Freyr - 15.03.1987, Blaðsíða 29

virðast jafn óskiljanlegir og riðu-
veikin enn sem komið er. Ekkert
bendir til þess að riðuveiki berist í
fólk. Kjöt af riðuveikum kindum
er alls ekki hirt til manneldis frem-
ur en kjöt af veikum skepnum
yfirleitt. Samt hefur örlað á til-
raunum til að gera kindakjöt tor-
tryggilegt af þessum sökum í þeim
allsherjar áróðri, sem rekinn er
gegn sauðfjárbúskap og sauðkind-
inni hér á landi um þessar mundir.
Hætt er við, að slíkur áróður sí-
endurtekinn geti spillt stórlega
sölu sauðfjárafurða.
Smithætta er alls staðar.
Það, að minkar geta sýkst af riðu-
veiki og kannski mýs, gerir sjúk-
dóminn sýnu erfiðari viðfangs.
Þegar riðuveiki nær að magnast
mjög mikið einhvers staðar á
landinu er enginn staður óhultur
vegna sívaxandi samgangs og sam-
skipta fólks sem enginn getur eða
vill stöðva og alls konar varnings,
sem smitefni geta borist með og
erfitt er að takmarka eða fylgjast
með. Að þessu athuguðu er ljóst,
að riðuveiki er alvarlegasti sjúk-
dómur, sem hrjáir sauðfjárbúskap
hér á landi. Það réttlætir harðar
aðgerðir gegn riðuveiki.
Aðgerðir á landinu öllu.
Áformað er nú að lóga á næstu
tveimur árum öllu sauðfé og geit-
um á bæjum þar sem riðuveiki
hefur verið staðfest og gera aðrar
ráðstafanir í framhaldi af því til að
tryggja það að markmiðið náist.
Hér er um að ræða sem næst 180
fjárbú með tæplega 40 þúsund
fjár. Ef lógað yrði helmingnum á
komandi hausti og reynt að taka
sem samfelldust svæði vegna
öruggari varna þá má gera ráð
fyrir förgun alls fjár á riðubæjum á
Norðurlandi vestanverðu til Siglu-
fjarðar og á Austurlandi norðan-
verðu til Neskaupstaðar. Á þess-
um svæðum eru rúmlega 20 þús-
und kindur í vetur. Haustið 1988
yrði þá lógað öllu fé sem eftir væri
á sýktum bæjum á Norðurlandi frá
Siglufirði til Eyjafjarðar og á
Austurlandi frá Norðfirði til Beru-
fjarðar auk þeirra bæja sem við
hefðu bæst sem riðubæir. Það
verða tæplega 20 þúsund kindur. í
haust verður að reikna með lógun
á einstökum hjörðum af síðartalda
svæðinu þar sem tjón er mikið og
hætta þar af leiðandi mikil fyrir
ósýkt fé nágranna og annarra.
Reikna verður með því að næstu
árin þurfi að lóga fé á nokkrum
bæjum þar sem riðusýking á eftir
að koma fram. Til viðbótar þessu
þarf að lóga öllu fé sem látið hefur
verið til lífs frá riðubæjunum.
Veildn getur dulist árum saman í
þolnum stofnum.
Riðuveiki er lúmsk og er stundum
búin að vera á bænum áður en
menn átta sig á því að hún hafi
borist í fjárhjörðina. Fyrst veikist
ein kind. Hún nær að smita eina
eða fleiri á meðan menn eru að
átta sig á því hvað sé að. Jafnvel er
smithætta af sýktum kindum áður
en einkenni koma í ljós. Þar sem
náttúrleg mótstaða fjárstofns er
sterk fer veikin að jafnaði hægt af
stað. Það er því augljóst að riðu-
veiki getur verið komin á bæ þar
sem vanhöld virðast innan eðli-
legra marka. Því er haldið fram af
mörgum, að kindur týni víða töl-
unni á bæjum, án þess að menn
geri sér grein fyrir því eða forvitn-
ist um hvað er á seyði. Þar geti í
sumum tilfellum verið riðuveiki á
ferð. Þessu þarf að breyta. Allar
grunsamlegar vanhaldakindur
eiga að koma til rannsóknar. Þeir
sem farga fjárstofni sínum gera
eðlilega þær kröfur, að allt sé gert
sem unnt er til þess að fórn þeirra
beri árangur, að riðuveikin sé
upprætt hvar sem hún kemur fyrir
og að leitað sé markvisst að henni.
Árangursrík verður baráttan því
aðeins að traust samstaða takist
milli bænda og stjórnvalda og
bænda innbyrðis. Allir þurfa að
standa saman um að uppgötva og
segja til grunsamlegra kinda hvar
og hvenær sem er. Sauðfjársjúk-
dómanefnd hefur sett það mark
að 90% fjárbænda skrifi undir
yfirlýsingu áður en aðgerðir hefj-
ast á viðkomandi svæði þess efnis
að þeirra eigin fé megi lóga, ef
riðuveiki verði staðfest í því. Jafn-
gilt er, ef sveitarstjórn ábyrgist
svo víðtæka samstöðu. Skipa þarf
fjárskiptanefnd heimamanna, sem
annast framkvæmd fjárskipta þar
sem þau eru ákveðin. Sveitar-
stjórnir eru samningsaðilar við
niðurskurð vegna riðu og reynir á
það t. d. við ábúendaskipti.
Ósýktu svæðin eru dýrmæí.
Það er ómetanlegt fyrir fjárskipta-
svæðin að hafa varnarhólf sem
FREYR 237