Freyr - 01.02.1998, Blaðsíða 12

ur en fyrstu árin heyjuðum við í
þurrheysbagga og báða súrheystum-
ana og afgangurinn var rúllaður fyrir
okkur. Heyvinnuvélarnar voru orðn-
ar yfir tuttugu ára gamlar og kominn
tími á endurnýjun. Þá var eina vitið
að skipta alveg yfir í rúllur og fyrir
þremur árum keyptum við rúllu-
bindivél og pökkunarvél með sauð-
fjárbónda hér í grendinni. Samstarf-
ið hefur gengið vel og er mjög hent-
ugt fyrir báða aðila. Sauðfjárbónd-
inn beitir túnin á vorin og yfirleitt er-
um við búin með fyrri slátt þegar
hann byrjar heyskap og þegar hann
er búinn er komin há hjá okkur. Þetta
rúllugengi rúllar á þriðja þúsund
rúllur á sumri og nýttist fjárfestingin
mjög vel.
Aðstaðan í fjósinu til að gefa rúll-
urnar er orðin mjög góð miðað við
að fóðurgangarnir eru ekki vélfærir.
Hlaðan var niðurgrafin og ég fyllti
upp í hana og steypti gólf til að fá
gott vinnu- og geymslupláss.
Um Jónsmessuna koma nánast
alltaf góðir lieyskapardagar og það
ræður úrslitum um afkomuna hjá
kúabóndanum hvort hann nær góð-
um heyjum. Það er misjafnt milli
landshluta hvemig gengur að heyja
og hérna eru þurrkar almennt stuttir.
Talað er um að bændur séu með stór-
ar og dýrar vélar en hér þýðir ekkert
annað. Við leggjum mikið kapp á að
heyskapurinn gangi hratt og yfirleitt
reynum við að klára fyrri slátt í
fyrstu viku júlí.
Hvað er búið stórt og hafið þig
nægan kvóta?
Við emm með á bilinu 35-40 kýr
mjólkandi og allt í allt eru um 130
gripir í fjósinu. Fjósið er fullt en
kvótinn er alltof lítill til að fullnýta
alla 43 básana.
Við keyptum kvóta á um 120 kr./
lítra '93 og '95 og mér finnst það há-
marksverð. Meðan kvótaverðið var
sem hæst settist ég niður, oftar en
einu sinni, og reyndi að reikna dæm-
ið til enda en tókst ekki að láta það
ganga upp. Oft er borgað talsvert
fyrir umframmjólk og verður að taka
það með í reikninginn. Síðasta verð-
lagsár fékk ég yfir 600 þús. kr. fyrir
umframmjólk. Þegar við hófunt bú-
skap báru flestar kýmar að vorinu en
nú bera flestar að haustinu og hefur
það marga kosti. Þær eru hraustari
og auk þess er mjólkin miklu verð-
meiri fyrst á verðlagsárinu. Það kall-
ar reyndar á betri hey og meira
kjarnfóður en samt margborgar það
sig. Undir vorið er yfirleitt hægt að
sjá hvort bændum tekst almennt að
fylla kvótann og þar af leiðandi
hvort von sé á einhverjum greiðslum
fyrir umframmjólk. Ef útlit er fyrir
mikla framleiðslu slátrum við kúm
frekar en að framleiða verðlausa
mjólk. Ég veit ekki hvemig fram-
leiðslan var fyrir desember en ég er
eiginlega viss urn að menn fá borgað
fyrir umframmjólk þetta árið því að
það em margir sem munu eiga í
vandræðum með fmmutöluna vegna
nýju reglugerðarinnar. Við höfum
farið þá leið að reyna að spila frekar
á þetta en að kaupa kvóta meðan
hann er svona dýr. Ég er eiginlega
viss um að verðið á kvótanum á eftir
að lækka og kvótamarkaður verður
vonandi til þess. Ef ætti að reikna
kvóta á 150 kr./ltr. væri alveg von-
laust að kaupa jörð til kúabúskapar.
Samt sem áður sé ég ekki neina
betri lausn en kvótann þó að það sé
almennt ekki gott að njörva menn
niður. I mjólkinni hefur hann þjónað
sínum tilgangi og jafnvægi náðst
milli framboðs og erftirspumar. Það
eru margir búnir að fjárfesta í kvóta
og hann er reiknaður inn í jarðarverð
þannig að erfitt er að hætta með
hann.
Hvernig hefur gengið að fást við
frumutöluna?
Við höfum ekki verið að sperrast
sérstaklega við að halda fmmutöl-
unni lágri því að það hefur ekkert
verið umbunað fyrir það en hún er á
vetuma á bilinu 100-200 þús./ml.
Seinni hluta sumars er hún heldur
hærri því að þá erurn við að gelda
upp svo margar kýr. Sýni eru send úr
þeim kúm sem eru með frumutölu
yfir 200 þús./ml áður en þær fara í
geldstöðu til þess að vita hvort þurfi
að meðhöndla þær fyrir geldstöðu.
Ég held að uppeldið á kálfunum
skipti líka mjög rniklu máli í sam-
bandi við frumutöluna. Fyrir þremur
árum innréttaði ég annan votheys-
turninn fyrir 18 kálfa og þar eru allir
kvígukálfar í einstaklingsstíum með-
an þeir fá mjólk. Fyrstu kvígurnar úr
þessum stíum báru í haust og í októ-
ber voru átta af tólf kvígum með
undir 50 þús./ml í frumutölu og eng-
in yfir 200 þús./ml en það er allt
önnur útkoma en áður var. Þá báru
alltaf einhverjar með júgurbólgu eða
voru of frumutöluháar. Það er líka
ávinningur fyrir bóndann að frumu-
talan sé lág því að þá eru kýmar að
öðru leyti júgurhraustari.
Eruð þið nieð eitthvert nautaeldi?
Allir kálfar sem fæðast héma eru
settir á og það er ágætur aukapen-
ingur í nautakjötsframleiðslu. Það
hefur yfirleitt gengið sæmilega að
losna við nautakjöt í slátrun. Mest
hefur verið slátrað frá okkur hjá
Sláturfélagi Suðurlands en líka hjá
Höfn-Þríhymingi, það er ágætt að
eiga inni á báðum stöðum. Við höf-
um ekki notað holdanautasæði neitt
að ráði því að þá fækkar svo mikið
kvígunum til að setja á. Holdanautin
urðu falleg en það var erfitt að ná
holdakvígunum nógu stórum án þess
að þær yrðu alltof feitar. Við geldum
nautin ekki og gefum þeim jafn gott
hey og kúnum, annars þarf að gefa
kjamfóður með, og þau hafa flokk-
ast vel.
Hvernig lýst ykkur á framtíðina í
kúabúskap?
Eftir umræðunni í landbúnaðinum
að dæma eru allir bændur kornnir á
vonarvöl en ég held að þeir sem hafa
þokkalega stór bú, og kunna að búa,
geti haft það ágætt. Mér finnst ýmis-
legt benda til þess að það sé bjartara
framundan. Búin hafa stækkað og
kvótinn sem hefur verið keyptur fer
vonandi að skila arði. Við verðum að
lifa í þeirri trú að almenningur vilji
að framleidd sé mjólk hér á landi en
við getum aldrei orðið samkeppnis-
fær í verði við erlenda mjólk. Hérna
eru aðstæður einfaldlega of erfiðar
miðað við það sem best gerist er-
lendis.
8 - Freyr 1/98