Freyr - 15.06.1983, Blaðsíða 28

2. tafla. Mögulegt aukaverðmæti fyrir aukna og bætta ull.
Verðlags- Ull aukin, Ull aukin,
grund- óbreytt bætt
völlur gæði gæði
Ull, kgafkind................... 1,94 3,00 3,00
Ullalls.kg............................. 398 615 615
% í úrvali.............................. 16 16 80
%íl.flokk .............................. 45 45 20
Meðalverð á kg.................. 55,25 55,25 73.44
Verðmæti alls kr..................... 21990 333979 45166
Hlutfall .............................. 100 155 205
Aukning í kr............................. 0 11989 23176
% af sauðfjárafurðum ........... 6,6 9,9- 12,6
Aukning, kr./kind ....................... 0 58 113
úrvalsflokk, skila 22% af ullar-
verðmætinu, en þau 12%, sem
fara í III. flokk, skila aðeins 3% af
verðmætinu. Það skiptir bændur
miklu máli í hvorn þessara flokka
ullin lendir. Sömu sögu er að segja
um ullarþvottastöðvar og ullar-
verksmiðjur. Ullin í III. flokki er
svo léleg, að rætt hefur verið um
það í alvöru að henda henni, því
að það sem fæst fyrir hana þvegna
standi ekki undir þvottakostnaði.
Alhvít ull 24% verðmeiri en gul.
Breyting á fjárstofninum úr gulu
yfir í alhvítt hækkar ullina að öðru
jöfnu í mati úr I. flokki í úrval, en
það er 24% verðhækkkun. Há-
marksávinningur af slíkri breyt-
ingu á verðlagsgrundvallarbúi gæti
orðið kr. 14,63 á kg x 398 kg =
kr. 5691 alls. Þá er miðað við, að
öll ullin væri í I. flokki fyrir
breytingu og færi öll í úrval eftir
breytingu.
Breyting úr gulu í alhvítt myndi
þar að auki stórbæta gærufram-
leiðsluna, en ekki liggur fyrir, hve
mikið það gæti orðið fyrr en hægt
er að bjóða verksmiðjunum að
velja alhvítar eða gular gærur á
misháu verði.
Aukin ull og betri flokkun.
Það er hægt að gera fleira en það
eitt að bæta litinn á ullinni úr gulu
yfir í alhvítt.
Það er hægt að auka magn ullar-
innar af hverri kind með kynbót-
um og bæta flokkunina á ullinni
með bættri meðferð og umhirðu.
Samtímis er hægt að halda miklum
þroska og hárri afurðasemi í fjár-
stofninum. Mikil ull, mikili frjó-
semi og væn lömb eru jákvætt
tengd atriði. Þegar eitt þeirra er
bætt með úrvali, hreyfast hin í
jákvæða átt um leið.
Á Reykhólum er alhvítt fé með
mikla ull, ágæta frjósemi og lamb-
vænleika vel í meðallagi. Þar hafa
yfir 90% af ullinni farið í úrvals-
flokk, þegar best hefur látið.
Meðalullarmagn af kind á
Reykhólum undanfarin 7 ár
(1977—1983) var 2,86 kg. Tvö ár
af þessum 7 var ullin yfir 3 kg af
kind.
Tölurnar í dæminu í 2. töflu, 3
kg ullar af kind og 80% ullarinnar
í úrval og 20% í I. flokk, eru því til
í reynd.
Eins og sést á 2. töflu, myndi
ullarverðmætið hækka um tæpar
12000 krónur við það að auka
ullarmagnið upp í 3 kg af kind
með óbreyttri flokkun eða úr kr.
21990 í kr. 33979.
Með því að auka ullarmagnið í 3
kg af kind og bæta flokkunina
með kynbótum og bættri meðferð
fást rúmar 23000 krónur aukalega
fyrir ullina eða 113 krónur auka-
lega eftir kindina. Það jafngildir
1,45 kjöts aukalega eftir hverja
kind í verðmæti.
Verðmætisaukning á ullinni er
hins vegar ólíkt verðmætari fyrir
bændur landsins í heild heldur en
hliðstæð aukning í kjöti. Ull af
þeim gæðum, sem hér er um að
ræða, myndi öll seljast á fullu
verði og skila þjóðarbúinu verð-
mætum tekjum við útflutning á
ullarvarningi.
Hliðstæð aukning í kjöti myndi
nema um 1000 tonnum fyrir
landið í heild. Slík viðbót myndi
skila bændum litlu sem engu, ef
hún færi til útflutnings á markaði
sem tæplega skilar nema slátur-
kostnaði fyrir kjötið miðað við
núverandi aðstæður.
Kynbætur á kjötgæðum.
Það er óraunhæft, eins og sakir
standa, að reikna með því að
bændastéttin í heild hafi ávinning
af því að auka kindakjötsfram-
leiðsluna miðað við að viðbótin
fari á erlendan markað.
Aukning á ullarmagni eftir
kind kemur hins vegar bænda-
stéttinni til góða, og sama er að
segja um bætta flokkun á ullinni.
Það er hugsanlega hægt að hafa
ávinning af því að auka kjötgæði
með kynbótum við núverandi að-
stæður. Mjög mikil áhersla hefur
verið lögð á bætt byggingarlag
sauðfár í ræðu og riti. Lágfættir og
þéttbyggðir hrútar eru valdir á
sæðingastöðvarnar til að bæta
byggingu og auka líkur á að lömb
fari í stjörnuflokk.
Stjörnulömb í 5% hærra verði en
I. flokks lömb.
Stjörnuflokkur er skráður á tæp-
lega 5% hærra verði til bænda
heldur en 1. flokkur dilkakjöts.
Ef það dilkakjöt, sem nú fer í
DI, færi í stjörnuflokk. myndi það
hækka í verði úr kr. 77,89 í kr.
81,71 eða um kr. 3,82 á hvert kg.
Kjötmagnið í DI í verðlagsgrund-
vellinum er 3084 kg, og hækkunin
á því í heild yrði þá kr. 11782
samtals.
Þessi hækkun er reyndar alger-
lega óraunhæf, því að hvergi eru
til dæmi þess, að menn fái helming
lambanna í stjörnuflokk hvað þá
meira.
En jafnvel þessi óraunhæfa
hækkun vegna umbóta á kjötgæð-
um er heldur minni en það, sem
fengist fyrir að auka ullina úr 1,94
kg í 3 kg af kind, og ekki nema
tæpur helmingur þess sem fengist
476 — FREYR