Við skulum hugsa. okkur sem dæmi al-
genga mynd af nýræktarframkvæmd: Mýri
er tekin til ræktunar í framhaldi af gömlu
túni. Hún er þurrkuð með kerfi af vélgröfn-
um skurðum. Fyrir þeim framkvæmdum
hefur sérfróður maður mælt, en þó að hann
sé starfi sínu eins vel vaxinn og kostur er
á, þá hefur hann ekki við neinar innlendar
tilraunaniðurstöður að styðjazt við ákvörð-
un sína á heppilegustu gerð kerfisins á
hverjum stað. Ég held nefnilega að engar
tilraunir hafi verið gerðar varðandi fram-
ræs'u hér á landi, þrátt fyrir árlegar stór-
framkvæmdir á því sviði, og er vonandi að
hafist verði handa um þær áður en búið er
að ræsa fram allt mýrlendi í landinu.
Það er áreiðanlega of mikil bjartsýni að
treysta í þessu efni á niðurstöður annarra,
eða innlenda reynslu án þess að sú reynsla
sé prófuð á skipulagðan hátt.
Kapp er bezt með forsjá, og því er ekki
að leyna, að ekki hefur framræslan alls
staðar tekist sem skyldi, og fráleitt að ætla
að ekki geti fleiri leiðir komið til greina
við gerð framræslukerfanna heldur en sú,
sem nú er einkum farin. Ég vil þó taka það
fram, að ég er ekki að lýsa neinu vantrausti
á ráðunautana, sem fyrir skurðunum mæla.
Þeir hafa eflaust allir yfir þeirri þekkingu
að ráða, sem kostur er á í þessu efni.
Þegar þurrkun er lokið er jarðvinnslan
næsta skrefið. Um framkvæmd hennar
munu einnig vera til litlar eða engar rann-
sóknir eða tilraunaniðurstöður og koma þó
ýmsar leiðir til greina í því sambandi, s. s.
dýpt piægingar, forræktun o. fl. Óvíða mun
líka vera athugað um eðlisástand jarðvegs-
ins, t. d. sýrustig, sem víða mun vera óhag-
stætt í mýrum og spilla uppskeru, og lítið
mun vera um úrbætur í því efni þar sem
þeirra kann að vera þörf.
Að jarðvinnslu lokinni er síðan borinn
áburður í flagið og í það sáð blöndu af
innfluttu grasfræi myldað yfir og valtað. Sé
þetta gert á hentugum árstíma má búast
við uppskeru samsumars sé veðrátta hag-
stæð, og verði veturinn á eftir ennfremur
hagstæður er líklegt að nýræktin skili
mikilli uppskeru af hávöxnu og fallegu grasi
árið eftir, fái hún nægan áburð. Það er þó
ekki víst að kýrnar vilji éta þessa upp-
skeru né heldur að þær verði langlífar ef
þær fá ekki annað, en það er önnur saga.