Freyr - 01.02.1962, Blaðsíða 13

FRE YR
57
sögðu fyrst og fremst til að endurnýja bú-
vélar sínar, og þó ekki það eitt, heldur
og til þess að auðvelda þýzkum bændum
að njóta hinnar geysiöru þróunar, sem
landbúnaðarvélar hafa lotið á síðustu ár-
um. Þessi viðskipti hafa gefizt þannig, að
forustulið danskra bændasamtaka hefur
hafið undirbúning að andspyrnu gegn
þessum viðskiptaháttum. Er af því ljóst,
að þeir telja þau skipti mun hollari þýzk-
um bændum en dönskum. En ætla má, að
mörgum muni reynast torvelt að trúa því,
að það úrræði reynist íslenzkum bændum
bjargráð, sem dönskum bændum verður
að glapræði. Þá mundi lengra á milli um
hag þeirra og háttu en ég hef haldið.
Ástæðan til þess, að til þessa óyndis-
úrræðis hefur verið gripið, er tvímæla-
laust fjárskortur íslenzkra bænda. Öllum
eru Ijósir yfirburðir nýju vélarinnar. Það
eru þessar 41.500,00 krónur, sem þessu
valda. Það er fjarri lagi að gera lítið úr
þessum mun. En vert er að staldra við
hann um stund. Það er augljóst, að það
eitt er engum bónda nóg að eignast drátt-
arvél. Vinnslutækin, sem henni þurfa að
fylgja, kosta litlu minni upphæð en vélin
sjálf, en það eru þau, sem gefa henni
gildi. Varlega áætlað kostar ný dráttarvél
nú, sem sæmilega er búin að tækjum, um
200 þúsundir króna. Mismunurinn á vélar-
verðinu verður því ekki í reynd nema um
20,5% af verði samstæðunnar.
Sakir standa nú þannig, að hér á landi
er engin stofnun, sem hefur það hlutverk
á hendi að lána bændum fé til búvéla-
kaupa. Fæstir bændur hafa því fjármagni
úr að spila, að þeir geti innt þessa greiðslu
af hendi úr eigin vasa. Þeir verða því að
leita aðstoðar hjá lánastofnunum heima
í héraði, sem víðast eru vanmegna, enda
sjaldnast önnur úrræði fyrir hendi en
víxlar. Vaxtabaggarnir, sem vélakaupin
hlaða á bú bóndans, verða því oftar en
skyldi svo, að undir er kiknað. Gengisföllin
1960 og 1961, samfara þrengri leiðum að
lánsfé, að vöxtunum í dag ógleymdum,
þyngja klyfjarnar mjög — og torvelda úr-
lausnir, enda hækka þau mjög skatt-
heimtu ríkisvalds og viðskipta.
Arnór Sigurjónsson hefur nýlega freistað
þess að gera sér og öðrum grein fyrir verð-
gildi landbúnaðarafurða okkar, og komizt
að þeirri niðurstöðu, að það hafi numið
778 millj. króna árið 1959. Hann metur
búvörurnar við sölu- eða vinnslustöðva-
veggina. Ekki veit ég til, að ályktanir hans
hafi verið vefengdar. Frá þessari upphæð
má svo draga niðurgreiðslur ríkissjóðs að
upphæð 210 milij. króna. Sú upphæð, sem
landbúnaðurinn leggur í þjóðarbúið, nem-
ur því 568 millj. kr.
Sama ár voru allar sjávarafurðir greidd-
ar á bryggjunni á 949 millj. króna. Það
ár námu niðurgreiðslur ríkis til sjávar-
útvegsins rúmum 418 millj. Framlag hans
til þjóðarinnar var því það ár 531 milljón.
Hvorugur þessara höfuðatvinnuvega
okkar verður rekinn svo, að vélar samtíð-
arinnar verði ekki teknar í þjónustu þeirra.
Enginn lætur sig dreyma um þá „gömlu
og góðu daga“ þjóðar vorrar, þegar kláf-
arnir og kláran, orfið og hrífan, voru nær
einu tækin til túnræktar og heyöflunar.
Svipað mun horfa við þegar huga er rennt
til sjósóknar. Enginn mundi nú kjósa ár-
ina og handfærið eitt að höfuðúrræði.
Þróun síðasta mannsaldurs hvílir á vél-
inni, og þó fyrst og fremst aflvélinni. Við
hana er allt miðað hjá báðum þessum bú-
greinum þjóðarinnar. Þó dugir hún ekki
ein. Hana þarf að búa hjálpargögnum, og
hef ég þegar bent til þess með landbún-
aðinn. En ekki mun sjósóknin þurfa
minna við. En hversu bregzt ríkisvaldið
við þörfum bessara atvinnuvega í þessu
efni? Mér virðist svarið verði eitthvað á
þessa leið:
Þegar vélbúa skal sjósóknina, þ. e. þegar
keypt eru stór fiskiskip, 150 tonn og þar
yfir, eru engir skattar, engir tollar og
enginn söluskattur heimtur af hendi ríkis-
valdsins. En ef dráttarvél með þeim tækj-
um, sem henni fylgja, er keypt, nema
þessi gjöld hartnær 22.1% af kaupverði.