Freyr - 01.02.1998, Blaðsíða 29

Ahrif veðurþátta
á byrjun gróanda og
grænkun túna og úthaga
að er vel þekkt að veður (hiti,
geislun, úrkoma, vindur o.fl.)
hefur mikil áhrif á vöxt og
þroska plantna. Það hvenær bytjar
að grænka á vorin ræðst m.a. af
lofthita, jarðvegshita, plöntutegund,
næringarástandi plantnanna, legu
landsins og nýtingu þess.
I þessari grein er unnið úr gögn-
um frá Veðurstofu Islands um byrjun
gróanda á vorin og um það hvenær
tún og úthagi verða algræn. Þessum
niðurstöðum hafa verið gerð ítar-
legri skil í tímaritinu Búvísindum
1996, bls. 165-176.
A allmörgum veðurstöðvum hafa
menn skráð hvenær tún byrja að
grænka, hvenær tún verða algræn og
hvenær úthagi verður algrænn. Fyrir
þessa úrvinnslu var öllum slíkum
upplýsingum fyrir árabilið 1961-

eftir Guðna Þorvaldsson L2s
Rannsókna- stofnun land- búnaðarins

1993 safnað saman. Á Korpu var ár-
unum 1994-1996 einnig bætt við.
Alls voru teknar með 34 stöðvar. Á
sumum þeirra voru þessir þættir
metnir allan tímann, en annars staðar
vantaði í gögnin. Staðimir eru ekki
jafnt dreifðir um landið, þeir em
hlutfallslega fleiri á norðausturhluta
landsins en í öðrum landshlutum.
Til að tengja þetta mat við veður-
gögn voru valdar út níu stöðvar.
Valdar vom stöðvar úr öllum lands-
hlutum og einkum stöðvar þar sem
matið var samfellt yfir langt tímabil
og ekki höfðu orðið tíð mannaskipti.
Þá var reynt að hafa með stöðvar í
mismunandi hæð yfir sjó og mis-
munandi fjarlægð frá sjó.
Niðurstöður
Byrjun vorgróðurs
I 1. töflu er meðaldagsetning þess
hvenær tún byrjuðu að grænka og
hvenær þau urðu algræn á ein-
stökum stöðvum. I svigum fyrir aft-
an em gefnar upp leiðréttar dagsetn-
ingar þegar tekið hefur verið tillit til
ára sem vantaði. Ef ekki er tala í
sviga hefur dagsetningin ekkert
breyst við leiðréttinguna. Þegar töl-
umar eru skoðaðar þarf að hafa í
huga þann mun sem getur verið á
milli athugunarmanna og túna (jarð-
vegur, nýting, lega, gróðurfar).
Ovæntar niðurstöður skýrast að
nokkm vegna þessa.
Þá þarf að hafa í huga að þetta eru
meðaltöl yfir langt tímabil. Þó að-
eins muni nokkmm dögum á meðal-
tali tveggja staða getur munurinn
sum ár verið mun ineiri. Ef t.d. jörð
kemur klakalaus undan vetri á Suð-
urlandi og suðlægar áttir eru ríkjandi
um vorið er munur milli staða á því
hvenær byrjar að grænka lítill. Mun-
urinn er hins vegar meiri eftir fremur
kalda vetur í árum þegar norðlægar
áttir ríkja að vori.
Mánuður líður frá því fyrstu tún-
in fara að grænka þar til þau síðustu
byrja að grænka. Á flestum stöðv-
Freyr 1/98 - 25