Freyr - 01.06.1987, Blaðsíða 11

Loðdýrarœkt er sú nýbúgrein sem veitt hefur flestum atvinnu á undanförnum árum.
Myndin er af tófu í refabúinu í Ytra-Garðshorni í Svarfaðardal. (Ljósm. J. J. D.).
kynnt í blöðum og víðar, t.d. á
grænu blaði í 19. tbl. Freys 1986.
Niðurstaðan af því varð sú að það
voru á þriðja hundrað bændur
sem afsöluðu sér fullvirðisrétti til
sauðfjárframleiðslu og felldu bú-
stofn sinn að einhverju eða öllu
leyti. Alls nemur sá réttur um 27
þúsund ærgildum.
Uppgjör á þessu tók meiri tíma
en ætlað var enda stóð slátrun
jafnvel fram í desember. Einnig
var um að ræða sérstakt tilboð til
þeirra sem vildu fella fé sitt vegna
riðuveiki þar sem boðnar voru
verulega háar bætur. Fyrir utan
greiðslu fyrir fullvirðisréttinn, sem
var kr. 4.200 á ærgildi að öllu
venjulegu, var ákveðið að Fram-
leiðnisjóður greiddi fast verð fyrir
fullorðið fé sem nam kr. 3.000 á
kind. í mjólkinni er hins vegar
meiri tími til stefnu, eða til 1.
september nk., til að gera við-
skipti með þennan rétt. Þar hefur
verið nokkuð jafn straumur um-
sókna og er nú búið að gera samn-
inga um ca. 2/3 af því sem að var
stefnt.
Þá verður u.þ.b. 55 millj. kr.
varið til að draga úr verðskerð-
ingu vegna kindakjötsframleiðslu
á sl. hausti.
Stéttarsamband bænda og ríkið,
settu enga fyrirvara eða skilyrði
um framkvæmd þannig að Fram-
leiðnisjóður hafði enga vísbend-
ingu um það hvort það var ætlun
þesara aðila að stuðla að einhverri
sérstakri tilfærslu milli svæða.
Þegar þetta tilboð var fyrst
kynnt forsvarsmönnum búnaðar-
sambanda á Blönduósi í byrjun
október sl., bentu þeir á það að
óeðlilegt væri að sala eða leiga
fullvirðisréttar á hverju búmarks-
svæði væri umfram þær hlutfalls-
tölur sem heildarbreytingum á
fullvirðisrétti næmi, sem væru 7%
í kindakjöti og 3% í mjólk.
Landbúnaðarráðherra gaf út
hinn 20. október 1986 yfirlýsingu
um að það yrði stefnt að því að
jafna mismun sem þama kæmi
fram við skiptingu fullvirðisréttar í
þessum greinum á verðlagsárinu
1988/89, þegar útséð er um hvern-
ig salan hefur farið fram.
Ljóst er að nú er svo komið að
fullvirðisréttur er bundinn hverju
býli með sérstakri úthlutun. Bú-
skaparaðstaða í hverju býli er
samsett úr nokkrum þáttum. Það
eru m.a. land, byggingar, bústofn
og fullvirðisréttur. Nú er svo kom-
ið að fullvirðisrétturinn er eins og
hinir þættirnir í raun verslunar-
vara. Við getum líka orðað þetta
svo að hver þessara þátta er verð-
miði á býlinu. Menn geta rýrt
verðmæti jarða með því að selja
fullvirðisréttinn, með því að trassa
að halda við ræktun eða bygging-
um og með því að vanrækja bú-
stofn sinn.
Við sjáum nú fram á óbreyttan
fullvirðisrétt næstu fimm árin og
til þess að ná fram meiri fram-
leiðni í hefðbundnum búskap þá
er sú leið ein fær að fram fari
viðskipti með fullvirðisrétt á sama
hátt og menn versla með gripi,
hey og annað.
Á það hefur verið bent að það sé
vafamál hvort það sé í
verkahring Framleiðnisjóðs að
stunda kaup og leigu á
fullvirðisrétti. Hvað vilt þú segja
um það ?
Þessi spurning á fullan rétt á sér
og svar mitt er að þessi viðskipti
stuðli einmitt að framleiðni-
aukningu í landbúnað. Við stönd-
um frammi fyrir því að þurfa að
minnka töluvert mjólkurfram-
leiðsluna og sauðfjárframleiðsl-
una mjög mikið. Við þurfum líka
að ná niður framleiðslukostnaði á
mjólk og sauðfjárafurðum vegna
þess að við eigum nú þegar í
harðri samkeppni við aðrar hlið-
stæðar matvörur og sú samkeppni
á enn eftir að harðna.
Það er alveg sýnt að þegar fram-
leiðendum alifugla- og svínakjöts
heppnast að fá betri stofna og ná
betri árangri í fóðurnýtingu og þar
með lækka framleiðslukostnað
sinn þá verður það á kostnað
nautgripa- og kindakjöts. Á sama
hátt á mjólk í samkeppni við aðrar
drykkjavörur.
Það eru tvær hliðar á kaupum
og leigu á fullvirðisrétti. Önnur er
sú sem snýr að bóndanum sem
lætur af hendi réttinn. Reynslan
sýnir okkur að það eru bændur
sem eru hvort sem er á leið út úr
stéttinni og mundu hætta hvort
sem þeir geta komið fullvirðisrétti
sínum í verð eða ekki. Þeir eru að
hætta fyrir aldur, heilsuleysi eða
að enginn er til að taka við jörð-
Freyr 419