Freyr - 01.06.1968, Síða 22

urinn, sem kálfar fá á meðan þeir nærast
aðeins af mjólk, er því mjög lítill enda er
ekki óalgengt að kálfar séu hrjáðir af
magníumskorti, einkum ef kýrnar fá að-
eins hey eða gras, en þá eru allar líkur til
að magníum í mjólkinni sé nokkru minna
en að framan er greint.
Á mjaltaskeiði tekur blóðið magníum
frá beinunum, en það getur hæglega skeð,
að í beinunum sé ekki til það magn, sem
aðgengilegt er og þá er hætta á ferðum ef
ekki er séð fyrir því að umræddur málm-
ur sé í fóðrinu. Það er því ekkert sjald-
gæft fyrirbæri, að magníumskortur valdi
krampa. Sitthvað fleira getur valdið sömu
fyrirbærum og hefur málið því verið tek-
ið til gaumgæfilegra rannsókna um Norð-
urlönd á síðari árum. í Noregi voru „fjós-
krampar“ tiltölulega algeng fyrirbæri á
stríðsárunum 1940 — ’45. Við rannsóknir
þar sýndi það sig, að þessi fyrirbæri voru
nátengd skorti á auðleystum næringar-
efnum og of litlu magni magníums.
Rannsóknir og tilraunir hafa kennt
mönnum, að til þess að sneiða hjá kvillum
af nefndu tagi þarf að.
a) Nota hæfilegt magn af magníum í
fóðrinu.
b) Auðvelda upptöku málmsins úr efna-
magni meltingarfæranna.
c) Efla hæfni skepnunnar ti'l að nýta
magníum í beinunum.
Nú er það svo, að í grasi og heyi er yfir-
leitt ónóg magníum til þess að fullnægja
eðlilegri þörf hámjólka kúa. Þessvegna er
nauðsynlegt að með kraftfóðrinu sé séð
fyrir því, er vantar og umfram allt er
nauðsynlegt að nokkuð sé af auðleystum
kolvetnum (sykurtegundum) í fóðrinu
ásamt magníum, auðleyst kolvetnanæring
styður aukna nýtingu málmsins. En ekki er
alltaf nóg í kraftfóðrinu nema sérstaklega
séð fyrir því séð, að í það sé bætt magníu-
sýringi eða magníumkarbónati.
Norskar tilraunir hafa sýnt, að skortur
á auðleystri orku í fóðrinu hefur orsakað
of lítið magn magníums í blóðinu og þar
með stuðlað að krampamyndun. Onnur
fyrirbæri hafa þó getað truflað, svo sem
fóðurgjöf þar sem þvagefni (karbamid)
hefur verið í fóðri ásamt talsverðu próteini,
stækja hefur myndast og hún takmarkað
nýtingu magníums.
Fyrirbæri af þessu tagi eru sennilegust
þegar kýr eru komnar á beit og veikjast og
jafnvel drepast af þeim kvilla, sem nefndur
hefur verið graskrampi.
Þegar fóðrið er lélegt og einkum þegar
mikið er notað af heyi, er veruleg hætta á
magníumskorti vegna þess, að nýting þess
litla, sem í fóðrinu kann að vera, er lakleg
eða afleit. Þegar svo hagar til er alltaf
nauðsynlegt að sjá skepnunum fyrir
nokkru af auðleystum kolvetnum (sykur-
tegundum) og viðbót í fóðrið af magníum,
en forskriftir um það er eðlilegt og sjálf-
sagt að fá hjá þeim, sem bezt þekkingu hafa
á þessum efnum. Notkun sykurefna hefur
einnig þá þýðingu um og eftir burð, að með
þeim er hægt að takmarka eða fyrirbyggja
annan kvilla, sem heitir súrdoði (aceton-
æmi) og er þar önnur saga, sem einnig
hefur sína þýðingu.
Hlutfallið milli magns Ca : P í fóðrinu
mun einnig hafa sína þýðingu en það er
saga út af fyrir sig, er ekki skal rakin hér.
Hitt er alveg víst, að þegar fóðrað er
með heyi að mestu og svo þegar kýrnar
koma á beit á ört vaxandi grasi, er sjálf-
sagt að vera á verði og eiga í fórum sín-
um magníumsýting eða magníumkarbón-
at til þess að gefa þeim og fyrirbyggja vá
og vanda með þessu móti.
248
F R E Y R