Freyr - 01.01.1975, Page 25

til Danmerkur á árunum 1894—1897.
Stundaði hann meðal annars garðyrkjunám
við danska Búnaðarháskólann í Kaup-
mannahöfn veturinn 1898—1899. Honum
var falin forstaða gróðrarstöðvarinnar frá
upphafi, og rækti hann það starf af miklum
dugnaði og samviskusemi fram undir 1920.
Fyrstu tilraunirnar voru hafnar í gróðr-
arstöðinni vorið 1900. í fyrstu voru þær
ekki margar, enda þurfti að girða og ræsa
landið og mylda með jarðvinnslu, en strax
á 2. og 3. ári fjölgaði þeim verulega. Ekki
er unnt að gera sér grein fyrir fjölda til-
raunareita, en víst er, að þeir hafa fljótlega
numið mörgum hundruðum. Nokkuð mun
hafa dregið úr tilraunastarfseminni stríðs-
árin 1914—1918 og þar til 1920, er þeir voru
ráðnir að gróðrarstöðinni Metúsalem Stef-
ánsson og Ragnar Ásgeirsson. Störfum
þeirra verður ekki gerð skil í þessari grein.
Allt frá 1904 voru bændur fengnir til
þess að gera tilraunir með sams konar verk-
efni og gróðrarstöðin hafði með höndum.
Voru þeir jafnan milli 10 og 20, dreifðir
um Suður- og Vesturland. Þessar dreifðu
tilraunir voru með tilbúinn áburð, afbrigði
af kartöflum og öðrum garðjurtum, teg-
undir af erlendum grastegundum o. fl.
verkefni til stuðnings niðurstöðum úr til-
raunum gróðrarstöðvarinnar.
Þá voru nokkrir bændur (5—10) fengnir
til þess að koma upp hjá sér „sáðlendis-
sýnisreitum“. Þeir voru girtir og í þá sáð
garðjurtum, korntegundum, heilgrösum og
belgjurtum. Átti með reitunum að sýna
bændum í nágrenni þeirra, hvað hægt
væri að rækta. Oft var aðeins ein tegund
gróðurs á hverjum stað en stundum fleiri.
b. Gróðrarstöðin á Akureyri.
Ræktunarfélag Norðurlands var stofnað á
Akureyri árið 1903 fyrir atbeina Sigurðar
Sigurðssonar þáverandi skólastjóra á Hól-
um í Hjaltadal (síðar búnaðarmálastjóra),
Páls Briems amtmanns og Stefáns Stefáns-
sonar síðar skólameistara. Tilgangur félags-
ins var „að láta gera nauðsynlegar tilraunir
til jarðræktar á Norðurlandi og að útbreiða
meðal almennings þekking á öllu því, er
að jarðrækt lýtur og líkindi eru til, að
komið geti að gagni“.
Almenningur tók félaginu mjög vel og
var starfssvið þess Húnavatnssýslur,
Skagafjarðarsýsla, Eyjafjarðarsýsla og
Þingeyjarsýslu. í árslok 1903 voru félagar
665 að tölu, en meðlimagjaldið var árlega
2 krónur á mann. í árslok 1906 var fjöldi
meðlima um 900
Bæjarstjórn Akureyrarkaupstaðar sam-
þykkti á fundi sínum 16. júní 1903, „að
Ræktunarfélag Norðurlands skyldi fá 10
dagsláttur kringum Naustagil og 15 dag-
sláttur uppi á brekkunum sunnan við
Naustatún ókeypis til eignar“ og skyldi
vissum skilyrðum fullnægt í sambandi við
gjöf þessa.
Hugmyndina að stofnun Ræktunarfélags-
ins átti Sigurður Sigurðsson. Kom hún
fyrst fram á bændanámskeiði á Hólum í
marsmánuði 1903. Stofnfundur var haldinn
þar 11. júní 1903 og Páll Briem amtmaður
kosinn fyrsti formaður félagsins. Stofnend-
ur voru 46.
Strax vorið 1903 var land félagsins girt
og unnið. Margir unnu þar í sjálfboða-
vinnu. Einnig reist hús úr timbri. Jarð-
ræktartilraunir voru hafnar með áburð og
grasfræ vorið 1903, en 1904 var bætt við
tilraunum með kartöflur og aðrar tegundir
garðjurta, korn, blóm, tré og runna. Einnig
voru þá reynd jarðvinnslu- og handverk-
færi til landbúnaðarstarfa.
Árið 1904 voru gerðar tilraunir með til-
búinn áburð hjá 33 bændum á Norðurlandi
og var þeirri starfsemi haldið áfram á
næstu árum. Sama ár var hafinn undir-
búningur að stofnun útibúa frá gróðrar-
stöðinni á Akureyri. Skyldi þar gera sömu
tilraunir og í aðalstöðinni, svo að ábyggi-
legri árangur fengist, og til þess að útbreiða
þekkingu meðal almennings á starfinu.
Engin vettlingatök voru því viðhöfð í til-
raunastarfinu, enda stjórnaði Sigurður Sig-
urðsson því jafnhliða skólastjórastarfinu á
F R E Y R
17