Freyr - 15.03.1987, Blaðsíða 18

Skvetta 88 Syðri-Bœgisá í Öxnadal var nythœsta kýrin árið 1986. Myndin er tekin á
kúasýningu árið 1984. Skvetta hlaut þá hœstu heildareinkunn allra sýndra kúa á
Norðurlandi, 210,5 stig. (Ljósm. Guðmundur Steindórsson).
fyrir hagkvæmni mjólkurfram-
leiðslunnar að ekki tapist aftur sá
ávinningur sem náðst hefur á síð-
asta áratug í jöfnun á burðartíma
kúnna.
Nú eru meira en tíu ár síðan
fram komu tölulegar upplýsingar
um það úr skýrslum naut-
griparæktarfélaganna að kynhlut-
fall væri verulega skekkt. Á síð-
asta ári voru 54,4 % af kálfum,
sem fæddust þá og höfðu skráð
kynferði, nautkálfar. Fá eða engin
nautgripakyn hafa jafn skakkt
kynhlutfall og kemur fram hér á
landi.
Margoft hefur verið rætt um
það að skýrsluhaldið sé horn-
steinn þess ræktunarstarfs sem
unnið er í landinu. Burðarás þess
starfs eru afkvæmadómar á naut-
um. Til að meta afkastagetu ein-
stakra dætrahópa eru reiknaðar
kynbóataeinkunnir fyrir öll naut
sem eiga dætur á skýrslu. Þessar
einkunnir eru reiknaðar bæði fyrir
mjólkurmagn og mjólkurfitu-
magn. í töflu 4 eru sýndar ein-
kunnir nokkurra þeirra nauta,
sem mestu skipta í stofninum nú.
Það eru þau reyndu naut sem eiga
flestar dætur í framleiðslu og hafa
verið í notkun á síðustu árum. Þá
eru þar birtar einkunnir allra
þeirra nauta sem fædd eru árin
1979 og 1980. Nautin sem fædd
eru 1979 fengu sinn fyrsta dóm í
fyrra og þau bestu úr þeim hópi
voru þá valin til áframhaldandi
notkunar. Sú aukna reynsla sem
nú er fengin á þessi naut staðfestir
aðeins að dómar þeirra á síð-
astliðnu ári virðast hafa verið
réttir. Árgangur nauta sem fædd
eru árið 1980 var nokkuð stór. í
ljós kemur að mörg þessara nauta
reynast vel. Þarna bætist því við
allmikið af góðum nautum, sem
nú verða tekin til notkunar sem
reynd naut. Kynbótanefnd hefur
valið þrjú af þessum nautum til
notkunar sem nautsfeður á þessu
ári. Eru það nautin Nikki 80001,
Dálkur 80014 og Bæsi 80019.
Bæði Nikki og Dálkur gefa sér-
staklega afurðamiklar dætur, sem
að öðru leyti virðast góðir fram-
leiðslurgripir og ætti þau því að
bæta stofninn verulega. Bæsi
80019 gefur einnig góða afurða-
gripi, en dætur hans virðast auk
þess gefa mjög efnaauðuga mjólk.
Margar dætur Bæsa eru mjög lág-
fættir gripir, fremur smáar, en
mjög rýmismiklar. Þessi sérkenni
ættu bændur að hafa í huga við
notkun á þessu nauti. Bæsi eru
sonur Brúsks 72008 og dóttur Nat-
ans 68003. í ljós virðist koma
þegar þessum tveimur nautum er
blandað að fram kemur mikið af
mjög smávöxnum gripum. Önnur
naut sem fædd eru árið 1980 sem
valin hafa verið til áframhaldandi
notkunar eru Völlur 80009, Varmi
80021 og Tangi 80037. Öll þessi
naut hafa hlotið jákvæðan dóm,
en um frekari upplýsingar um
kosti þessara nauta vísast til þeirra
upplýsinga sem birtast í Naut-
griparæktinni á næstunni. Hér eru
ekki birtar einkunnir þeirra nauta
sem fædd eru árið 1981, en nokk-
ur reynsla er þegar fengin um sum
þeirra og þegar ljóst að þar koma
fram nokkur verulega góð naut.
Nú er liðinn rúmur áratugur
síðan ræktunarskipulagi hér á
landi var breytt og frá þeim tíma
hefur afkvæmadómur verið
byggður á upplýsingum um dætur
nautanna sem fást úr skýrslum
nautgriparæktarfélaganna. Þær
einkunnir sem hér eru notaðar eru
mjög einfaldar. Einnig hafa nú á
síðustu árum verið notaðar nýjar
aðferðir til samanburðar á
afkvæmadómum. Eru þetta að-
ferðir sem þróaðar hafa verið er-
lendis á síðustu árum og eru taldar
þær bestu sem kostur er á í dag.
Samræmi þessara dóma og þeirra
einkunna sem hér eru birtar hefur
reynst mjög gott. Bendir það til að
framkvæmd ræktunarstarfsins hér
á landi hafi tekist með miklum
ágætum og dreifing á notkun
óreyndu nautanna sé eins og best
verður á kosið.
Þær niðurstöður sem fengist
hafa á síðustu árum benda einnig
greinilega til að ræktunarstarf síð-
ustu ára hafi skilað sér í veru-
legum framförum í ræktunarstarf-
inu.
Við þær aðstæður sem ríkja í
framleiðslumálum er eðlilegt að
spurt sé hvort rétt sé að halda
óbreyttri ræktunarstefnu í naut-
griparækt. Þessari spurningu
leitaðist ég við að svara í grein í
10. tbl. Freys á síðasta ári. Ég vil
fullyrða að hinar breyttu aðstæður
kalli ekki á nokkurn hátt á
226 Freyr