Fréttabréf Ættfræðifélagsins - 01.01.2007, Qupperneq 4

Fréttabréf Ættfræðifélagsins í janúar 2007
Agnes Guðfinnsdóttir (1850-1932) húsfreyja og Ijós-
móðir á Ytrafelli á Fellsströnd. Fædd á Neðri-Fitjum
Þorkelshólshreppi. Hún.
gnæfir hvítur skjöldur Snæfellsjökuls. Hér eins og
heima hverfur sólin í hafið.
Leiðin liggur að Orrahóli á Fellsströnd, þaðan
að Stóru-Tungu í sömu sveit. 1888 flytja þau að
Ytrafelli þaðan sem sér yfir alla fegurð fjarðarins.
Börnin fæðast eitt af öðru, sum lifa önnur deyja.
Og baráttan er hörð, einnig hér. Munnarnir verða
margir sem þarf að metta. Oft læðast börnin í
hrossakjötstunnuna sem ekki geymir mannamat, en
forboðna kjötið er svo skelfing gott og allir eru alltaf
svangir. Og Fellsstrendingar taka þessum aðfluttu
Norðlendingum vel, Agnes kemur með líknandi
ljósmóðu rhendur og bjargar margri konunni úr
barnsnauð. Fáir leggja meira inn.
„Mjög til lasta hraður“
En það gengur á ýmsu þá sem nú. Björn bóndi
hrasar á velsæmisstígnum og barnar vinnukonuna.
Slíkt skilur eftir sig sár. „Því gastu ekki hundskast
til að láta það þar sem þú ert vanur“, segir Agnes við
bónda sinn sem hún á eftir að ala alls fimmtán börn
og finnst hann því ekki þurfa að róa á önnur mið. Og
hún dembir á hann vísunni sem á eftir að lifa meðal
niðja hans um ókomna tíð og halda framhjáhaldi
hans á lofti:
Hmíta bastu meina mest
mjög til lasta hraður.
Þetta gastu gert mér verst
guðlausasti maður.
En böndin við Norðurlandið eru sterk, þar
hríslast ræturnar um heiðar og dali öld fram af öld.
Ljóðabréfin berast milli landshlutanna. Olafur faðir
Björns er þreyttur á baslinu og þráir betra líf í ellinni.
Ingibjörg kona hans er oft veik á sálinni og heilsulítil
og víst er erfitt að segja skilið við Bæjarhreppinn þar
sem hann hefur svo oft riðið blekfullur á sprettinum
kveðandi vísur og kyrjandi ljóð. En nú er svo komið
að hann efast um að hann hafi hey fyrir reiðhestinn
sinn og þá er fátt til bjargar.
Að Ingibjörgu konu hans standa að vísu
sterkir stofnar. Daníel afi hennar var hreppstjóri
á Þóroddsstöðum og svo er Daníel bróðir hennar
dannebrogsmaður, hreppstjóri og stórbóndi áÞórodds-
stöðum í Hrútafirði. En hann er nokkuð ölkær og
hefur jafnan tvær brennivínstunnur á stokkum, aðra
heima en hina niðri í naustinu. Það hefur sínar
skýringar. Þau Daníel og Valgerður kona hans eru
miklar mæðumanneskjur. Öll böm þeirra dóu í æsku
nema einn sonur sem andaðist rúmlega tvítugur. Þau
Daníel og Valgerður ólu upp Hannes, elsta son Ólafs
og Ingibjargar, en einnig hann tók sjórinn eins og
áður sagði.
Gleðimaður
Ólafur Björnsson var mikill gleðimaður og hesta-
maður. Hann var með betri hagyrðingum sinnar
samtíðar. Hann var fjörmaður og hagorður, segir í
Dalamönnum. Honum þótti góður sopinn og Daníel
Daníelsson dóttursonarsonur hans á Hvammstanga
sagði mér að húsfreyjumar í Bæjarhreppnum hefðu
beðið Guð að hjálpa sér þegar Ólafur Björnsson kom
flengríðandi og syngjandi, oft um hásláttinn, með
flöskuna á lofti. Þá vissu þær að þær væru búnar að
missa eiginmennina út í buskann með Ólafi. „Ólafur
Bjarnarson var meðalmaður á hæð með jarpt hár
og skegg. Hann var kátur og fyndinn“, segir Agnes
langamma mín um þennan tengdaföður sinn.
Setta (Sesselja Bergþórsdóttir) sem bjó í Litlu
Tungu á Fellsströnd, sá eitt sinn Ólaf Bjömsson og
Hallgrím bónda á Staðarfelli fljúgast á blekfulla.
„Það vom ljótu lætin“ sagði hún, en Hallgrími þótti
líka sopinn góður.
Um sjálfan sig yrkir Ólafur langalangafi minn:
Eg var taliim eina stund
eðlisjrír og glaður
og get valið enn um sprund
árahniginn maður.
Á Engjaspottum einn ég lieyja
og ekkert brestur mig,
vœri komin menntuð meyja
mœtti hún vara sig.
http://www.vortex.is/aett
4
aett@vortex.is