Freyr - 01.10.1994, Blaðsíða 11

Þekkingarstaða íslendinga í
gróðurnýtingarmálum
Ingvi Þorsteinsson, fyrrv. deildarstjóri landnýtingardeildar Rala
Fagleg umfjöllun eða hnútukast.
/ 7 7. tölublaði Freys í júní sl. birtist grein eftir gróðurverndarfulltrúa Landgrœðslu
ríkisins, Andrés Arnalds, sem hann nefnir „Beitarálag og ástand lands". Greinin
er mat hans á stöðu þekkingar á íslenskum beitilöndum, ástandi þeirra og
nýtingu, og þar opinberar hann þekkingu sína og skoðanir á þessum málum.
Eftir lestur greinarinnar sýnist mér
í stórum dráttum vera hægt að draga
saman efni hennar með eftirfarandi
hætti: Þekking okkar á beitilönd-
um landsins er í molum, lítið
hefur verið unnið að rannsóknum
á þessu sviði og það sem gert
hefur verið er meingallað og til
lítils gagns. Viðhorfin eru úrelt og
aðferðafræðin því á villigötum.
Þessi þekkingarskortur hefur
valdið því að ekki hefur „gengið
sem skyldi að ná sátt um ákjósan-
legt gróðurfar og ástand lands á
ýmsum svœðum“.
Það er ekkert nýmæli að menn
gagnrýni og efist um gildi þeirra
rannsókna sem unnar hafa verið hér
á landi á gróðurauðlindinni og nýt-
ingu hennar, ekki síst vegna þess að
niðurstöður rannsóknanna hafa ekki
alltaf verið með þeim hætti sem
menn hafa haldið og vonað. Um
þetta hafa í tímanna rás verið miklar
og heitar umræður, bæði til góðs og
ills. En það er dálítið sérstakt þegar
slíkur Stóridómur er kveðinn upp af
gróðurvemdarfulltrúa Landgræðsl-
unnar sem sjálfur vann um langt ára-
bil á þeirri stofnun sem mest hefur
lagt af mörkum til rannsókna á
þessu sviði, en það er Rann-
sóknastofnun landbúnaðarins (Rala).
Umfjöllun hans er ekki beinlínis til
þess fallin að skapa tiltrú almenn-
ings eða stuðla hér að nauðsynlegri
þjóðarsamstöðu um nýtingu beiti-
landanna, enda hefur hún ekki náðst
enn.
Þekkingarstaða íslendinga
Mér þykir illt að þurfa að setja
ofan í við fyrrverandi samstarfs-
Ingvi Þorsteinsson.
mann minn á opinberum vettvangi.
Að gefnu þessu tilefni, og hafandi
unnið á þessu sviði nánast allan
minn starfsaldur, þætti mér þó enn
verra að láta það ógert því að ég er í
mjög mörgum og veigamiklum at-
riðum ósammála fullyrðingum
Andrésar og er ekki tilbúinn að
kyngja þeim þegjandi og hljóða-
laust. í greininni er kastað rýrð á
starf vísindamanna frá fjölmörgum
stofnunum, innlendum sem erlend-
um, sem samanlagt hafa varið
hundruðum ársverka til fjölþættra
rannsókna á jarðvegi og gróðri
landsins, m.a. í þeim tilgangi að
ákvarða nýtingarþol hans. Mér þykir
ólíklegt að þeir séu ásáttir við slíka
umfjöllun um störf sín. Á hverju ári
koma hingað til lands erlendir
fræðimenn og framámenn á sviði
landnýtingar og gróðurverndar og
það er erfitt að þurfa að hlíta því að
þeir séu uppfræddir og sendir héðan
með þær ranghugmyndir að þekking
okkar íslendinga á þessu sviði sé
jafn bágborin og Andrés gefur í
skyn í grein sinni.
Það er ábyrgðarlaust að halda því
fram að þekking okkar á þessu sviði
sé lítil því að mér er nær að halda
að eftir aldalanga reynslu og ára-
tuga rannsóknir sé hún jafnvel
enn meiri hér en í mörgum
Evrópulöndum - og þótt víðar
væri leitað.
Það er furðulegt að Andrés skuli
ekki frekar viðurkenna þetta með
stolti en að halda því fram að við
séum nánast á núllpunktinum og að
nú sé loks komið að því að hefjast
handa og finna upp hjólið. Ekki veit
ég hvað liggur að baki, en sé Andrés
farinn að gleyma því sem unnið
hefur verið er ekki úr vegi að hann
endumýi kynni sín af öllu því sem
gefið hefur verið út á þessu sviði á
kortum og í ritgerðum, og af því
sem liggur fyrir af niðurstöðum en
ekki hefur verið gefið út. Við þurf-
um ekki að skammast okkar fyrir
þann afrakstur!
Heldur Andrés í alvöru að fáfræði
okkar, almennings og sérfræðinga,
um gróðurfar landsins - og orsakir
og afleiðingar gróðureyðingarinnar
- sé svo mikil að hann geti látið frá
sér fara athugasemd eins og þessa?:
,Að því er varðar miðhálendið er
Ijóst að þar skakkar víða miklu í
úthreiðslu núverandi gróðurs miðað
við það sem þar gœti vaxið“. Allur
þorri landsmanna veit nú að meira
en helmingur af gróðri og jarðvegi
19*94 - FREYR 691